[Pause_Print_Scroll]

Parathënie

Rrallëherë njerëzimi ka qenë aq i shqetësuar siç është në kohën tonë. Jo vetëm që jemi të ballafaquar me numër të madh problemesh, të cilat kërkojnë zgjidhje të reja e të pashoqe, por edhe këndvështrimi, nën të cilin na paraqiten ato probleme, dallon ajo, që gjer më tani jemi mësuar. Në të gjitha shtetet shoqëria kalon brenda ndryshimeve fundamentale. Shpejtësia me të cilën kjo ndodhë, çdokund është e ndryshme; por kudo mund të vërejmë energjinë e njëjtë të presionit, i cili nuk lejon kurrsesi ngecje, e as luhatshmëri.
Në këtë aspekt bota islame nuk bënë kurrfarë përjashtimi. Edhe këtu shohim, se si gradualisht zhdukën doket dhe idetë e vjetra, ndërsa paraqiten format e reja. Kah shpie ky evolucion? Sa shtrihet thellë? Në ç'masë përputhet me misionin kulturor të islamit?
Ky libër nuk preferon që të jap përgjigjje të hollësishme, në të gjitha këto dhe pyetjet e ngjashme. Pasi që ka qëllim të përkufizuar, për shqyrtim është zgjedhur vetëm një nga problemet me të cilat sot ballafaqohen muslimanët, e ai është qëndrimi, të cilin ata duhet ta përvetësojnë në raport me civilizimin perëndimor. Mirëpo, implikacionet e gjëra të kësaj lënde e kanë bërë të domosdoshëm zgjerimin e hulumtimit tonë në disa aspekte themelore të islamit, e sidomos me vëmendje të posaqme në konceptin e Sunnetit. ثshtë e pamundur këtu që të ipen më tepër se thjesht skicat e temës e cila është aq e gjërë sa që me te mund të mbushen numër i madh librash voluminoz. Por, megjithkëtë, apo ndoshta pikërisht për këtë, jam i sigurt se ky prezentim i shkurtër do t'u ofroj tjerëve nxitje për përsiatje të mëtejshme mbi problemin e ekspozuar e mjaft të rëndësishëm.
E tani do të flas mbi veten time, pasi që muslimanët kanë të drejtë, që kur t'u flet atyre ndonjë konvertues, të dinë se si dhe përse ai e ka pranuar islamin. Në vitin 1922 e braktisa vendlindjen time Austrinë, për të udhëtuar nëpër Afrikë e Azi, si korespondent special i disa revistave kryesore kontinentale, dhe që atëherë e kam kaluar gati tërë kohën time në Lindjen Islame. Interesimi im, për popujt me të cilët erdha në kontakt, në fillim ka qenë interesim i ndonjë të huaji. Pranë vetes, vërejta një rend shoqëror dhe pikëpamje të jetës, esencialisht të ndryshëm nga ai evropian; që nga fillimi, në mua lindi njëfarë simpatie për koncept më të qetë - më parë do të thoja - më human të jetës, në krahasim me mënyrën e jetesës së nxituar e të mekanizuar në Evropë. Ajo simpati gradualisht më udhëheqte kah hulumtimi për shkakun e dallimit të tillë, ashtu që u interesova për mësimet religjioze të muslimanëve. Në atë kohë, ai interesim ende nuk ka qenë mjaftë i fuqishëm, për të më tërhequr në përqafim të islamit, por më hapi horizont të ri të shoqërisë progresive njerëzore, të organizuar me minimum të konflikteve të mbrendshme dhe me maksimum të ndjenjave të vërteta vëllazërore. Mirëpo, realiteti i jetës së sotme muslimane më dukej shumë largë prej mundësive ideale të dhëna në mësimet religjioze islame. Krejt ajo që në islam ka qenë progres e lëvizje, tek muslimanët është shndërruar, në neglizhencë e stagnim; çkado që ka qenë zemërgjerësi dhe gatishmëri për joegoizëm, është tjetërsuar në mesin e muslimanëve të sotit në zemërngushtësi dhe anim kah jeta komode dhe e rahatshme.
I shtyer në këtë zbulim dhe i hutuar me dallueshmërinë e qartë në mes “të dikurshmes” dhe “të tanishmes” kam tentuar t'i afrohem këtij problemi nga pikëpamja më e afërt; d.m.th. jam përpjekur që ta përfytyroj vehten time brenda shtëpisë islame. Ishte ai eksperiment i pastër intelektual; dhe për një kohë shumë të shkurtër, më është paraqitur zgjidhja e vërtetë. Kuptova se e vetmja arsye për dekadencën shoqërore e kulturore të muslimanëve gjindet në faktin, se ata gradualisht kanë pushuar ta pasojnë shpirtin e mësimeve islame. Islami ende ishte prezent tek ata; por, ai ishte trup pa shpirt. Pikërisht ai element, i cili dikur ka krijuar fuqinë e botës muslimane, tani ishte përgjegjës për dobësinë e tij: shoqëria islame që nga fillimi ishte e ndërtuar vetëm në themelet religjioze, ndërsa dobësimi i atyre themeleve detyrimisht e ka dobësuar strukturën kulturore dhe ndoshta do të mund të sillte deri te zhdukja e saj e plotë.


Sa më tepër e kuptoja se sa reale dhe sa pakufishëm praktike janë mësimet islame, ajo dëshirë e madhe formonte mendimin tim mbi atë përse muslimanët e kanë braktisur aplikimin e tyre të plotë në jetën praktike. Kam diskutuar mbi këtë qështje me shumë musliman të ditur, gati në të gjitha vendet ndërmjet shkretëtirës Libiase e Pamirit, ndërmjet Bosforit e detit Arab. Ajo dëshirë thuase mu bë opsesion, i cili më në fund la nën hije çdo interesim tjetër në botën islame. Ajo përsiatje gjithnjë bëhej më e theksuar, deri sa nuk fillova që unë, si jomusliman, të diskutoj me muslimanët nga pozicioni i mbrojtësit të islamit prej neglizhencës dhe përtacisë së tyre. Ai evolucion vetanak është thurur në mua pavërejtur, derisa një ditë - ka qenë vjeshta e vitit 1925, në malet afganistaneze - një drejtues i ri krahinor më tha: "Por ju qenkeni musliman, vetëm se ju këtë nuk po e dini". Kam qenë i hutuar me ato fjalë, prandaj heshta. Por, kur u ktheva përsëri në Evropë, në vitin 1926, kuptova se pasoja e vetme logjike e qëndrimit tim është që ta pranoj islamin!
Kaq mbi rrethanat se si u bëra musliman. Që atëherë gjithnjë rishtasi më pyetnin: "Përse e keni pranuar islamin? اka ju tëhoqi posaqërisht...”? - në çka duhet të pranoj, se nuk kam ndonjë përgjigjje të veçantë dhe të kënaqshme. Nuk ka qenë në pyetje ndonjë doktrinë e veçantë e cila më tërhoqi, por e tërë struktura e quditshme, e pashpjeguar dhe koherente e mësimit moral dhe programit jetësor. Nuk do të mund të thoja, madje as tani, se cili aspekt i tij më pëlqen më shumë se cilido aspekt tjetër. Islami më dukej si vepër e përkryer arkitekturore. Të gjitha pjesët e tij janë të sajuara harmonikisht që ta plotësojnë dhe ndihmojnë njëra-tjetrën; asgjë nuk është e tepërt dhe asgjë nuk mungon, ndërsa rezultat është struktura e ekuilibrit absolut dhe qetësisë së plotë. Ndoshta mu ajo ndjenjë, që çdo gjë në mësimet dhe postulatet islame është "në vendin e vet", bëri në mua përshtypjen më të thellë . ثshtë e mundur që pranë asaj kryesores, ka patur edhe mbresa tjera, të cilat sot më është vështirë t'i analizoj. Së fundi, ajo është qështje e dashurisë, ndërsa dashuria është e përbërë nga fije të shumta: dëshirave tona e vetëmisë sonë, caqeve tona të lartësuara e të metave tona, fuqisë sonë dhe dobësive tona. Kështu ndodhi edhe me mua. Islami hyri në mua heshtazi e fshehurazi, por përgjithmonë.
Që atëherë jam përpjekur, sa kam mundur që sa më tepër të mësoj mbi islamin.Kam studiuar Kur’anin dhe Traditën e Pejgamberit a.s. Kam studiuar gjuhën islame dhe historinë e saj, por edhe mjaft nga ajo që është shkruar për te dhe kundër saj. I kalova gati gjashtë vite në Hixhaz e Nexhd, kryesisht në Mekke e Medine, që të mund të përjetoj diç nga ambienti burimor, në të cilin e ka mësuar Pejgamberi arab këtë religjion. Pasiqë Hixhazi është vendtakim i muslimanëve nga vende të shumta, kisha rastin t'i njoftoj shumicën e pikpamjeve të ndryshme religjioze, e shoqërore në botën e sotme islame. Ato hulumtime dhe krahasime, rezultuan në mua bindje të fortë, se islami si koncept shpirtëror e shoqëror, përkundër të gjitha pengesave të shkaktuara nga gabimet e muslimanëve, edhe më tej është fuqia shtytëse, larg më e madhe se tjerat, të cilën njerëzimi ndonjëherë e ka njoftuar; që atëherë, i tërë interesimi im është përqëndruar në problemin e rimëkëmbjes së tij.
Ky libër është kontribut modest atij synimi të madh. Ai nuk pretendon të jetë vështrues i paanshëm i gjërave, ai është dëshmi mbi gjendjen çfare është: pozita e islamit në raport me civilizimin perëndimor. Libri nuk është shkruar për ata, të cilëve islami u është vetëm një nga shumë mjetet ndihmëse, më pak a më shumë të dobishme për jetën shoqërore, por para së gjithash, për ata në zemrat e të cilëve ende jeton shkëndija e flakës, e cila ka qenë e ndezur në zemrat e Përcjellësve të Pejgamberit a.s., flakë e cila dikur e bëri islamin aq të madh si rend shoqëror, e si arritje kulturore.
Delhi, mars 1934 </SPAN>

Islami në udhëkryq-Muhammed Asad