[Hattabi]

Vazhdimi i temes: " E vërteta mbi Sufizmin " nga autori :Muhammed ibn Rebi ibn Hadi el-Medkhali


Shkollat e mendimit të Sufive


Ideologjitë e Sufive ekstremë mund t’i ndajmë në tri kategori:

(1) Kategoria e parë: Pasuesit e shkollës filozofike të Iluminizmit. Këta janë ata të cilët i japin rëndësi më të madhe ideve filozofike rreth largimit nga jeta e kësaj bote. Kuptimi i ‘Iluminizmit’ është që shpirti ndriçohet nga drita, e cila përhapet në zemër dhe është rezultat i ushtrimeve shpirtërore, stërvitjes së shpirtit dhe ndëshkimit të trupit, me qëllim të ndreçjes (korrigjimit) dhe pastrimit të shpirtit. Kjo është diçka që mund të jetë karakteristikë e të gjithë Sufive, përveç që njerëzit e kësaj kategorie tërheqin një kufi këtu dhe nuk bienë në atë në të cilën kanë rënë ata që pretendojnë se All-llahu jeton brenda krijesës së Tij apo se çdo gjë është All-llah. Sidoqoftë, kjo mënyrë e tyre është në kundërshtim me mësimet e Islamit dhe është marrë nga fetë e devijuara si Budizmi dhe të ngjashme.

(2) Ideologjia e dytë është ajo e atyre të cilët besojnë në hululë, ata që thonë se All-llahu jeton dhe është mishëruar në qeniet njerëzore, i Lartë dhe larg kësaj është All-llahu. Në këtë është thirrur haptas nga disa nga Sufij ekstremë, si el-Husejn ibn Mensur el-Hellaxh, të cilin dijetarët e kanë shpallur pabesimtar. Ata urdhëruan që ai të ekzekutohej dhe është kryqëzuar në vitin 309H. Thënia e mëposhtme i atribuohet atij:

"Lavdi Atij që shfaqi natyrën e Tij njerëzore,

Duke fshehur shkëlqimin depërtues të hyjnisë së Tij

Derisa krijesa e Tij e pa haptas

Në trajtë të një (krijese) që ha e pi"
[E atribuar nga el-Uekil në librin et-Teuasin të el-Hallaxh, f.130]

Dhe thënia e tij:

"Unë jam ai që do dhe Ai që duhet (që e duan) jam unë,

Ne jemi dy shpirtëra që banojmë në një trup.

Kështu që kur më sheh mua, e sheh Atë, e kur e sheh Atë na sheh të dyve."

Kështu, el-Halaxhi besonte në hululë dhe besonte në dualizmin e natyrës hyjnore dhe se Zoti kishte edhe natyrë hyjnore, edhe njerëzore. Si rrjedhim, perëndia mishërohet (personifikohet) në njeriun, në atë mënyrë që shpirti njerëzor është natyra hyjnore e Zotit dhe trupi trajta e tij njerëzore.

Përkundër faktit që u mbyt (u vra) për shkak të femohimit të tij të ligë, ndonëse disa Sufij janë distancuar prej tij, megjithatë të tjerë e llogarisin si Sufi, me qëndrimin se besimi i tij ishte i drejtë dhe i shënojnë fjalët e tij. Nga ata është Abdul-Abbas ibn Ata el-Bagdadi, Muhammed ibn Halif esh-Shirazi dhe Ibrahim en-Nasrabadhi, siç është transmetuar nga el-Hatib el-Bagdadi.

(3) Ideologjia e tretë është vahdetul-vuxhudë, sipas të cilës çdo gjë në ekzistencë është një realitet i vetëm dhe se çdo gjë që shohim është vetëm një anë (aspekt) e Ekzistencës së All-llahut. Pretenduesi kryesor i këtij besimi ishte Ibn ‘Arabi el-Hatimij et-Ta’ij, i cili pas vdekjes së tij u varros në Damask në vitin 638H. Ai vetë thotë rreth besimit të tij në librin e tij, "el-Fatuhat-ul-Mekije":

"Robi është Zoti dhe Zoti është rob,

Do të dëshiroja të dija cili ishte ai që do të duhej të ngarkohej me detyrat e nevojshme (të duhura).

Nëse do të thosha robi, atëherë kjo është e vërtetë, e nëse do të thosha Zoti, atëherë si mund të kërkohet kjo nga Ai?" [el-Fetuhat-ul-Mekije, siç i është atribuar nga Dr. Tekijuddin el-Hilali në librin e tij, el-Hedijetul-Hadije (f. 43)].

Ai gjithashtu thotë në el-Fetuhat:

"Ata që e adhuruan viçin, nuk adhuruan tjetër pos All-llahun." [Cituar nga thënia e Ibn Arabi nga Ibn Tejmije në el-Fetaua (vëll. 11) i cili ia atribuon këtë librit, el-Fetuhat.]

Ibn Arabi është quajtur nga Sufitë si ‘el-Arif bil-lah’ (Ai që ka dituri apo njohuri të madhe për All-llahun) dhe gjithashtu (është quajtur) ‘el-Kutubul-Ekber’ (boshti i madh), pastaj ‘el-Miskul-Edhfer’ (parfumi më i këndshëm), ‘el-Kibretul-Ehmer’ (squfuri më i kuq), përkundër besimit të tij në vahdetul-vuxhudë dhe thënieve të tjera shkatërrimtare. Në të vërtetë, ai e lavdëroi Firaonin (Faraonin) dhe deklaroi se ai ka vdekur me iman (besimtar)! Për më tepër, ai flet kundër Harunit për kriticizmin e tij ndaj adhurimit të viçit nga populli i tij, duke iu kundërvënë kështu drejtpërdrejt tekstit të Kur’anit. Ai gjithashtu konsideronte se të krishterët ishin pabesimtarë vetëm për shkak se ata i vunë Isait karakter të veçantë hyjnor, meqë po ta bënin atë të përgjithshëm për të gjithë, atëherë ata nuk do të ishin pabesimtarë. (Pëkundër gjitha lajthitjeve trashanike të Ibn Arabit dhe përkundër faktit që dijetarët e shpallën atë pabesimtar, prapaseprap ai nderohet nga Sufitë, nga të tjerët që nuk e dallojnë të vërtetën nga e kota (e pavërteta) dhe nga ata që ia kthejnë shpinën pranimit të së vërtetës, edhe kur ajo është e qartë si dielli. Por librat e tij, të cilat janë të mbushura me femohim të qartë, siç janë "el-Fetuhatul-Makijje" dhe "Fasusul-Hikem" janë ende në qarkullim. Ai gjithashtu ka edhe një tefsir, që quhet ‘et-Tefsirul-Batin’ meqë ai mendon se ka kuptim të dukshëm dhe të fshehtë për çdo ajet, kështu që kuptimi i jashtëm është për njerëzit e Te’uilit/interpretimit)

Nga ky grup erdhi Ibn Beshishi, i cili tha:

"O All-llah, më shpëto nga balta e Teuhidit,

dhe më fundos mua në qendër të detit të unitetit,

dhe më ngatërro në gjendjen e unitetit dhe njëshmërisë,

derisa të mos shoh, të mos dëgjoj, të mos ndiej, përveç përmes saj."