[Pause_Print_Scroll]

vazhdimi...


Që ta arrijnë rimëkëmbjen e botës islame, muslimanët duhet, para se të përvetësojnë çfarëdo masash të reformës, plotësisht të lirohen nga fryma apologjetike në raport me religjionin e vet dhe strukturën shoqërore. Muslimani duhet jetuar me krenari dhe të jetë kokëlartë. Ai duhet kuptuar, se ai vërtetë është i veçantë nga pjesa tjetër e botës, dhe ai duhet mësuar të jetë krenar që është i ndryshëm. Ai duhet orvatur, ta ruaj atë dallim si kualitet të çmueshëm dhe guximshëm t'ia shprehë botës këtë, në vend që për këtë të arsyetohet e të përpiqet të zhytet në rrathë tjerë kulturor. Kjo nuk do të thotë se muslimanët duhet të ndahen nga zërat që vien nga jashtë. Në çdo kohë është e mundshme, për të pranuar ndikime të reja pozitive nga civilizimet e huaja e që detyrimisht të mos i braktisë të vetat personale. Shembulli i atij lloji ka qenë renesanca evropiane. Atje kemi parë se me çfarë shpejtësie Evropa pranon ndikimet arabe në materie dhe në metodën e mësimit. Por, ajo kurrë nuk ka imituar pamjen e jashtme dhe shpirtin e kulturës arabe dhe kurrë nuk ka sakrifikuar pamvarësinë e saj personale, intelektuale e estetike. Ajo ka i përdorur ndikimet arabe vetëm si mjet për ta bërë pjellore tokën e saj personale, pikërisht siç i kanë shfrytëzuar Arabët, në kohën e tyre ndikimet helene.
Në të dy rastet rezultati ka qenë pasurimi shpirtëror, i fuqishëm, rritje e re e civilizimit vetanak, me plot dinjitet e krenari. Asnjë civilizim nuk mund të prosperoj, madje as të ekzistoj, pasi ta humb krenarinë e tij dhe lidhjen e vet me të kaluarën e tij personale.
Por bota islame, me tendenca në rritje në imitimin e perëndimit dhe synimin për përvetësimin e idesë perëndimore dhe idealeve perëndimore, gradualisht i shkëput lidhjet, të cilat e lidhin me të kaluarën personale, dhe sipas kësaj, humb jo vetëm rrënjët e veta kulturore, por edhe ato shpirtërore. Ajo i ngjanë pemës, e cila derisa ka qenë e rrënjosur thellë në tokë, ka qenë e fortë. Por vërshimi malor i civilizimit perëndimor i zhveshi ato rrënjë; pema ngadalë venitet për shkak të mungesës së ushqimit. Gjethet e saja bien, degët e saja tretën. Më në fund edhe vet pema është në rrezik që të shembet.
Imitimi i civilizimit perëndimor nuk mund të jetë mjet i vërtetë, për ngjalljen e botës islame nga letargjia mentale e shoqërore të shkaktuar me degjenerimin e religjionit praktik, në doke thjesht të privuara çdo gjallërie e nxitjeje morale. Atëherë, ku të kërkojnë muslimanët nxitjen shpirtërore e intelektuale aq të nevojshëm ditëve tona? Përgjigjja është e thjeshtë, siç është e thjeshtë edhe vet pyetja: në të vërtetë, ai vetëm se është në brendi të pyetjes. Islami, siç kam theksuar shumë herë më parë, nuk është vetëm "besim i zemrës", por edhe program i qartë, i definuar i jetës individuale e shoqërore. Ai mund të jetë i rrënuar me asimilim në kulturën e huaj, e cila ka temele morale e qenjësisht të ndryshme. Poashtu, ai mund të jetë i rimëkëmbur atë moment kur t'i kthehet realitetit të vet personal dhe kur t'i ipet vlera faktorit, i cili përcakton dhe modelon ekzistencën tonë individuale e shoqërore në të gjitha aspektet e saj. Nën ndikimin e ideve të reja dhe rrymimeve kontradiktore, aq karakteristike për periudhën në të cilën jetojmë, islami më nuk mund t'i lejon vetes të mbetet formë e zbraztë. Gjumi i tij magjik qindvjeqar është ndërprerë; ai duhet të zgjohet ose të vdes. Problemi, me të cilin muslimanët sot ballafaqohen është sikurse problemi i udhëtarit, i cili ka ardhur në udhekryq. Ai mund të mbetet atje ku është, por ajo për te do të ishte vdekje me drobitje. Mund ta zgjedhë rrugën e cila mbanë shenjën: "Kah civilizimi perëndimor" - por atëherë do të duhej t'i thotë lamtumirë përgjithmonë të kaluarës së vet! Apo, mundet të zgjedh rrugën tjetër, atë mbi të cilën shkruan: "Kah realiteti i islamit". Vetëm ajo rrugë mund t'i përgjigjet atyre të cilët besojnë në të kaluarën e vet dhe në mundësinë e transformimit të saj në ardhmëri të gjallë.