DOMETHĖNIA E TĖ NĖSHTRUARIT FYTYRĖN ALLAHUT
Tė dy konceptet e fundit: tė nėnshtruarit fytyrėn Allahut, dhe bamirėsia janė dy kėrkesat e njėjta pėr pranimin e veprave tė personit, e cila qe diskutuar mė herėt d.m.th. qė vepra tė bėhet me sinqeritet tė plotė pėr hir tė Allahut, dhe qė ajo tė jetė korrekte, nė pajtim me sunetin dhe sheriatin. Kjo sepse tė nėnshtruarit fytyrėn Allahut sjell vullnet dhe qėllim pėr hir tė Allahut, siē thotė njė poemė:
Kėrkoj falje prej Allahut pėr mėkatet tė cilat smund ti numėroj.
Zoti i robėve, pėr tė ėshtė fytyra dhe vepra (e njeriut).
Kėtu janė pėrdorur katėr fjalė tė ndryshme: nėnshtrimi i fytyrės sė njeriut, tė drejtuarit e fytyrės, dhe drejtimi i fytyrės (nga Allahu), si nė thėnien e Allahut:
Dhe drejtoni fytyrat tuaja nė ēdo namaz. (Kuran 7:29)
Dhe drejtoje fytyrėn tėnde nė rrugėn (fenė) si njė monoteist i pastėr; rruga natyrore nė tė cilėn Allahu e ka bėrė njerėzimin. (Kuran 30:30)
Dhe siē citohet Ibrahimi (paqja qoftė mbi tė) duke thėnė:
Vėrtet, unė e kam drejtuar fytyrėn time nga Ai i cili shpiku qiejt dhe tokėn, si njė monoteist i pastėr, dhe unė sjam prej idhjutarėve. (Kuran 6:79)
Pejgamberi (salallahu alejhi ue selam) thoshte tė njėjtėn gjė nė lutjen hyrėse tė namazit tė tij tė natės:
Unė e drejtoj fytrėn time nga Ai i cili shpiku qiejt dhe tokėn, si njė monoteist i pastėr, dhe unė sjam prej idhujtarėve.
Nė hadithin sahi, el-Bera ibn Azib rrėfen:
Pejgamberi mė mėsoi tė them para se tė flej: O Allah, unė e kam dorėzuar veten time te Ti, dhe e kam drejtuar fytyrėn time nga Ti
Fjala pėr fytyrė nė Arabishte, uexhh, mund tė ketė domethėnien e atij (i cili) e drejton veten (el-Muteuaxhih), dhe mund tė ketė domethėnien: ajo qė ėshtė e drejtuar nga apo nė drejtim tė diēkaje (el-Muteuexheh Ilaihi, apo el-Muteuexhih Nehvehu). Siē ėshtė thėnė: Cilin drejtim (uexhh, saktėsisht: fytyrė) e do? d.m.th. nė cilin drejtim apo anė synon tė shkosh? Kjo sepse kėto dy koncepte duhet tė jenė sė bashku, dhe janė pėrshėndetje. Kurdo qė personi pėrballet me diēka, fytyra e tij po ashtu pėrballet me tė njėjtėn gjė, dhe fytyra e tij ėshtė parakusht i tė drejtuarit tė tij nga diēka. Ky ėshtė rasti nė veprat e jashtme dhe tė brendshme, dhe kjo i bėn katėr gjėrat (d.m.th. ajo qė ėshtė e drejtuar dhe ajo qė drejton, secila prej tyre e jashtme dhe e brendshme). E brendshmja ėshtė origjina, ndėrsa e jashtmja ėshtė pėrmbushja dhe simboli. Kėshtu, kur njeriu e drejton zemrėn e tij nga diēka, fytyra e tij e jashtme pason procesin.
Kur robi i Allahut e ka qėllimin dhe synimin e dėshiruar tė tij qė ta drejtojė veten nga Allahu, kjo ėshtė mirėsia e vullnetit dhe qėllimit tė tij. Nėse, nė tė njėjtėn kohė ai ėshtė bamirės, ai i ka arritur dy tiparet: se veprat e tija janė tė mira dhe ai nuk shoqėron askė nė adhurim tė Zotit tė tij. (Shiko Kuranin 18:110) Kjo, pėrsėri, ėshtė domethėnia e lutjes sė Umerit, i cili thoshte:
O Allah, bėji tė gjitha veprat e mia tė mira, dhe bėri tė gjitha ato krejtėsisht pėr Fytyrėn tėnde, dhe mos bėj nė kėtė ndonjė pjesė pėr dikė tjetėr.
|