[Dilaver]

Blendi Fevziu:Mbas mbarimit të shkollës, cila ka qenë karriera e juaj?

Agim Çeku:Unë mbarova gjimnazin ushtarak, por nuk vazhdova punën si ushtarak me shkollë të mesme, vazhdova Akademinë Ushtarake dy vjet në Beograd, kurse dy vjet e fundit kam pasur si drejtimin artilerinë në Zarë të Kroacisë. Në vitin 1984 përfundova Akademinë Ushtarake dhe u caktova të shërbej në ushtrinë jugosllave në Zarë, Kroaci prapë në ushtrinë jugosllave. Kam shërbyer aty 7 vjet deri në gradën e kapitenit. Në vitin 1991 kur plasi lufta në ish Jugosllavi dhe në Kroaci, si gjithë ish oficeret joserbë, duke mos u pajtuar me një politikë të tillë, u largova nga ushtria jugosllave dhe me plotë dëshirë e vullnet u rreshtova në radhët e ushtrisë kroate. Ajo kishte nevojë për një organizim ushtarak që të mbrohej nga ekspansioni i Millosevicit, i cili tentonte që ta mohonte të drejtën e vendeve që të jenë të lirë dhe të vetëvendosin.
Unë si shqiptar me plotë dëshirë dhe vullnet, me qëllime të caktuara, edhe pse pala kroate atëherë ishte shumë me inferiore në atë kohë ushtarakisht, politikisht dhe më mbështetje jo të duhur ndërkombëtare duhej të fitonte. Ndërgjegjja ime më thoshte se duhet t'u ndihmoj atyre.

Blendi Fevziu: Në qershor të vitit 1991, kur ushtria jugosllave sulmoi fillimisht Slloveninë,pastaj edhe Kroacinë, a e mendonit apo a e ndjenit se Jugosllavia po shpërbëhej?

Agim Çeku:Po. Absolutisht, po. Ishte një përpjekje e kreut ushtarak jugosllav që ajo politikë të imponohej si politikë e shpëtimit të Jugosllavisë, por ishte një përpjekje e kotë. Faktet dëshmonin komplet të kundërtën.
Populli slloven ishte shumë unik që të lirohej nga prangat e Millosevicit dhe nga ajo politikë dominuese serbe dhe ishte shumë e qartë. E tëra kjo ka filluar në Kosovë, kështu që për mua ka qenë shumë më e lehtë ta kuptoj këtë politikë, sepse disa vite që nga viti 88-89 kemi jetuar, i kemi përjetuar këto probleme, i ka përjetuara familja ime, bashkëfshatarët, bashkëkombësit e mi në Kosovë dhe ka qenë shumë më e lehtë për mua që ta deshifroj atë përpjekje, atë politikë dhe ta kuptoj se ç'po ndodh.

Blendi Fevziu: Ju jeni një dëshmitar direkt. Dua t'ju bëj disa pyetje që hasen shpesh në libra me kujtime, shkrime dhe komente të asaj kohe. Ndërhyrja e ushtrisë jugosllave në Slloveni, Kroaci dhe pastaj në zonat tjera, ishte për të shpëtuar Jugosllavinë apo ishte një ndikim i drejtpërdrejtë i Millosevicit për të kontrolluar ato?

Agim Çeku: Jo, ishte ndikim i drejtpërdrejtë i Millosevicit, nën petkun e mbrojtjes së Jugosllavisë. Asgjë s'ka qenë ajo përveç se përpjekje për ta bërë një Serbi të madhe, asnjë qëllim tjetër. Duke proklamuar se dëshironte të ruante Jugosllavinë vetëm për ta futur ushtrinë jugosllave nën kontrollin e tij dhe për ta shfrytëzuar ushtrinë jugosllave për llogaritë e veta, pra për qëllimet e veta. Në fakt, në esencë ishte krijimi i një Serbie të Madhe.

Blendi Fevziu: A ka pasur shumë shqiptarë, sepse pa dyshim që ka pasur shqiptarë, por a ka pasur shumë në ushtrinë kroate që luftonin kundër ushtrisë jugosllave në vitet '91- '95?

Agim Çeku:Ka pasur. Ka pasur edhe njësi të organizuara që gjatë tërë luftës kanë ekzistuar si njësi të organizuara shqiptare, por në kuadër të ushtrisë kroate. Ka pasur edhe përpjekje dhe organizim deri në nivel brigade. Do të thosha se qëllimi ishte që ajo të organizohet, të pajiset, të trajnohet në Kroaci duke e pritur fillimin e luftës në Kosovë.

Blendi Fevziu: Ju e parashikonit se Kosova do të kishte një konflikt të tillë?

Agim Çeku: Në atë kohë, po.

Blendi Fevziu: Cila ka qenë karriera juaj në ushtrinë kroate?

Agim Çeku: Në ushtrinë kroate kam filluar si komandant i një baterie- artilerie të minahedhësve. Pastaj kam qenë edhe i disa njësive të tjera. Ishte koha kur unë isha ekspert i artilerisë dhe vinte armatim i shumtë nga bota e jashtme dhe kishte nevojë që të formoheshin njësitë, të trajnoheshin ushtarët vullnetarë. Kështu që, në atë kohë, kam qenë edhe në trajnimin dhe organizimin e njësive, por edhe në përdorimin e tyre luftarak në muajt e parë, pastaj kam qenë zëvendëskomandant i batalionit të këmbësorisë, më vonë komandant i këmbësorisë, kryeshef i artilerisë, e shumë detyra tjera. Në fund kam qenë komandant i task-forcës, domethënë në përpjekjen kryesore të operacionit sulmues "Stuhia".

Blendi Fevziu: Sa vjet keni luftuar?

Agim Çeku: Gjatë tërë luftës që nga fillimi deri në mbarim, por kam shërbyer 7 vjet në ushtrinë kroate dhe për shkak të rrethanave të luftës dhe kontributit unë kam qenë i avancuar disa herë në mënyrë të jashtëzakonshme. Në vitin 1992 kam qenë major, në 93 kolonel, e kam tejkaluar gradën e nënkolonelit, kurse në vitin 95 pas operacionit Stuhia kam qenë Gjeneral brigade në ushtrinë kroate. Dhe gjatë tërë kohës sa kam qenë në ushtrinë kroate kam pasur lidhje me veprimtarë të ndryshëm të cilët organizonin rezistencën këtu në Kosovë.

Blendi Fevziu: Kosovën vetë e kishit vizituar apo nuk mundeshit?

Agim Çeku: Jo,nuk mundesha.

Blendi Fevziu: Për sa vjet nuk kishit ardhur në Kosovë?

Agim Çeku: Prej 1990 deri në 1999. Nëntë vjet nuk kam qenë, ndërkohë më ka vdekur nëna, kanë ndryshuar shumë gjëra, edhe në familjen time, edhe në Kosovë. Kështu që, kur kam ardhur, ka pasur shumë gjëra të reja për mua.

Blendi Fevziu: U larguat në '90 dhe u detyruat të hynit ilegalisht në '99?

Agim Çeku: Po.

Blendi Fevziu:Mbas mbarimit të luftës cili ka qenë roli i juaj në Kroaci?

Agim Çeku: Mbas mbarimit të luftës ka qenë një periudhë e mire në Kroaci. Ne si ish luftëtarë kemi pasur një status të privilegjuar dhe të rregulluar me ligj në shtetin kroat, por kam qenë i plagosur gjatë luftës dhe kam pasur edhe statusin e invalidit të luftës dhe si i tillë kemi pasur shumë privilegje dhe një status të privilegjuar në shoqërinë kroate. Si njerëz me merita për shtetin dhe lirinë e shtetit kroat kam punuar në detyra të larta ushtarake pranë Ministrisë së Mbrojtjes dhe Shtabit të përgjithshëm të forcave ushtarake kroatë dhe kam pas po them edhe një herë status shumë të mirë, por asnjëherë nuk kam qenë i kënaqur edhe kur më është shpërblyer kontributi nuk iu kam gëzuar këtij kontributi sepse unë nuk kam dashur të dëshmohem atje sepse isha vetëm për të ndihmuar dhe doja ta kisha rastin ku duhej të dëshmohem dhe për fat të mire ajo ditë erdhi.

Blendi Fevziu: A ju vlejti eksperienca e luftës në Kroaci për luftën e Kosovës, pavarësisht se duhet të kenë qenë dy lloje krejt të ndryshme luftërash?

Agim Çeku: Po. Unë mendoj se me ka ndihmuar shumë, kam qenë ushtarak i karrierës që kam përfunduar shkolla ushtarake, kam mësuar shumë teori të luftimit, por shumë nga ato teori janë hedhur poshtë nga praktika e luftimit. Fillimisht ne kemi mësuar se si përballen dy ushtri të rregullta konvencionale me një armatim të barabartë, por kanë qenë rrethanat krejt ndryshe me improvizime, me zgjidhje taktike të improvizuara, si të përballen sulmet e armikut apo të arrihet suksesi ushtarak edhe zgjidhjet e tilla normal që kanë ndihmuar që t'i implementojmë në Kosovë.

Blendi Fevziu: Para 1999 a e kishit vizituar Shqipërinë?

Agim Çeku: Kam qenë në vitin 1998 në Shqipëri. Më herët desha ta përmend që unë në vitin 1992 kam nënshkruar një deklaratë që i vihem në shërbim Kosovës, jo vetëm unë, por edhe disa ish officer të tjerë shqiptar dhe që nga ajo ditë ne kemi qenë në pritje dhe kemi treguar gatishmëri. Në vitin 1998 unë jam ftuar që të vij në Shqipëri, ishte ofensiva e verës siç e quajtëm ne atëherë. Në 98 kur disa njësi të UÇK u larguan nga Kosova, erdhi njëfarë çrregullimi brenda UÇK dhe unë erdha me vullnet që të futem në Kosovë, por atëherë udhëheqësit ushtarak dhe politik të UÇK e vlerësuan se nuk është momenti kështu që kam qenë gjithmonë në dispozicion..