[Pause_Print_Scroll]

Mbi arsimimin

Gjithnjë derisa muslimanët shikojnë në civilizmin perëndimor si fuqi të vetme e cila do të mund të regjeneronte shoqërinë e tyre vetiake të amulluar, ata e rrënojnë vetëbesimin e tyre dhe tërthorazi e përkrahin pohimin perëndimor se islami është ''fuqi e harxhuar''.
Në kapitujt e mëparshëm kam dhënë arsyet për mendimin tim se islami dhe civilizimi perëndimor, duke qenë se janë të ngritur në koncepcione diametralisht të kundërta të jetës, nuk janë kompatibil në shpirt. Kur është ashtu, atëherë, si do të mund të presim, që arsimimi i rinisë muslimane sipas modeleve perëndimore, arsimimi i bazuar plotësishtë në përvojat kulturore perëndimore ka mundur të mbetet i lirë nga ndikimet antiislame?
Kjo nuk është e arsyeshme të pritet. Përveç në raste të rralla, ku shpirti jashtëzakonisht briliant, mund të triumfojë mbi çështjet arsimore, arsimi perëndimor i rinisë muslimane pashmangshëm e minon vullnetin e saj që të besoj në porosinë e Pejgamberit a.s., dëshirën e saj që të konsidrohet përfaqsues i civilizimit fetarisht të motivuar islam. Nuk mund të ketë kurrëfarë dyshimi se besimi religjioz shpejt e humb pozitën në mesin e ''intelegjencës'' sonë, e cila iu ka adaptuar vlerave perëndimore. Natyrisht, kjo nuk implicon se islami e ka ruajtur integritetin e vet si religjion praktik në mesin e shtresave të paarsimuara të shoqërisë; por gjithmonë, atje përgjithësisht gjejmë përgjigjje shumë më të madhe sentimentale, thirrjes islame - në mënyrë primitive siç e kuptojnë ata - sesa në mesin e ''intelegjencës'' më tepër të perëndimizuar. Shpjegimi i këtij tjetërsimi nuk është në atë, se shkenca perëndimore, me të cilën janë ushqyer iu ka ofruar çfarëdo argumenti të arsyeshëm kundër të vërtetës së mësimeve tona fetare, por në atë, se atmosfera intelektuale e shoqërisë bashkëkohëse perëndimore është aq fort antireligjioze, sa që ajo vëhet si barrë e rëndë në mundësitë e brendshme religjioze të gjeneratës së re muslimane. Të besuarit dhe të mosbesuarit religjioz, shumë rrallë është vetëm çështje e argumenteve. Në disa raste njëra apo tjetra predominon mbi intuitën, apo të themi, mbi mendjeprehtësinë; por ajo më së shumti i njoftohet njeriut përmes rrethit të tij kulturor. Të përfytyrojmë në ndonjë fëmijë, i cili sistematikish edukohet nga ditët më të hershme duke dëgjuar tonet muzikore të ekzekutuara përkryer. Veshi i tij mësohet që ta dalloj tonin, ritmin e harmonisë; në jetën e tij të mëvonshme, ai do të jetë në gjendje, nëse jo të prodhoj apo të ekzekutoj, bile ta kuptojë muzikën më të rëndë. Por fëmiu, i cili gjatë tërë jetës së tij të hershme, kurrë nuk ka dëgjuar diç të ngjashme muzikës, më vonë vështirë do t'i vlerson madje edhe elementet e saja. I njejtë është rasti me asociacionet religjioze. Sikur që ka persona, të cilëve natyra plotësisht iu ka lënë mangu ''veshin'' për muzikë, ngjashëm - ndoshta por jo me siguri - ka persona, të cilët janë plotësisht ''të shurdhët'' për zërin e fesë. Por, për pjesën më të madhe të qenieve normale njerzore, alternativa ndërmjet besimeve religjioze e mosbesimit vendoset në atmosferën, në të cilën edukohet. Prandaj Pejgamberi a.s. ka thënë: ''اdo fëmijë lind në pastërtinë burimore, kurse prindërit e tij bëjnë nga ai ''Qifut'', ''Krishter'', apo ''Zaratuistë''. (Sahihul - Buhari)8
Shprehja ''prindërit'', epërdorur në hadithin e sipërm, logjikisht mund të zgjerohet në rrethin më të përgjithshëm, jetën familiare, shkollën, shoqërinë etj., me të cilin është i përcaktuar zhvillimi i hershëm i fëmiut. Nuk mund të mohohet se në gjendjen e tanishme të dekadencës, atmosfera fetare në shumë shtëpi muslimane është e tipit aq të ulët dhe intelektualisht të degraduar, sa që tek rinia në rritje mund të shkaktoj nxitjen e parë që t'ia kthejnë shpinën fesë. Kjo mund të jetë kështu, por në rast të arsimimit të muslimanëve të rinj sipas shembujve perëndimor, efekti jo vetëm se mund të jetë, por me siguri do të jetë qëndrim antireligjioz në jetën e mëvonshme.
Këtu vëhet pyetje e madhe: çfarë duhet të jetë qëndrimi i jonë ndaj arsimimit bashkëkohor?
Protesti kundër arsimimit perëndimor të muslimanit, asesi nuk don të thotë se islami si i tillë është kundërshtar i arsimit. Ky pohim i kundërshtarëve tonë nuk ka bazë as teologjike, e as historike. Kur'ani është plot nxitje në mësime:
''që të bëheni më të mençur'', ''që të mund të mendoni'', ''që të mund të dini''!
Në fillim të librit të shenjtë është thënë:
"Dhe ia mësoi Ademit të gjithë emrat" (kaptina 2:31)
si dhe ajetet në vazhdim, tregojnë se njeriu për shkak të diturisë së dhënë nga Zoti për ata "emra", në njëfarë kuptimi, madje ia kalon melekëve. "Emrat" janë shprehje simbolike për aftësinë e të definuarit të nocioneve, aftësinë e të menduarit të artikuluar, e cila është karakteristikë e qenies njerëzore dhe e cila i mundëson, sipas fjalëve të Kur'anit, të jetë mëkëmbës i Zotit në tokë. E që të menduarit e vet ta bënë të sistematizuar, njeriu duhet të mësojë, prandaj Pejgamberi a.s. ka thënë: "Të kërkuarit e diturisë është obligim i shenjtë (fard) i çdo muslimani dhe çdo muslimaneje" (Ibni Maxhe). Dhe: "اdo njeri, i cili është në rrugën e kërkimit të diturisë, Zoti do t'ia lehtëson rrugën për në Xhennet" (Sahihul-Muslim).Dhe: "Përparësia e njeriut të ditur ndaj atij që nuk ka dituri, është sikur përparsia e hënës së plotë ndaj të gjithë yjeve tjerë". (Ahmed ibn Hanbel, Tirmidhiu, Ebu Davudi, Ibni Maxhe, Ed-Darimi).
Por, madje nuk është as e nevojshme të përmenden ajetet e Kur'anit apo thënje e Pejgamberit në mbrojtjen e qëndrimit islam ndaj arsimimit. Historia pa kurrfarë mundësie të dyshimit dëshmon se asnjë religjion kurrë nuk i ka dhënë nxitje përparimit shkencor të krahasueshëm me nxitjen, të cilën i ka dhënë islami. Inkurajimi, të cilin arsimimi dhe hulumtimi shkencorë ka marrë nga feja islame, ka rezultuar me arritjet e shkëlqyera kulturore në kohën e Emevitëve dhe Abasitëve, gjatë sundimit arab në Sicili e në Spanjë. Këtë nuk e përmenda, që të mund të lavdërohemi me ato përkujtime të famshme nga kohët, kur bota islame e ka braktisur traditën e vet përsonale dhe u shndërrua në verbëri shpirtërore e varfëri intelektuale. Në mjerimin tonë të tanishëm nuk kemi të drejtë të lavdërohemi me famën e dikurshme. Por, ne duhet të kuptojmë se neglizhenca e muslimanëve, e jo ndonjë e metë e mësimit islam, e ka shkaktuar dekadencën tonë të tanishme. Islami kurrë nuk ka qenë pengesë e progresit dhe shkencës. Ai i çmon aktivitetet intelektuale të njeriut gjer në atë shkallë sa që e vë mbi melaike. Asnjë religjion tjetër, kurrë nuk ka shkuar aq larg në konfirmimin e dominimit të mendjes dhe sipas kësaj, mësimit, mbi të gjitha manifestimet tjera të jetës njerëzore. Poqëse orientohemi sipas parimeve të kësaj feje, nuk mund as të mendojmë në eliminimin e arsimit bashkëkohës nga jeta jonë. Ne duhet ta kemi vullnetin për arsimim e përparim, që të bëhemi shkenctarisht e ekonomikisht të frytshëm, siç janë popujt perëndimor. Por muslimanët nuk guxojnë të dëshirojnë, që të shikojnë me sy perëndimor, të mendojnë me modelet perëndimore të ideve; ata nuk guxojnë të lakmojnë, nëse duan të mbesin muslimanë, ta zëvendsojnë civilizimin shpirtëror të islamit, me eksperimentimin materialist të perëndimit, qoftë kapitalist, qoftë marksist.

vazhdon...