KRONIKE E NJE HISTORIE 15-VJECARE III
Nga Igli Totozani
Organizatat nderkombetare ne sproven kosovare
Cilat qene institucionet nderkombetare qe trajtuan ceshtjen kosovare? Cili qe aktiviteti dhe roli i tyre? Po rezultatet? Si u nderkombetarizua ceshtja e Kosoves?
Ne Kosove gjendja po perkeqesohej me shpejtesi. Mesa duket, Ballkani do te vazhdoje te prodhoje kriza, nga ato me te egrat e me te nderlikuarat. Edhe nje here komunitetit nderkombetar do t(i duhet te "ktheje" koken nga ky gadishull. Kesaj radhe jane te gjithe te pranishem, se bashku me pervojen e sapofituar. Te "zene" me konfliktin boshnjak, ndoshta nuk ishte kuptuar sa duhet, se nje konflikt tjeter, po aq gjakatar, kish filluar te merrte forme ne te njejten kohe dhe jo shume larg me te...
Grupi i Kontaktit ne Kosove
Nje nga institucionet (edhe pse nuk jemi te sigurt se kemi te bejme me nje te tille ne kete rast) qe u mor gjeresisht me konfliktin kosovar ishte edhe Grupi i Kontaktit. I pajisur me eksperiencen e tij ballkanike, ai u krijua me 20 prill 1994, si nje strukture politike joformale, ad-hoc, gjate punimeve te Konferences se Londres, per zgjidhjen e krizes jugosllave dhe me saktesisht asaj boshnjake. Dhe ne fakt, ne ate kohe, me punen e tij brenda kater muajsh, nen drejtimin e SHBA-se, ai i detyroi palet te nenshkruanin "paqen" ne Dejton, ate qe s(kishin mundur ta benin te tjera institucione para tij si BE-ja, OKB-ja. Ai nuk zhgenjeu ata qe besonin se zgjidhja e konfliktit te ngaterruar jugosllav nuk mund te ishte fryt i nje OKB-je me nje Keshill Sigurimi te "bllokuar" nga vetoja, as i nje BE-je me nje Politike te Jashtme dhe Sigurie te Perbashket, fryt i nderqeveritarizmit, por vetem dhe pikerisht prej kesaj strukture joformale, ku vendimet merreshin me konsensus dhe ku mbi te gjitha "logjika e fuqive te medha ishte me e forte se logjika shumepaleshe e organizatave nderkombetare" (Vernet D. "Le GC: "Le retour aux grandes puissances en Europe", in Relationes internationales et stratégiques, automne 1995, faqe 137). Me kete besim, Grupi i Kontaktit nisi ta konsideroje problemin e Kosoves si objekt te punes se tij, ne vjeshte te vitit 1997. Duhet thene se, qe nga ky moment e deri ne Konferencen e Rambujese dhe Parisit, qendrimi i tij varej edhe nga situata ne Kosove, e cila ka patur nje evolucion te vecante. Keshtu, ne momentet e para te trajtimit te kesaj ceshtjeje, duke qene kategorikisht kunder opsionit te pavaresise se Kosoves, ne te njejten kohe ai ishte kunder vazhdimit te situates se veshtire ne te cilen gjendeshin shqiptaret e Kosoves. Lajmet nga terreni sa vinin dhe beheshin me shqetesuese. Pas shtypjes se dhunshme te manifestimeve te studenteve shqiptare (kjo si rezultat i mosrespektimit nga Milloshevici i premtimeve te tij per hapjen e shkollave elementare, atyre superiore dhe te disa fakulteteve ne gjuhen shqipe, premtim ky inenshkruar ne formen e nje marreveshjeje midis tij dhe Rugoves me 1 shtator te 1996-s, nen iniciativen e Komunitetit te Sant Egidios) konflikti po merrte cdo dite e me shume tiparet e nje konflikti te armatosur. Keshtu, pas disa sulmeve me granata dhe mitraloze kunder nje kampi me refugjate serb (ku pervec te tjerave rrezohet edhe nje avion jugosllav), luftime ne shkalle me te gjere fillojne te zhvillohen ne shkurt dhe mars 1998, ku si rezultat, policia dhe ushtria serbe shkaterrojne nje numer fshatrash, nje numer te madh viktimash dhe nje fluks refugjatesh prej 250 000 vetesh, qe detyrohen t(u ngjiten maleve (Internet-
http://www.travail/dic1htm, L(historique de la crise).
Masakra ndaj shqiptareve kish filluar. Eshte ndoshta ky moment, qe ndikoi dukshem ne sjelljen e fuqive te Grupit te Kontaktit. Kerkimi i nje "statuti te permiresuar" apo nje shkalle me te larte autonomie nuk mjaftonte me. Ne mars 1998 mblidhet ne Londer Grupi i Kontaktit, (Italia, Franca, Rusia, Gjermania, Britania e Madhe, USA). Me pas dhe dy mbledhje te tjera me 25 te po ketij muaji dhe me 29 prill respektivisht ne Bon dhe Rome. Cili eshte qendrimi i ketyre fuqive? Midis dy koncepteve luhaten fuqite pjesemarrese. I pari qe Viktor Ives Ghebali (Ghebali V-Y " Le Kosovo entre la guerre et la paix ", in Défense Nationale, 1999, 8/9, faqe 69) e quan ne menyre figurative ai i "karrotes"- me ane te te cilit, presidentit jugosllav i premtohej riintegrimi i Jugosllavise ne te gjitha oragnizatat nderkombetare, nese ajo do te nderpriste fushaten ushtarake kunder popullsise se pambrojtur shqiptare dhe koncepti i dyte ai i "bastunit", cka nenkuptonte qe per realizimin e kerkeses se mesiperme te perdoreshin sanksionet apo kercenimi per nderhyrje ushtarake. Se fundi, vendoset embargoja per armet ndaj Jugosllavise dhe bllokimi i llogarive bankare serbe jashte. Masa keto, e sidomos e para te kujtojne ato te ndermarra vite me pare ndaj Jugosllavise gjate konfliktit boshnjak. Duke qene se Jugosllavia e re trashegon potenciale ushtarake te ish-Jugosllavise, (nje nga me te medhenjte ne Europe) a nuk ngjan me shume kjo me nje embargo ndaj shqiptareve te paarmatosur edhe per mbrojtjen e vetvetes.
Dhe jo vetem kaq. Shpesh, ne gjirin e ketij organizmi eshte jo e lehte te arrihet konsensusi. Jo rralle ne deklaratat e tij ndihet nje vleresim i njejte per te dyja palet, si per UCK-ne qe perfaqeson levizjen e armatosur keq te nje populli per t(u vetembrojtur legjitimisht nga shfarosja qe i kanoset dhe nje pushteti serb qe synon ta zhduke pergjithmone ate. Nderkohe, ngjarjet ne terren perkeqesohen me shpejtesi.
Vazhdon......