[Albanian eX|PerT]

1. Imani i fortë është kusht i qëndrueshmërisë për përballimin e të gjitha vështirësive. Besimi në All-llahun xh.sh., Një të Vetmin dhe njohja, por njohja e sinqertë e All-llahut xh.sh. Kur imani i paluhat­shëm shkrihet me zemrën e qiltër dhe të hapur atëherë peshon me peshën e maleve, ndërsa ai që ka imanin e qëndrueshëm dhe bindjen e fortë i sheh të gjitha vuajtjet e kësaj jete, çfarëdo qofshin ato, të ndara nga imani i vet. Leshnja e gjelbër në rrugën e terur është Islami në Mekë, fe e cila me iman do t'i thërrmojë shkëmbinjtë e zjarrtë, kësh­tjellat e fortifikuara dhe kullat e mosbesimit.
Prandaj, asgjë nuk janë vuajtjet dhe mundimet e përjetuara në këtë rrugë. Çka do të thotë kjo në krahasim me bukurinë e imanit i cili do t'i nxjerrë të tëra fundërrinat në sipërfaqe, derisa zemrën do t'a le të gëzuar e të parapërgatitur. "Kështu All-llahu ilustron dallimin e së vër­tetës dhe të pavërtetës: mbeturinat hidhen, ndërsa ajo që u sjellë dobi njerëzve, mbetet në tokë." (13, 17).
Nga ky shkak thelbësor rezulton tjetri i cili vetëm i kontribuon përforcimit të durimit. E ky është:
2. Udhëheqja, të cilën njerëzit e pranojnë me zemër, vërteton atë se Resulull-llahu a.s. si udhëheqës suprem i bashkësisë myslimane, jo vetëm i këtij populli, por i tërë njerëzimit, kishte moral dhe virtyte të një perso­nalitetit komplet i cili me vetëdijen, mençurinë, bujarinë, drejtësinë dhe sinqeritetin e vet i përvetësonte zemrat e njerëzve. Nder­shmëria, autoriteti, dinjiteti dhe mirësia flasin për njeriun, i cili me të gjitha këto virtyte ka arritur në shkallën më të lartë të gjinisë njerëzore. Ka qenë person të cilin domosdo edhe armiku e ka admiruar, e ka çmuar dhe e ka nderuar.
Kështu, një herë u takuan tre kurejshitë, të cilët fshehtazi çdo njëri prej tyre veç e veç, kishin dëgjuar Resulull-llahun a.s. duke kënduar Kur'an. Kanë qenë të mahnitur, sepse ky nuk ishte ligjërim i rëndomtë, këto nuk ishin vargje. Njëri prej tyre, duke mos mundur të mbante fshehtësinë i tha Ebu Xhehlit: "Çka mendon ti për atë që kam dëgjuar prej Muhammedit a.s.?" "E, çka ke dëgjuar ashtu?" "Kemi garuar ne dhe Abdu Menafi rreth nderit dhe pushtetit. Ne i ushqenim të tjerët, e edhe ata i ushqenin. Ata ishin të pasur, e edhe ne ishim të pasur. Tjera fise i merrnin ata për dëshmitarë, por edhe ne, ata kanë ndarë, por edhe ne kemi ndarë. Andaj kur kuptuam se jemi duke imituar njëri tjetrin në çdo gjë, madje edhe në kalërim, u bëmë sikurse kuajt e robëruar. Ata thanë se kanë një Pejgamber të cilit i zbret Shpallja nga qielli. Po a do të kemi edhe ne Pejgamberin tonë? Pasha Zotin, nëse ata do ta kenë, e ne jo, ne kurrë nuk do ta pranojmë dhe as që do ta pasojmë atë e as që do ta pranojmë fenë e tij."
Ebu Xhehli dinte të thoshte: "O Muhammed, ne nuk themi se ti je rrenacak, por ajo që je duke interpretuar është rrenë."[1] Atëherë All-llahu xh.sh. shpallë: "Ata vërtetë nuk të fajsojnë ty se je rrena­cak, por jobesimtarët i mohojnë fjalët e All-llahut." (6, 33).[2]
Jobesimtarët e fajsonin Resulull-llahun a.s. për këndimin e Kur'­anit një ditë tri herë. Herën e tretë u tha: "O popull, o Kurejshit, prano­ni Islamin ose do të bëheni viktimë!" Atëherë nga këto fjalë frikë­soheshin, prandaj edhe ata armiq më të vrazhdë ndaj tij silleshin ashtu siç është më së miri.
Kur i gjuajtën në qafë zorrë, ai i mallkoi. E ata pushuan së qeshuri dhe i kaploi brenga dhe dëshprimi, sepse ishin të bindur se do t'i arrinte mallkimi dhe do të ndëshkohen.
Resulull-llahu a.s. po ashtu e ka mallkuar edhe Utejbeh b. Lehebin, e nuk kaloi shumë kohë nga kjo, ky, kur e pa luanin, briti: "Mbytëm, pasha Zotin, sepse më mbyti Muhammedi edhe pse ai është në Mekë." (kurse Utejbehu gjendej në rrugë për në Sham).
Kur Ubej b. Halefi i ishte kërcënuar Resulull-llahut a.s. se do ta mbyste, Resulull-llahu a.s. i është përgjigjur: "Unë ty do të mbys ty, në dhashtë Zoti!" Dhe kur Ubeje u plagos në qafë, në betejën e Uhudit (plaga nga prerja nuk ishte e madhe), tha: "Tanimë ai më pat thënë në Mekë: Unë ty do të mbys. Pasha Zotin, sikur të kishte pështyer në mua, do të më mbyste."[3] (për këtë do të bëhet fjalë).
Sa'd b. Mu'adhi (gjersa ishte në Mekë) i pat thënë Umejjeh b. Halefit: "E kam dëgjuar Resulull-llahun a.s. duke thënë: "Ata (mysli­manët) do të luftojnë kundër teje." Umejja u frikësua shumë dhe e dha fjalën se kurrë nuk do të dal jashtë Mekës. Kur Ebu Xhehli e detyroi të shkonte në Betejën e Bedrit, bleu devenë më të mirë në Mekë për të ikur. Gruaja i tha: "O Ebu Safvan, a mos ke harruar çka të ka thënë vëllai yt, El-Jethrebij?" Ky tha: "Jo, pasha Zotin, nuk dua të udhëtojë me të, nuk do të shkojë larg."[4]
Kështu kanë kaluar armiqtë e Resulull-llahut a.s. Për sa i përket shokëve dhe miqve të tij, ata për të merrnin frymë me një shpirt. Ishte në zemrat e tyre dhe ishte dritë e syve të tyre. Mes tyre rrjedhte dashuria e sinqertë sikurse që uji rrjedhë në shtratin e vet. I tërhiqte njerëzit sikurse magneti që tërheq hekurin.
Për shkak të dashurisë së madhe ndaj Resulull-llahut a.s. çdo njëri më parë do të pranonte vdekjen se sa atij t'i mungonte edhe thoni nga gishti, apo edhe thera t'a thumbonte.
Një ditë Ebu Bekër b. Kuhafeti ka qenë i sulmuar në Mekë nga Utbe b. Rebia i cili e rrahu shumë duke e goditur me nallane, duke e shkelur në fytyrë dhe duke i kërcyer në stomak. Nga goditjet e shumta nuk mund të njihej në fytyrë. Benu Tejimët e sollën në shtëpi me çarçaf, duke pritur se do të vdes. Kah mbrëmja Ebu Bekri erdhi në veti dhe tha: "Ç'u bë me Resulull-llahun a.s.?" Ata e puthën dhe e lutën që të qetë­sohet. Pastaj u ngritën dhe i thanë nënës së tij, Ummi-l-Hajr: "Përpiqu ta ushqesh, sado pak!" Ajo e stërpiki me ujë e ai erdhi në vete dhe pyeti: "Ç'u bë me Resulull-llahun a.s. ?" Ajo tha: "Nuk e di." Ai tha: "Shko tek Ummi Xhemilja, e bija e Hattabit dhe pyet për te!" Ajo shkoi tek Xhemilja dhe i tha: "Ebu Bekri pyet për Muhammedin, të birin e Abdu­llahut." Ajo u përgjigj: "Nuk di gjë as për Ebu Bekrin e as për Muha­mmedin e Abdullahut. Nëse don, do të vij me ty tek biri yt." Ajo i tha: "Eja." Kur arriti në shtëpi të Ebu Bekrit e e pa atë të tërin në plagë, klithi dhembshëm e tha: "Pasha Zotin, këtë kanë mundur të bëjnë vetëm armiqtë jobesimtarë. Dëshiroj që All-llahu të hakmerret për ty." Ai pyeti: "Si është Resulull-llahu a.s. ?" Ummu Xhemi­lja pyeti: "A guxon të dëgjoi nëna?" Ai tha: "Mos ke frikë nga ajo." Ajo tha: "Ai është mirë dhe s'ka gjë." "E ku është ai?" "Në shtëpinë e Ibnu-l-Erkamit." Ebu Bekri tha: "Pasha Zotin, nuk do të ha, as nuk do të pi, përde­risa nuk më dërgoni tek Resulull-llahu a.s." Ato e qetësuan.
Kur u qetësua, dhe kur njerëzit flinin, ato dyja dolën natën vonë e morën Ebu Bekrin dhe duke e mbajtur atë, e sollën tek Resulull-llahu a.s.[5]
Kur të bëhet fjalë për Resulull-llahun a.s. nga ngjarjet në Uhud, Hajber dhe situata të ngjashme, do të sjellim reflekse të shprehjes së dashurisë së pakufishme ndaj tij.
3. Ndjenja e përgjegjësisë; As'habët në tërësi e kanë ditur se çfarë përgjegjësie të madhe dhe serioze janë duke bartë në supet e veta. Këtë përgjegjësi nuk duhet harruar asnjë moment. Pasojat që rezultojnë nga frika dhe ikja prej përgjegjësisë, do të sillnin dëme shumë më të mëdha se sa situata në të cilën gjendeshin. Dëmi i cili do t'i godaste ata, por edhe njerëzimin, pas ndonjë ikjeje të tillë, assesi nuk mund të krahasohet me vuajtjet që i përjetonin si rezultat i këtij durimi.
4. Besimi në botën e ardhshme; Kjo bindje edhe më tepër ka ndikuar në ndjenjat e përgjegjësisë dhe gjithnjë e më tepër e forconte këtë. Bindshëm dhe në mënyrë të paluhatshme myslimanët besonin se Zoti i botërave do t'i ringjallë, për t'u përgjigjur për veprat e tyre, edhe për të mirat edhe për të këqijat, e pastaj ose do të jenë banorë të Xhennetit, ku do t'i gëzojnë mirësitë e All-llahut xh.sh., ose do të jenë banorë të Xhehenne­mit, ku do të përjetojnë vuajtje përgjithmonë. Ata çonin jetë të disiplinuar mes frikës dhe shpresës, duke lutur All-llahun e vet për mëshirë dhe duke u frikësuar nga ndëshkimi i Tij. Ata janë: "të cilët shpenzojnë pasurinë e tyre (në rrugën e All-llahut) që u është dhënë, dhe zemrat e të cilëve dridhen nga frika se një ditë do të kthehen te Zoti i tyre." (23, 60). Ata e kanë ditur se Dunjallëku, kjo botë dhe të gjitha të mirat e saja nuk vlejnë as sa një flatër e mushkonjës në krahasim me Ahiretin - botën e ardhshme. Kjo bindje e thellë, atyre ua lehtësonte vuajtjet dhe trishtimet e kësaj bote, kështu që atyre nuk u kushtonin kujdes e as rëndësi të madhe.

[1] Ibni Hisham: I/316.

[2] Tradita e Tirmidhiut në Tefsiru smet El-En'am: II/132.

[3] Ibni Hisham: II/563.

[4] Sahihu-l-Buhari: II/563.

[5] El-Bidajetu ve-n Nihajetu: III/30.