[Vranina]

Në vitin 1929, pasi Stalini i mori në dorë përfundimisht frenat e pushtetit në BS, supervendi socialist tashmë po ngrihej në "një fazë të re të socializmit". Bujqësia u kolektivizua me koston e një urie masive dhe të miliona të vdekurve në radhët e atyre që guxonin të rezistonin. Filloi gjithashtu, nga ana tjetër, edhe industrializimi i shpejtë i vendit, me anë të planit pesëvjeçar. Ky program pati disa efekte të shpejta pozitive në fillimet e tij, por gjithsesi me kosto shumë të mëdha të jetëve e djersës njerëzore. Më vonë studimet e ekonomistëve treguan se gjithsesi ritmet e industrializmit në BS nuk ishin më të shpejta e frytdhënëse se ato të Japonisë, për shembull apo të SHBA-së në sistemin kapitalist, dhe se përdorimi i resurseve natyrore, materiale e humane në Bashkimin Sovjetik ishin shumë masive asokohe.

Pavarësisht nga arritjet në BS gjatë viteve 1930, ato nuk arritën t’i impresiononin shumë njerëzit, ekonomistët e politikanët jashtë vendit, se me planet e tyre mund të ecte përpara çdo shtet e shoqëri tjetër, ku mund të zbatoheshin këto ide. Por kjo, megjithatë, sigurisht që pati një impakt shumë të madh në vende të tilla si Kina, India apo Egjipti, të cilat u përpoqën të kopjonin disa aspekte të modelit sovjetik. Gjithashtu, pati edhe një numër të madh të inteligjencës perëndimore që i mbështesnin pikëpamjet sovjetike, megjithëse shumë prej tyre dënonin mjetet, me të cilat ishin arritur këto suksese dhe krimet e Stalinit, sidomos ato të viteve 1936-39, prej të cilave e pësuan shumë kuadro në fusha të ndryshme të jetës sovjetike.

Kriza e vitit 1929 dhe socializmi

Depresioni i madh, i cili filloi më 1929, duket se po provonte idenë e hedhur gjithnjë nga komunistët e socialistët e asaj kohe, se kapitalizmi do të çonte në rrënimin e bankave, të ekonomisë e së fundi të vetë shtetit e sistemit. Por socialistët u treguan të paaftë asokohe që t’a shfrytëzonin këtë moment krize për të fituar zgjedhjet, apo në rastin e komunistëve “për të zbatuar revolucionin”. Qeveritë laburiste në Britani e Australi pësuan dështime të thella. Në SHBA liberalizmi i Franklin Roosevelt fitoi një mbështetje popullore dhe u privoi socialistët për të pasur shanse të mira për pushtet. Ndërsa në Evropë e, më konkretisht në Gjermani, po frynin erëra të reja; po vinin kohë të vështira. Nacionalsocialistët e Adolf Hitlerit në janar 1933 morën pushtetin, por ky hap s’ishte veçse fillimi për ta. Qeveria e Rajhut të Tretë shumë shpejt do ta shkatërronte ekzistencën e komunistëve e socialdemokratëve gjermanë, pasi të gjitha partitë u shkrinë me vendim të veçantë në një, dhe njohën për udhëheqës vetëm Hitlerin. Kjo ishte edhe pika më kulmore që lëvizja socialiste kishte pësuar ndonjëherë në të gjithë historinë e saj. Ky hap e detyroi Stalinin ta rishikonte strategjinë e tij dhe, që nga viti 1934 Kominterni filloi të bënte thirrje për një front unik kundër fashizmit. Partitë socialiste në fillim ishin dyshuese për këtë hap të Stalinit,
por gjithsesi u arrit të krijoheshin të ashtuquajturat “fronte popullore” (një bashkim socialistësh e komunistësh) në Francë e Spanjë. Zgjedhja e një qeverie të Frontit Popullor në Spanjë në vitin 1936 provokoi revoltën dhe krijimin e një force paraushtarake fashiste që solli edhe luftën civile në Spanjë. Kriza në Spanjë bëri që të rrëzohej edhe Fronti Popullor në Francë, që udhëhiqej nga Léon Blum. Megjithë përpjekjet, frontet popullore nuk ishin dot në gjendje ta pengonin ardhjen e fashizmit apo të zbatimit të planeve agresive të boshtit fashist.

Stalini dhe Trocki

Kur Stalini konsolidoi pozitat e tij përfundimisht në Parti e në shtet në fund të viteve 20, rivali i tij kryesor, Leon Trocki, ishte detyruar të qëndronte në ekzil në Meksikë. Në veprat e Trockit si “Revolucioni i tradhtuar” dhe në “Historia e revolucionit rus” ai zhvilloi një teori të "revolucionit permanent", si një alternativë ndaj socializmit burokratik të Bashkimit Sovjetik nën Stalinin, megjithë faktin se Trocki vetë kishte luajtur një rol udhëheqës në vendosjen e diktaturës sovjetike, para vdekjes së Leninit. Në vitin 1938 Trocki themeloi një internacionale të re të komunistëve disidentë, që njihet me emrin “Internacionalja e Katërt”, por partitë pjesëmarrëse në të mbetën vetëm në kufijtë e disa sekteve dhe nuk u bënë kurrë pengesë serioze apo sfidante të partive ortodokse komuniste. Në vitin 1940 Trocki u vra me urdhër të Stalinit, dhe Trockizmi si ideologji u ndalua deri në vitet 60.