[munti]

FEJA DHE KOMBI


Shkruar nga Muhamed Dërmaku
e premte , 24 mars 2006

Falënderojmë Allahun dhe prej Tij ndihmë dhe falje kërkojmë. E lusim Atë që Pejgamberin ta lavdërojë dhe ta sigurojë.
Çështja e përkufizimit të fesë dhe kombit si nocione shoqërore, në kohën tonë është një temë tejet me rëndësi, për arsye se shumë prej njerëzve kanë rezerva të paarsyeshme ndaj përkufizimit të njërit nocion apo të dyve, dhe jo rrallëherë edhe i ngatërrojnë të kuptuarit e fesë dhe kombit deri në atë shkallë sa fillojnë të mendojnë se feja dhe kombi përballen dhe kundërshtohen njëri me tjetrin. Nganjëherë dikush anon nga njëra përballë tjetrës duke krijuar kështu një betejë mes dy gjërave që ato në realitet nuk atakohen fare.
Feja dhe kombi janë dy çështje të një drejtimi që nuk konfrontohen ndërmjet veti assesi dhe nuk i hy njëra në përmbajtjen e tjetrës në asnjë mënyrë.
Fe është programi i Allahut i zbritur për njerëzit, që u mëson atyre bazat e besimit si dhe mënyrën e jetësimit të atij besimi duke rregulluar raportet e njeriut me Krijuesin e tij, me vetën dhe familjen e tij si dhe me shoqërinë në përgjithësi.
Komb është një bashkësi e qëndrueshme njerëzish, e formuar historikisht në bazë të bashkësisë së gjuhës, të territorit, të jetës ekonomike dhe të formimit psikik, që shfaqet në bashkësinë e kulturës. Kjo që sot mund të jetë si sinonim i fjalës "etni".
Edhe pse nocioni komb bëhet i njohur shumë vonë në histori, domethënia e tij ekziston pas pasardhësve të Nuhut, alejhis selam. Ndërkohë që feja është e njohur dhe daton me njeriun e parë, babën e njerëzimit, Ademin, alejhis selam.
Thash se këto dy nocione nuk përballën njëri me tjetrin. Edhe gjatë historisë një gjë e tillë nuk ka ndodh. Asnjëherë nuk ka ndodh që me emrin e ndonjë feje të ketë qenë për qëllim ndonjë bashkësi popullore e caktuar që flet një gjuhë të caktuar, në një territor të caktuar etj., por gjithmonë me fe është synuar besim i caktuar, me rituale të caktuara të adhurimit, me simbole të caktuara etj. E kundërta ka ndodhur. Me emrin e fesë së caktuar ka raste që njerëzit kanë emëruar edhe kombin e tyre, nga dashuria që kanë pasur për fenë e tyre. Siç është rasti me çifutët që e quajnë kombin e tyre me nocionin e fesë jehude, apo rasti i boshnjakëve që quheshin muslimanë. Në këto dy raste kemi një emër që mund t'i ketë të dy kuptimet; atë fetar dhe tjetrin kombëtar. Pra banori i Bosnjës mund të ishte musliman dhe musliman. Po të kishte besim tjetër p.sh. do të ishte qytetari i Bosnjës ortodoks me fe, musliman me komb. Pra, shihet qartë se nocioni i kombit prapë nuk është ngatërruar me atë të fesë.
Megjithatë feja dhe kombi janë çështje të ndara njëra me tjetrën dhe nuk kanë kundërshti në mes veti. Po ashtu njëri nocion nuk mund ta zëvendësojë tjetrin, pasi që përmbajtja dhe kuptimet janë të ndara.
Në botë kombe ka më shumë se fe. Shumë kombe (etni) mund të kenë dhe praktikisht kanë një fe. Po ashtu brenda një kombi mund të ketë pjesëtarë të feve të ndryshme.
Mund të bëhet një pyetje tani. Si u bë që Krijuesi i njerëzisë të jetë Një i Vetëm dhe pastaj të linden popuj (kombe) e fe të ndryshme? Kësaj pyetje do t'i përgjigjemi në pjesë të veçanta sa i përket feve dhe kombeve.
Së pari:
Krijimi i shumë kombeve, racave, gjuhëve etj. kjo gjë nuk është bërë me rastësi. Gjithçka nga krijesat e Zotit është e krijuar në familje e lloje të ndryshme. Dhe kjo është prej begative që Allahu i krijoi për njerëzimin. Në Kur’an thotë: "A nuk e sheh se Allahu lëshon nga qielli ujë, e Ne nxjerrim me të fruta, ngjyra (lloji) e të cilëve është e ndryshme." [Fatir, 27]
A nuk e sheh mollën p.sh. sa lloje janë të këtij fryti, të cilat kanë ngjyra, madje edhe shije të ndryshme jonatane, delishese, të gjelbër, të egër etj.. Pastaj rrushi i bardhë e i zi, si dhe llojet e tyre. Pra, nga çdo lloj i pemëve dhe i perimeve kemi lloje dhe ngjyra të ndryshme, me shije të ndryshme, speca të gjatë, dollma, pastaj djegës, jodjegës etj.
Allahu në vazhdim të fjalës së Tij të sipërpërmendur thotë: "Edhe nga njerëzit, nga gjallesat, nga kafshët po ashtu ka të ngjyrave të ndryshme." [Fatir, 28]
E gjithë kjo llojllojshmëri nuk është gjë tjetër vetëm se një mjeshtri e përsosur e Allahut, Krijuesit të gjithësisë. Dallimi i njerëzve në pamje, ngjyrë etj. nuk është rezultat i angazhimit të prindërve, ose vullnet i tyre. Si erdhi deri te ndryshimi i gjuhëve kur e gjithë njerëzia është prej një babe dhe prej një nëne? Athua vallë, kanë komunikuar me fëmijët e tyre në më shumë se një gjuhë! Pa dyshim se këtu ka argumente të qarta për njerëzit që të kuptojnë madhërinë e Allahut, siç thotë: "Nga argumentet e Tij është krijimi i qiejve dhe i tokës, ndryshimi i gjuhëve tuaja dhe i ngjyrave tuaja. Pa dyshim në këtë ka argumente për shkencëtarë." [Rrumë, 22]
Tani, llojllojshmëria e kulturave bujqësore është e qartë se është dhunti e madhe e Zotit për të poseduar njerëzit shije të ndryshme. Shtrohet e pyetja, pse të ketë llojllojshmëri në njerëz? A nuk ishte më mirë që njerëzit të jenë një lloj me një ngjyrë, më një gjuhë ose thënë më shkurt që e gjithë njerëzia të jetë një komb? Kësaj pyetje i përgjigjet Allahu në Kur’an kur thotë: "O njerëz, padyshim Ne ju kemi krijuar prej një mashkulli dhe një femre dhe ju bëmë popuj e fise që të njiheni." [Huxhuratë, 13]
Pra, nga gjithë kjo u pa se Allahu ka dëshiruar që njerëzit të jenë kombe të ndryshme me gjuhë dhe ngjyra të ndryshme duke mos favorizuar ndonjë komb mbi një tjetër. Në këtë mënyrë të gjithë njerëzit janë të barabartë te Allahu.
Athua si qëndron puna me fetë, besimet? Përderisa Allahu i ka krijuar njerëzit në kombe të ndryshme a do të thotë kjo se Ai ka zbritur po ashtu programe të ndryshme të besimit dhe adhurimit?
Një gjë duhet ta kemi parasysh se ndryshimi i gjuhëve dhe i ngjyrave të njerëzve nuk erdhi nga njerëzit dhe vullneti i tyre, por kjo ndodhi nga dëshira e Allahut, Krijuesit të gjithësisë.
Andaj çfarëdo vendimi lidhur me fetë, prapë duhet të jetë nga Allahu.