[hasanmehmeti]

Kafshët për kurban

Këto kafshë sillen në Xhaminë e Shenjtë për të kërkuar afërsinë dhe kënaqësinë e Allahut, i Cili thotë në Kuran:
وَالْبُدْنَ جَعَلْنَاهَا لَكُمْ مِنْ شَعَائِرِ اللَّهِ لَكُمْ فِيهَا خَيْرٌ فَاذْكُرُوا اسْمَ اللَّهِ عَلَيْهَا صَوَافَّ فَإِذَا وَجَبَتْ جُنُوبُهَا فَكُلُوا مِنْهَا وَأَطْعِمُوا الْقَانِعَ وَالْمُعْتَرَّ كَذَلِكَ سَخَّرْنَاهَا لَكُمْ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ
“Devetë (therjen e tyre për kurban) ua kemi bërë prej dispozitave të Allahut e ju prej tyre keni dobi. Prandaj përmendeni emrin e Allahut duke qenë ato (gati për therrje) në këmbë dhe kur të shtrihen në tokë (dhe t’u dalë shpirti). Hani prej tyre dhe ushqeni nevojtarin dhe lypësin. Ne ua vëmë ato në shërbimin tuaj që ju të jeni mirënjohës”. (El-Haxh, 36).
Omeri ka thënë: “Bëni kurban, sepse Allahu e do kurbanin”. Profeti (a.s.) bëri kurban vullnetarisht njëqind deve për kënaqësi të Allahut.[1]



Kafshët më të mira për kurban


Dijetarët kanë rënë dakord se kurbani duhet të jetë prej kafshëve të mëposhtme, të cilat janë renditur sipas epërsisë që kanë në kurban: devetë, më pas lopët, pastaj delet e kështu me radhë. Deveja është më me përfitim për të varfërit për shkak të madhësisë së saj (më shumë njerëz mund të përfitojnë prej mishit të saj) dhe në mënyrë të ngjashme, një lopë është më e dobishme se një dele.
Megjithatë, ka një ndryshim mendimesh përsa i përket se çfarë është më e mira për një individ që të bëjë kurban duke ndarë një të shtatën e çmimit të tyre. Pra, të marrë pjesë në bërjen kurban të një deveje, lope apo dele. Në dukje, parapëlqimi nga kjo anë lidhet me atë që është me e dobishme dhe me përfitim për të varfërit dhe nevojtarët.



Numri minimal për të bërë kurban


Njeriu mund të zgjedhë të bëjë kurban çfarëdolloj kafshe. Profeti (a.s.) bëri kurban njëqind deve vullnetarisht. Numri minimal i kafshëve që një person është i detyruar të bëjë kurban është një dele ose një e shtata e një deveje apo lope (duke ndarë një të shtatën e çmimit të tyre). Një deve ose lopë mund të bëhet kurban në emër të shtatë personave.
Në lidhje me këtë Xhabiri ka thënë: “Ne e kryenim haxhin me Profetin (a.s.) dhe thernim një deve për shtatë veta ose një lopë për shtatë veta”.[2] Transmeton Muslimi dhe Ahmedi.
Nuk është e nevojshme që të gjithë ortakët të jenë të një mendjeje për të qenë kurbani i pranueshëm. Kështu, nëse disa e bëjnë për kënaqësi të Allahut, ndërsa të tjerët për të marrë mish, përsëri kurbani do të ishte i vlefshëm. Megjithatë, shkolla hanefite mendon se një kusht i domosdoshëm është se të gjithë ortakët duhet të kenë në mendje kënaqësinë e Allahut kur therin kurbanin.



Kur është e detyrueshme që të bëhet kurban një deve?


Bërja kurban e nje deveje është e detyrueshme për atë haxhi që kryen tavafin në gjendje papastërtie (xhunub) ose për një pelegrine femër, e cila kryen tavafin ndërsa është ende me menstruacione ose lehonë pas lindjes së fëmijës. Po ashtu, kjo është detyrë edhe për atë haxhi që kryen marrëdhënie seksuale me bashkëshorten pasi ka kaluar ditën në Arafat, por përpara rruajtjes apo prerjes së flokëve. Po ashtu, kjo gjë është e detyrueshme edhe për atë haxhi që betohet të bëjë kurban një deve. Pra, në të gjitha këto raste, ai duhet të bëjë kurban një deve dhe nëse nuk gjen dot një deve, atëherë, në vend të saj duhet të bëjë kurban shtatë dele.
Ibën Abasi transmeton se një burrë shkoi te Profeti (a.s.) dhe i tha se duhet të bënte kurban një deve, për të cilën ishte në gjendje ta përballonte si shpenzim, por nuk po gjente dot një të tillë. Për këtë, Pejgamberi (a.s.) i tha: “Bli shtatë dele dhe bëji kurban në vend të devesë.” [3] Kjo është transmetuar nga Ahmedi dhe Ibën Maxhe me një varg të sigurt transmetuesish.

Llojet e kurbanit

Kurbani mund të ndahet në dy kategori: i pëlqyeshëm (mustehab); i detyrueshëm (vaxhib).
Sa për kategorinë e kurbanit të pëlqyeshëm, një shembull është ajo çfarë kërkohet për haxhilerët që kryejnë vetëm haxhin (haxhin Ifrad) ose vetëm umren. Sa për kategorinë e kurbanit të detyrueshëm, ajo mund të ndahet në:
1,2- Atë që është i detyrueshëm për ata që kryejnë Haxhin kiran (duke ndërthurur haxhin dhe umren pa një pushim në mes), ose Haxhin Temettu’ (duke ndërthurur haxhin dhe umren me një pushim në mes).
3- Atë që është i detyrueshëm për haxhiun që lë pa kryer një rit të rëndësishëm (vaxhib) të haxhit, p.sh. goditjen me gurë, veshjen e ihramit në një mikat (një vend i caktuar për të hyrë në gjendjen e ihramit) ose bashkimin e ditës dhe natës kur qëndrohet në Arafat. Po ashtu, edhe në rastin e kalimit të natës në Muzdelife ose Mina apo largimi nga Meka pa kryer Tavafin el-Veda (rrethrrotullimin e Lamtumirës).
4- Atë që është i detyrueshëm (vaxhib) për haxhilerët që bëjnë diçka të ndaluar në gjendjen e ihramit, përveç marërdhenieve seksuale, si hedhje të parfumit apo rruajtje.
5- Atë që është i detyrueshëm (vaxhib) për kryerjen e një krimi brenda rrethinave të shenjta të Haramit, si gjuetia dhe prerja e drurëve atje. Të gjitha këto janë shpjeguar më lart në ndarjet përkatëse.

Kushtet e kurbanit

Kafsha për kurban duhet të plotësojë kushtet e mëposhtme:

1- Duhet të jetë dyvjeçare, përveç deles. Sa për delen, mund të bëhet kurban edhe një qingj gjashtëmuajsh, por duhet që të jetë i majmë dhe i shëndetshëm.
Sa për devenë, ajo duhet të jetë të paktën pesëvjeçare, lopa duhet të jetë dyvjeçare dhe dhia duhet të jetë të paktën njëvjeçare.
2- Kafsha për kurban duhet të jetë e shëndetshme dhe pa asnjë të metë fizike. Nuk duhet të jetë me një sy, nuk duhet të çalojë, nuk duhet të jetë me zgjebe apo të jetë shumë e dobët dhe e pafuqishme.
El-Hasani citon dijetarët të kenë thënë: “Nëse dikush blen një kafshë të shëndetshme për ta bërë kurban, por më vonë, përpara se ta therë kafsha sëmuret ose humb ndonjë sy apo fillon të çalojë, atëherë ai mund ta therë atë si kurban dhe kjo do t’i mjaftojë atij për të përmbushur detyrimin”. Transmeton Seid ibën Mensuri.



Përzgjedhja e kafshës për kurban


Maliku ka transmetuar nga Hisham ibën Urvah se babai i këtij të fundit u thoshte djemve të tij: “O bijtë e mi! Mos bëni kurban për hir të Allahut një kafshë të tillë që ju do ta ndjenit veten ngushtë po t’ia jepnit si dhuratë një mikut tuaj të ngushtë dhe të repsektuar. Allahu është më i Nderuari e më Bujari dhe Ai meriton më shumë se kushdo tjetër që t’i falet më e mira e asaj që keni”.[4]
Seid ibën Mensuri transmeton se, njëherë, Ibën Umeri hipi mbi një deve të hijshme, të cilën ai e pëlqente shumë dhe tha duke e admiruar: “E shkëlqyer! E shkëlqyer!”. Pastaj zbriti prej saj dhe i vuri shenjën e kurbanit për ta flijuar për kënaqësinë e Allahut.



Shenjimi i kafshës për kurban dhe vënia e një qaforeje


Ish’ar (ose shenjim) do të thotë se një deve apo lopë që do të theret është shenjuar duke i prerë në njërën anë gungat në kurriz. Kjo shërben për të shënuar se ato janë të caktuara për t’u bërë kurban, kështu që askush nuk duhet t’u bëjë atyre ndonjë dëm.
Edhe taklidi ose vënia e një qaforeje do të thotë të vendosësh një copë lëkure rreth qafës së një kafshe për kurban për ta shenjuar atë si të tillë. Profeti (a.s.) i vuri qafore deleve që ai kishte përcaktuar për kurban dhe i dërgoi ato në Mekë me Ebu Bekrin, kur kreu haxhin në vitin e nëntë.[5]
Është vërtetuar se Profeti (a.s.) i vuri qafore kafshëve të tij për kurban, i shenjoi ato dhe veshi ihramin për të kryer umren në kohën e Hudejbijes.[6] Shumica e dijetarëve, përveç Ebu Hanifes, janë të mendimit se shenjimi i kafshëve për kurban është një veprim i pëlqyeshëm.