Dardania.de - Shiko Postimin Tek

Agim! · 05-03-06, 03:19

HASAN PRISHTINA

NJI SHKURTIM KUJTIMESH
MBI KRYENGRITJEN SHQYPTARE TE VJETIT 1912

Shkodër
SHTYPSHKRONJA FRANCISKANE
1921

(Ribotim i parë)
SHTEPIA BOTUESE "EURORILINDJA" 1995

Redaktor: Ramadan Musliu
Përgatiti
për botim: Adem Istrefi

Parathânë
Tue lanë botimin e nji libri mâ të plotë per atë herë kur kam me pasë në dorë dokumentat q'i perkasin kryengritjes shqyptare të vjetit 1912, të cilat më gjinden në Stambollë e Kosovë; tesh për tesh, po e shoh të nevojshme vetëm me qitë ket broshurë me qëllim për me ndritsue pjesësisht mendimin e përgjithëshëm e me forcue pa vjeftsin e disa çpifjeve pa-logjikë qi përfliten për punë të kesaj kryengritje.
Fitimin qi ka me u nxjerrë prej kësaj broshure, kam m'e kushtue për sigurim t'arësimit të fëmivet jetima të Kosovës, Dibrës e të Çamëris qi gjinden në Shqypni.

Hassan Prishtina.

_____
Shënim: - Tue kënë se gjyshi i em, Haxhi Ali Berisha, para 150 vjetve ka ardhë në Vulçitirn nga katundi Polancë (Drenicë), prandej mbi-emni em duhet me kenë "Polanca ". Por mbas qi u zgjodha deputet i Prishtinës e mbrapa, ndeper shkrime, fletore e tjera më quejshin Hassan Prishtina, për ket shkak po me vazhdon gjithnji ky mbi-emen.

Nji shkurtim kujtimesh mbi kryengritjen shqyptare të vjetit 1912

I.
Shkaqet e kryengritjes:
Shkaqet e kryengritjes janë të shuma e shum nduersh. Por po i shkurtojmë ndër këto qi janë mâ kryekreje:
1) Shovinismi i komitetit "Jeune-Turc".
2) Pa pajtimi i traditionevet e zakonevet të Shqypnis, sidomos të Gegnis, me konditionet e liris tyrke.
3) Intrigat panislamike t'administrationit.
4) Të përzimunit t'ushtris në politikë.
5) Mizorit tyrke të vjetit 1910.
6) Shvillimi i ndërgjegjes komtare në Shqypni.
7) Systemi mizuer e i pa ligjëshëm qi ndoqi qeverija e tyrqvet të rij ndëpër zgjedhje të vjetit 1912.

II.
Para lëvizjes s'armatisun.

Nji ditë historike në Parlament Othoman.
Nji mizori pa farë frêni mbretnonte në Shqypni fill prej asaj dite qi operationi i Turgut Pashës (1910) mori fund me fitim të plotë të Turkis.
Nuk kish ma në Shqypni as klube, as komitete e shkolla. Bashkimxhit (emën qi u epshin tyrqit nacjonalistve shqyptarë), ishin shperda e krejt organizimi komtar nuk shënonte veç se nji shkatrrim; kësaj gjendjeje të dishprueme i dhanë deri diku nji shkas positiv lëvizja malcore e vjetit 1911, veprimi i komitetit bullgar ndër viset e Makedonis, ngatrresat qi paten le e u shvilluen në mes t'elementave othomanë mbas themelimit të partis "Marrveshtje e Liri" e lufta Italo-Turke qi plasi për çashtjen e Tarabullusit.
Kah fundi i vjetit 1911, tue u frymëzue nga idhnimet e mizoris turke, partija kundreshtare bani nji pyetje mbi gjendjen e Shqipnis e e ngushtoi Hakki Pashën me dhanë hesape mbi ket pikë përpara Parlamentit.
Shumica e deputetënvet të Shqypnis më paten ngarkue me i ba ball shpjegimevet të Vizirit tyrk, tue i u mbështetë dokumentavet qi kishim mbledhun përmbi këto mizorina.
Biseda u hap e qysh në fillesë shkoi tue u ashprue. Çashtja kishte nji landë të pa kufizueme. Na ishim të fortë në lamë të logjikës e me prova të gjalla në dorë. Mora pra edhe unë fjalën. Kritikova ashprisht politikën të turpshme qi po ndiqej në Shqypni. I derdha arësyenat qi më shtyjshin në ket kritikë kaq të rreptë e ma në fund tue permbledhë krejt energin t'eme i a lidha kryet me ket frasë:
"Në kjoftë se Qeverija nuk ndrron politikë e administrim në Shqypni, në kjoftë se shqiptarët nuk i gëzojnë të drejtat e tyne politike, asht për t'u vu oroe qi kanë me shpërthye nji varg ndodhinash të përgjakëshme e t'idhta".
Nji deputet arab ma priti:
"Ç'kuptoni me fjalën ndodhina të përgjakëshme e t'idhta?"
I përgjegja:
"Po due me thanë qi në kjoftë se "Tyrqit e Rij" vijojnë në zbatim të këtij systemi mizuer në lamë të politikës së përmbrendëshme, kam me kenë njeni, e ndoshta i pari i atyne, qi kam për t'a ngrehë flamurin e kryengritjes".
Ky deklarim përpara ma se dy qind deputetënve, kabinetit tyrk e mija ndigjuesve u bani efektin e njij bombe.
Hakki Pasha u çue në kambë e tha:
"Hasan begu t'a kishte përdorue kët fjalë për dobi të vendit pat me krye nji shërbim të madh. Por, Hasan begu me këto fjalë ka për qëllim me i a shti zjarmin krejt Perandoris".
I a prita:
"Pashë, Pashë, nuk po flas veç se nji të vërtetë. Në kjoftë se nji ditë themelohet në ket vend nji liri e vërtetë, vendi i yt e i shokvet t'uej nuk ka për të kenë këtu; por në Gjygj të Naltë (divan alii)". Kur duelem nga Parlamenti, deputetent e Shqypnis e shqyptarët e Stambollit rrëfyen nji gëzim të pa kufizuem e më përshendetën me nji sympathi krejt të posatshme.
Ismail Kemal begu më përgëzoj nxehtësisht e më proponoi me u gjetë në darkë në shpi t'eme për me pasë shteg me bisedue pak ma gjatë mbi situation të ri.
Kështu mbaroi këjo ditë historike qi nuk pat lanë shteg pajtimi në mes të Shypnis e të Komitetit "Jeune-turc".

05-03-06, 03:19	#2
Agim! Anëtarësuar: 15-12-05 Postime: 12	HASAN PRISHTINA NJI SHKURTIM KUJTIMESH MBI KRYENGRITJEN SHQYPTARE TE VJETIT 1912 Shkodër SHTYPSHKRONJA FRANCISKANE 1921 (Ribotim i parë) SHTEPIA BOTUESE "EURORILINDJA" 1995 Redaktor: Ramadan Musliu Përgatiti për botim: Adem Istrefi Parathânë Tue lanë botimin e nji libri mâ të plotë per atë herë kur kam me pasë në dorë dokumentat q'i perkasin kryengritjes shqyptare të vjetit 1912, të cilat më gjinden në Stambollë e Kosovë; tesh për tesh, po e shoh të nevojshme vetëm me qitë ket broshurë me qëllim për me ndritsue pjesësisht mendimin e përgjithëshëm e me forcue pa vjeftsin e disa çpifjeve pa-logjikë qi përfliten për punë të kesaj kryengritje. Fitimin qi ka me u nxjerrë prej kësaj broshure, kam m'e kushtue për sigurim t'arësimit të fëmivet jetima të Kosovës, Dibrës e të Çamëris qi gjinden në Shqypni. Hassan Prishtina. _____ Shënim: - Tue kënë se gjyshi i em, Haxhi Ali Berisha, para 150 vjetve ka ardhë në Vulçitirn nga katundi Polancë (Drenicë), prandej mbi-emni em duhet me kenë "Polanca ". Por mbas qi u zgjodha deputet i Prishtinës e mbrapa, ndeper shkrime, fletore e tjera më quejshin Hassan Prishtina, për ket shkak po me vazhdon gjithnji ky mbi-emen. Nji shkurtim kujtimesh mbi kryengritjen shqyptare të vjetit 1912 I. Shkaqet e kryengritjes: Shkaqet e kryengritjes janë të shuma e shum nduersh. Por po i shkurtojmë ndër këto qi janë mâ kryekreje: 1) Shovinismi i komitetit "Jeune-Turc". 2) Pa pajtimi i traditionevet e zakonevet të Shqypnis, sidomos të Gegnis, me konditionet e liris tyrke. 3) Intrigat panislamike t'administrationit. 4) Të përzimunit t'ushtris në politikë. 5) Mizorit tyrke të vjetit 1910. 6) Shvillimi i ndërgjegjes komtare në Shqypni. 7) Systemi mizuer e i pa ligjëshëm qi ndoqi qeverija e tyrqvet të rij ndëpër zgjedhje të vjetit 1912. II. Para lëvizjes s'armatisun. Nji ditë historike në Parlament Othoman. Nji mizori pa farë frêni mbretnonte në Shqypni fill prej asaj dite qi operationi i Turgut Pashës (1910) mori fund me fitim të plotë të Turkis. Nuk kish ma në Shqypni as klube, as komitete e shkolla. Bashkimxhit (emën qi u epshin tyrqit nacjonalistve shqyptarë), ishin shperda e krejt organizimi komtar nuk shënonte veç se nji shkatrrim; kësaj gjendjeje të dishprueme i dhanë deri diku nji shkas positiv lëvizja malcore e vjetit 1911, veprimi i komitetit bullgar ndër viset e Makedonis, ngatrresat qi paten le e u shvilluen në mes t'elementave othomanë mbas themelimit të partis "Marrveshtje e Liri" e lufta Italo-Turke qi plasi për çashtjen e Tarabullusit. Kah fundi i vjetit 1911, tue u frymëzue nga idhnimet e mizoris turke, partija kundreshtare bani nji pyetje mbi gjendjen e Shqipnis e e ngushtoi Hakki Pashën me dhanë hesape mbi ket pikë përpara Parlamentit. Shumica e deputetënvet të Shqypnis më paten ngarkue me i ba ball shpjegimevet të Vizirit tyrk, tue i u mbështetë dokumentavet qi kishim mbledhun përmbi këto mizorina. Biseda u hap e qysh në fillesë shkoi tue u ashprue. Çashtja kishte nji landë të pa kufizueme. Na ishim të fortë në lamë të logjikës e me prova të gjalla në dorë. Mora pra edhe unë fjalën. Kritikova ashprisht politikën të turpshme qi po ndiqej në Shqypni. I derdha arësyenat qi më shtyjshin në ket kritikë kaq të rreptë e ma në fund tue permbledhë krejt energin t'eme i a lidha kryet me ket frasë: "Në kjoftë se Qeverija nuk ndrron politikë e administrim në Shqypni, në kjoftë se shqiptarët nuk i gëzojnë të drejtat e tyne politike, asht për t'u vu oroe qi kanë me shpërthye nji varg ndodhinash të përgjakëshme e t'idhta". Nji deputet arab ma priti: "Ç'kuptoni me fjalën ndodhina të përgjakëshme e t'idhta?" I përgjegja: "Po due me thanë qi në kjoftë se "Tyrqit e Rij" vijojnë në zbatim të këtij systemi mizuer në lamë të politikës së përmbrendëshme, kam me kenë njeni, e ndoshta i pari i atyne, qi kam për t'a ngrehë flamurin e kryengritjes". Ky deklarim përpara ma se dy qind deputetënve, kabinetit tyrk e mija ndigjuesve u bani efektin e njij bombe. Hakki Pasha u çue në kambë e tha: "Hasan begu t'a kishte përdorue kët fjalë për dobi të vendit pat me krye nji shërbim të madh. Por, Hasan begu me këto fjalë ka për qëllim me i a shti zjarmin krejt Perandoris". I a prita: "Pashë, Pashë, nuk po flas veç se nji të vërtetë. Në kjoftë se nji ditë themelohet në ket vend nji liri e vërtetë, vendi i yt e i shokvet t'uej nuk ka për të kenë këtu; por në Gjygj të Naltë (divan alii)". Kur duelem nga Parlamenti, deputetent e Shqypnis e shqyptarët e Stambollit rrëfyen nji gëzim të pa kufizuem e më përshendetën me nji sympathi krejt të posatshme. Ismail Kemal begu më përgëzoj nxehtësisht e më proponoi me u gjetë në darkë në shpi t'eme për me pasë shteg me bisedue pak ma gjatë mbi situation të ri. Kështu mbaroi këjo ditë historike qi nuk pat lanë shteg pajtimi në mes të Shypnis e të Komitetit "Jeune-turc".