[Albanian eX|PerT]

Pastërtia e zemrës dhe shpirtit

Nga: Salih INXHIQ
“Pasha njeriun dhe Atë që e krijoi atë! Dhe ia mësoi se cilat janë të këqijat dhe të mirat e tij. E ka dështuar ai që e poshtëroi vetveten.” (Esh-Shems: 7-10)
Islami është ilaç për njerëzimin në luftë kundër urrejtjes, lakmisë, mosdurimit dhe sëmundjeve tjera të cilat e shkatërrojnë individin dhe shoqërinë.
Islami e ka vërejtur këtë rrezik, andaj ka mobilizuar të gjitha fuqitë në drejtim të neutralizimit të atyre veprave të liga, duke tërhequr vërejtjen për rrezikun nga to dhe dëmin e madh që shkaktojnë. I Dërguari i All-llahut, Muhammedi [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem], ka thënë: “Mos i bëni zili njëri-tjetrit, mos e mashtroni njëri-tjetrin; mos e urreni njëri-tjetrin; mos ia ktheni shpinën njëri-tjetrit, duke u hidhë­ruar; mos i ndërhyni me shitblerjen tuaj tjetrit në shitblerje. Bëhuni rob të All-llahut, vëllezër të vërtetë. Musli­mani është vëlla i musli­manit. Nuk i bën atij pa­dre­jtësi, nuk e degradon e as nuk e poshtëron. De­votshmëria është këtu”.

Njeriu gjatë sjelljes me të tjerët mund të jetë një nga të dy: përdhunues apo viktimë e dhunës. Nëse është përdhunues, obligim i tij i pashtyeshëm është që menjëherë të ndërpret me dhunën dhe maltretimin, ta përmirësojë raportin dhe sjelljen e tij, kurse viktimës të cilës i ka bërë padrejtësi t’ia kthejë në mënyrën me të cilën do të përpiqet që raporti i tyre i ndërsjellë të normalizohet dhe kështu të kthehet dashuria e ndërsjellë në kënaqësi të dyanshme. I Dërguari i All-llahut, Muhammedi [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem], lidhur me këtë ka thënë: “Kush i ka bërë një padrejtësi (zullum) vëllait të vet në nderin e tij apo në diç tjetër, le t'i kërkojë falje atij po atë ditë, para se mos të bëhet çështja për dinarë e dërhemë (para se të vihen veprat në llogari): nëse e ka një vepër të mirë - do t'i paguhet me të padrejtësia; por nëse nuk do të ketë vepra të mira, atëherë do t'i merren mëkatet e të dëmtuarit dhe do t'i jepen atij (që ka bërë zullum)”.

Megjithatë, nëse bëhet fjalë për personin i cili është viktimë e dhunës së ndokujt, apo të cilës i është shkaktuar dhembje shpirtërore përmes ofendimit, gjesteve të këqija, apo në ndonjë mënyrë tjetër është nënçmuar, edhe prej personit të tillë Islami kërkon fleksibilitet, shpirtgjerësi dhe zemër të hapur e cila është e gatshme të falë dhe të mbyll sytë para ofendimeve atëherë kur kjo kërkohet prej tij. Muslimani duhet të jetë i gatshëm të pranojë ndjesë dhe dorën e afruar të pajtimit kur t’i vijë vëllai i vet tek i cili hetohen gjurmë të pendimit dhe keqardhjes për atë që ka bërë. Çdo refuzim i kërkimit të faljes në situatë dhe rrethana të tilla paraqet gabim të madh, sepse i Dërguari i All-llahut thotë: “Kush kërkon falje nga vëllai musliman e ai nuk ia pranon faljen, do të ketë mëkat sikur ai i cili në mënyrë të palejueshme ka arritur deri te pasuria”, kurse në transmetimin tjetër qëndron: “Kush nuk është i interesuar të pranojë faljen, atij nuk i lejohet hyrja në basen (të Pejgamberit [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem], ku do të pinë mu’minët)”.

Urrejtja në zemrat është një nga cilësitë të cilat gjenden vetëm te njerëzit e prishur, përderisa cilësitë fisnike, shpirtrat e pastër, janë larg urrejtjes me kilometra. Muhammedi [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem] ka thënë: “A doni t’ju kumtoj për njerëzit më të këqij?” U përgjigjën: “Po, nëse do, o i Dërguari i All-llahut”. “Me të vërtetë, prej më të këqijve është ai i cili zbret vet (i cili është i vetmuar), kamxhikon robin e vet, nuk i ndihmon dhe nuk ia jep pjesën që i takon. A doni t’ju kumtoj për atë që është më i keq se ai? U përgjigjën: “Po, nëse do, o i Dërguari i All-llahut”. “Ai që i përbuzë njerëzit dhe që atë e përbuzin. A doni t’ju kumtoj për ata të janë më të këqij se ai? U përgjigjën: “Po, nëse do, o i Dërguari i All-llahut”. “Ata që nuk pranojnë gabimin, as faljen, e as që ua falin të tjerëve. A doni t’ju kumtoj për atë që është më i keq se këta? U përgjigjën: “Po, nëse do, o i Dërguari i All-llahut”. “Ai nga i cili nuk ka kurrfarë shprese për ndonjë të mirë, e as nuk ekziston siguri nga e keqja e tij”.
Publikimi i të metave të njerëzve tjerë

Ka shumë dukuri të cilat janë produkt i urrejtjes dhe të keqes ndaj të tjerëve. Një prej tyre është edhe hulumtimi i të metave të njerëzve tjerë me qëllim që ato të publikohen para opinionit dhe në atë mënyrë të degradohen dhe nënçmohen njerëzit. Kjo sjellje është karakteristikë për njerëzit me epshe të ulëta, e të prishurve dhe shpirtkëqinjve. Deformimi i tillë shkon edhe më larg se publikimi i të metave ekzistuese, sepse ky i prishur është i gatshëm që të publikojë gënjeshtra të paskrupullta, shpifje, të kënaqet duke përgojuar dhe nxirë njerëzit. Muslimani gjithmonë ua dëshiron vetëm të mirën njerëzve, nëse nuk është në situatë që t’u ndihmojë më konkretisht. Kurse ai i cili nuk njeh ndonjë të metë të dukshme te dikush, atëherë mundohet të shpifë, dhe bëhet gënjeshtar i thjeshtë, i prishur dhe mëkatar i madh. All-llahu i Madhërishëm thotë: “Ata, të cilët dëshirojnë që te besimtarët të përhapet imoraliteti, ata i pret dënimi i dhembshëm në këtë dhe në botën tjetër. All-llahu di (të fshehtat) e ju nuk i dini.” (En-Nur: 19)

Muslimani i vërtetë i cili ka shpirt dhe zemër të pastër, madje edhe nëse me siguri e di se vëllai i vet nga feja ka ndonjë të metë, mundohet që këtë ta mbulojë dhe nuk lejon që në prani të tij të përmendet në kontekst negativ. I Dërguari i All-llahut, Muhammedi [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem], ka thënë: “Kush largon nga mu’mini një telashe në këtë botë, All-llahu do t’ia largojë atij në Ditën e Gjykimit; kush ia lehtëson atij që është në gjendje të vështirë, All-llahu do t’ia lehtëson atij në dunja dhe ahiret; kush mbulon një të metë të muslimanit, All-llahu do t’ia mbulojë atij në dunja dhe ahiret. All-llahu i ndihmon robit derisa robi i ndihmon vëllait të vet”.
Lakmia

Edhe lakmia është cilësi shumë e keqe e cila paraqitet si rezultat i karakterit të rrënuar të njeriut. All-llahu i Madhërishëm thotë: “A u kanë zili atyre njerëzve për atë që All-llahu u dha nga mirësitë e Tij?...” (En-Nisa:54)
Lakmia është shikimi jo me kënaqësi i të mirave dhe lumturisë së dikujt tjetër, si dhe dëshira që personi përkatës t’i humbë ato, kurse lakmuesi t’i përvetësojë dhe t’i marrë. Personi lakmues nuk dëshiron që dikush tjetër ta shfrytëzojë atë begati dhe nuk mund të shikojë dhe durojë që dikush të jetë më i mirë dhe të ketë më shumë se ai. Lakmia është cilësi shumë e rrezikshme dhe negative si për individin, edhe më shumë për bashkësinë në të cilën personi i tillë jeton. Prandaj i Dërguari i All-llahut, Muhammedi [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem], ka tërhequr vërejtjen për rrezikun dhe dëmin e lakmisë, duke thënë: “Ruajuni lakmisë, sepse lakmia shkatërron veprat e mira sikur që zjarri i shkatërron drutë”. Lakmuesi me plan dhe sistematikisht mundohet të shkatërrojë gjithçka përreth vetes, duke mos ngurruar për asgjë, ashtu që të realizojë qëllimet e veta dhe të kënaqë epshin e vet. Prandaj All-llahu i Madhërishëm, në suren El-Felek nxitë që tek Ai të kërkojmë mbrojtje dhe mbështetje nga lakmuesit e këqij, dhe ka thënë: “Edhe prej dëmit të smirëkeqit kur sipas smirës vepron.”(El-Felek: 5)
Kurse në suren En-Nisa, All-llahu i Madhërishëm thotë: “Mos lakmoni në atë, që All-llahu gradoi disa nga ju mbi disa të tjerë. Burrave ju takon hise nga ajo që fituan ata dhe grave gjithashtu ju takon hise nga ajo që fituan ato. All-llahut kërkoni nga të mirat e Tij. All-llahu është i dijshëm për çdo send.” (En-Nisa: 32)
Edhe në Sunnet hasim në ndalesën e rreptë të lakmisë, edhe atë në hadithin të cilin e transmeton Enesi [radijall-llahu anhu] prej Pejgamberit [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem], se ka thënë: “Mos lakmoni njëri-tjetrin!”
Megjithatë, është e nevojshme të tregohet se lakmia nuk është e ndaluar në dy raste, gjegjësisht ajo është mohuar me hadithin të cilin e transmeton Ibn Mes’udi [radijall-llahu anhu] nga Pejgamberi [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem]: “Lakmia nuk është e lejuar, përveç se në dy raste (përjashtuese): njeriu të cilit All-llahu i ka dhuruar pasuri, kurse ai shpenzon në rrugë të vërtetë, dhe njeriu të cilit All-llahu i ka dhuruar dituri (mençuri), kurse ai punon sipas saj dhe i mëson të tjerët”. Dijetarët thonë se fjala “hased” (lakmi) përdoret në kuptimin e vet bazë dhe atë të bartur (alegorik). Në këtë hadith është përdorë në kuptimin alegorik, gjegjësisht, në kuptimin e përpjekjes pozitive dhe dëshirës që të realizohet ajo të cilën dikush tjetër e ka arritur, por jo me dëshirë që ajo begati të jetë e privuar për dikë tjetër. Për këtë përpjekje dhe dëshirë pozitive në gjuhën arabe përdoret edhe fjala “gibtatun”. Kjo përpjekje dhe angazhim është e mundur të jetë obliguese (vaxhib), lavdëruese (mendub), apo e lejuar (mubah).
Mendimi i keq për njerëzit tjerë

Ajo që është e pandarë nga urrejtja dhe e keqja në raport me njerëzit tjerë është mendimi i keq për ta dhe përqeshja për shkak të disa të metave të caktuara. Nuk ka dyshim se kjo është shenjë e dobësisë së imanit dhe moralit të keq të personave të tillë. All-llahu i Madhërishëm thotë: “O ju që besuat, nuk bën të tallet një popull me një popull tjetër, meqë të përqeshurit mund të jenë më të mirë nga ata të cilët përqeshin dikë tjetër, e as gratë me gratë e tjera, sepse mund të ndodhë që gratë e tjera të jenë më të mira se ato që përqeshin (duke e nënçmuar njëri-tjetrin) dhe mos etiketoni njëri-tjetrin me llagape. Pas besimit është keq të përhapet llagapi i keq. E ata që nuk pendohen, janë mizorë.” (El-Huxhurat: 11) I Dërguari i All-llahut, Muhammedi [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem], ka ndaluar që për shokët e tij të thuhet diçka të cilën ai nuk dëshiron ta dëgjojë për ta, andaj ka thënë: “Asnjë nga shokët e mi të mos më tregojë asgjë për shokët e mi. Unë vërtet dua të dal mes jush zemër­pastër (të kem mendim të mirë për ju)”.