[Albanian eX|PerT]

vazhdimi

E morët në pyetje?
Mbaj mend që e kam marrë dhe në pyetje.
A ju kujtohen detaje gjatë kësaj kohe?
Me saktësi jo, por meqë jeni gazetarë me dashamirësi do t'ju thosha që të merreni më shumë me investigimin. Shpesh e kemi ankesë për ju këtë. Ju këshilloj të shkoni në arkiva, është dosja atje dhe mund të verifikoni gjithçka.
Sipas jush, cili dokument në dosje është pika e zbardhjes së gjithë kësaj çështjeje?
Ajo çfarë më ka mbetur në mendje dhe që jam i obliguar ta them për të qenë i qetë me ndërgjegjen time, duke marrë shkas dhe nga këto që po lexoj, është një moment shumë interesant, që s'di pse e fshehin autorët e shumë shkrimeve. Ose nuk e dinë, ose e dinë dhe nuk duan ta thonë, unë s'di ta them. Mbaj mend, që atëherë ishte arresti 72 orë dhe në rajonin Nr.3, atje ku unë kisha zyrën, ka ardhur Kadareja dhe ka kërkuar takim me mua. Polici erdhi dhe më tha se më kërkonte Ismail Kadare. Më kujtohet, se unë u shqetësova një çikë, sepse problemi s'ishte shumë i thjeshtë. Edhe unë atëherë isha i ri dhe eksperiencë shumë të madhe s'kisha. Me çështjen e tij unë duhet të isha korrekt, me figurën e tij duhet të isha korrekt. E futa në zyrë Kadarenë. Ishte dita e tretë e ndalimit dhe unë duhet t'i jepja një rrugëzgjidhje pozitës së Renatos, të vendosja ta arrestoja apo të hetohej i lirë. Mbaj mend që ishte vërtetuar vepra, më duket se edhe ai vetë e pranoi se ai kishte qëlluar derën e Kadaresë pasi ishte i dehur. Pra, ishte vërtetuar si fajësi. Mbaj mend, se Kadareja nuk u ul as në karrige, por duke ndenjur në këmbë, më ka thënë se "unë kërkoj që ky djalë të mos arrestohet, të mos dënohet, por dua vetëm ta këshilloni që të na lërë të qetë dhe të mos na shqetësojë në shtëpi". Unë duke pasur porosi të veçantë që të isha korrekt me këtë çështje, u detyrova t'i them Kadaresë me mirësjellje, se dakord, ky ishte problemi i tij, por mua më duhej me shkrim kjo që thoshte ai. Mbaj mend shumë mirë se Ismail Kadare më ka dhënë me shkrimin e tij këtë deklaratë, të cilën se s'bën duhet ta keni në dosje. Kjo sepse, kur e raportova këtë çështje te eprorët e mi, ka qenë Koço Josifi, mbaj mend, se u pushua çështja ndaj Renatos vetëm për këtë fakt.
A mund të na e thoni fjalë për fjalë, se çfarë ka shkruar Kadareja?
Me sa më kujtohet, ka qenë një faqe formati A 4 dhe ai e ka shkruar me stilolapsin e tij, dhe po të gjendet kjo ka vlera edhe pse është shkrimi i tij aty, shkrimi i një shkrimtari të madh (qesh). Kadareja i kërkonte Hetuesisë që ky djalë të mos arrestohej dhe të mos dënohej për atë që kishte bërë në lidhje me marrëdhëniet me familjen Kadare. Këtë ia kërkonte institucionit. Ai erdhi në zyrë dhe unë i thashë për respekt të figurës së tij, se përse s'më kishte thirrur në shtëpi. Ai më tha se kishte ardhur zyrtarisht dhe se donte ta bënte këtë gjë personalisht.
A e keni takuar më për këtë çështje Kadarenë?
E kam takuar Kadarenë edhe më vonë. Unë e pushova çështjen, s'e çova në gjykatë.
Kur e pushuat çështjen?
Nuk e mbaj mend, por atë çunin e lirova që atë ditë.
Çfarë ju tha ai kur u lirua? A e falënderoi Kadarenë për këtë?
Absolutisht jo. Ai ishte një djalë i ri, akoma nuk i kuptonte shumë problemet. Unë kur vajta të raportoja, pasi mora me shkrim fjalët e Kadaresë, pasi doja të justifikoja qëndrimin tim ndaj eprorëve të mi, ndërkaq kur ata panë se Kadareja kishte shkruar këtë, më kujtohet si tani, Koço Josifi, pasi siç dukej edhe atij i kërkonte Komiteti i Partisë hesap për këtë, atëherë u vendos që të mos e çonim në gjyq, por të pushonim çështjen.
Nëse Kadareja nuk do ta jepte këtë deklaratë, sa do rrezikohej të dënohej Renato Rrapi?
Ai atëherë do penalizohej me nenin 129 që ishte "sjellje e padenjë" dhe mund të dënohej deri me 5 vjet burg.
Çfarë ju ka thënë Renato Rrapi në atë kohë kur keni pasur kontakte me të?
Asgjë. T'ju them të vërtetën, ai ishte një djalë i ri, shumë simpatik. Më kujtohet se kishte shumë humor dhe më tha "po unë i kam rënë derës, por kam qenë i dehur". Kaq mbaj mend.
Çfarë ju tha Renato në lidhje me vajzën e Kadaresë?
Shiko, shumë abuzohet me këtë histori. Më vjen keq se lexova se ai qenka dhe i sëmurë, por nuk duhet abuzuar shumë, sepse më duket se një pjesë e madhe harrojnë se kanë fëmijë vetë. Këta që shkruajnë janë vetë prindër dhe harrojnë që kanë vajza vetë në shtëpi. Ndonjë ditë unë do të flas me shumë hollësi për këtë, por nuk ka gjë të vërtetë në atë mes. Nuk ka marrëdhënie dashurore të pastërta.
Çfarë ju ka thënë Gresa, vajza e Kadaresë?
Ajo ka qenë në një presion të jashtëzakonshëm. Por unë për këtë do flas në një moment tjetër.
Nga kush ishte në presion?
Ajo çka mund t'ju them se nuk ishte një dashuri reale, e pastër. Unë di edhe se si për shkak të një fotografie të Bitëllsave, që Ismail Kadareja ia kishte sjellë nga jashtë shtetit vajzës dhe kjo duke qenë gocë e re, ia kishte falur Renatos, pasi ishin të dy në një lagje, ai i bënte shantazh. Ai i thoshte se "do të spiunoj te Sigurimi i Shtetit se shiko çfarë sjell babai jot nga jashtë".
Këtë jua ka thënë Gresa?
Këto janë të vërtetuara. Unë i kam vërtetuar atëherë. Por është një proces që tani s'ka shumë rëndësi.
Ngulmoj t'ju pyes përsëri, përse e sulmojnë Kadarenë sipas jush?
Më vjen keq për këtë gjë. Unë lexova edhe shkrimin e zotit Milo, të cilin e njoh personalisht, sepse na njihen edhe baballarët tanë që kanë qenë miq të ngushtë në Vlorë, megjithatë m'u duk se shkrimi i Milos ishte korrekt në kuptimin e një formulimi, por unë gjykoj se njerëz të tillë me këto nivele kulturore nuk duhet të krijojnë konflikte me njëri-tjetrin. Nuk është mirë për pjesën tjetër të popullsisë, aq më tepër që këtij kombi i kanë mbetur pak vlera, në kuptimin e vlerave reale, dhe ato pak që kemi si puna e Kadaresë, duhet t'i përgojojmë e t'i përbaltim, më duket si diçka jonormale. Më mirë sesa unë mund ta gjykojë Milo, sepse atij s'i mungon as kultura as inteligjenca, asnjë gjë. Por mua më bën shumë përshtypje që këto shkrime duan t'ia vënë Kadaresë mbi shpinë, sikur ai e ka luftuar këtë familje. Flas për këtë çështje, pasi e di shumë mirë. Nuk është diçka që e kam me të dëgjuar, por e kam jetuar vetë.
Akuza më e rëndë është se familja është internuar dhe djali ka përfunduar në psikiatri. A mund të na thoni se ç'ndodhi me ta?
Ndonëse s'kam qenë hetues në këtë fazë të çështjes, pasi janë bërë disa çështje të tilla, di që internimi s'ka lidhje fare me këtë çështje. Atë pasdite Ismail Kadareja ka folur në Kuvendin Popullor. Ka gjetur Janullën bashkë me çunin që bënin sherr te dera e shtëpisë dhe është njoftuar atë kohë ministri i Brendshëm, Hekuran Isaj. Kjo s'ka fare lidhje me vajzën. E ftoj Hekuran Isajn, që të flasë për këtë çështje.
Megjithatë sot s'dua të flas më tepër. Ju këshilloj, merrni hapni dosjen. Të gjithë duhet të heshtin kur të dalë deklarata e shkruar e Kadaresë dhe, për mendimin tim, shumë duhet t'i kërkojnë të falur. Ka shumë pasaktësi tek ato që shkruhen. Kam lexuar një kolegun tim të nderuar, se arsyeja pse na ka thirrur Ministri i Brendshëm në atë kohë në zyrë, nuk ka qenë se u mor vesh se Janulla ka qenë bashkëpunëtore. Kjo s'është e vërtetë. Unë i kisha shkruar një letër Hekuran Isajit në orën 13:00 të drekës dhe të nesërmen në mëngjes na ka thirrur Ministri në zyrë.
Çfarë përmbante letra?
Për përmbajtjen e letrës e për shumë gjëra të tjera, unë i shpreha në mendimin tim për trysninë që i bënin Kadaresë. Letra ime duhet të jetë në arkivat e Ministrisë së Brendshme.