[~AnnA~]

BAKTERIOLOGJIA – KAPITULLI 2
KULTIVIMI DHE IDENTIFIKIMI I AGJENSËVE INFEKTIVË

Perktheu:Dr.Lul Raka

Identifikimi i baktereve në laboratorin diagnostik dhe taksonomia e tyre
Sëmundjet ngjitëse shkaktohen nga baktere të ndryshme dhe shoqërohen me pasqyrë klinike dhe ecuri të ndryshme. Veçimi dhe identifikimi i baktereve nga mostrat klinike të pacientëve ndihmon në mjekimin e sëmundjeve. Ndërkaq, antibiogrami - testimi i ndjeshmërisë së mikrobeve ndaj antimikrobikëve (p.sh. përmes përcaktimit të përqëndrimit minimal inkibues ose PMI) mund të ndihmojë në përzgjedhjen e antibiotikut për terapinë medikamentoze. Nëse bakteret veçohen në rrethana dhe në vende të pazakonshme, atëherë kjo mund të sygjerojë për ndonjë shpërthim epidemik (psh. veçimi i tyre nga pajisjet dhe instrumentet e ndryshme mjekësore në spital); ose për mangësi në teknikat aseptike të personelit në atë repart.

Nëse dyshohet në një infeksion të shkaktuar nga bakteret, atëherë zakonisht preferohet veçimi i kolonive të dukshme të mikroorganizmit në kulturë të pastër (në terrene ushqyese me agar) dhe pastaj të bëhet identifikimi përfundimtar i llojit të bakteres që shkakton atë infeksion. Identifikimi bazohet në parimet e taksonomisë që zbatohen për gjendjen përkatëse klinike mikrobiologjike. Nga laboratori diagnostik kërkohet që brenda ditës të identifikohen shumë mikroorganizma dhe atë për një periudhë sa më të shkurtër kohore. Testet diagnostike që përdoren në laborator duhet t’i plotësojnë disa kritere: ato duhet të kryhen me lehtësi, të jenë sa më të shpejt dhe të kenë çmim të volitshëm. Metodat klasike të identifikimit të baktereve bazohen në karakteristikat morfologjike dhe metabolike të tyre. Përzgjedhja e testeve diagnostike bëhet sipas aftësisë dalluese të mikrobeve të ndryshme. Për secilin mikroorganizëm që dëshirojmë ta identifikojmë ekzistojnë teste të ndryshe diagnostike. Tashmë, në laboratoret mikrobiologjike gjithnjë e më shumë janë në përdorim teknikat biologjike molekulare për karakterizimin e gjeneve specifike apo madje segmenteve të veçanta përbrenda gjeneve.

Qasja moderne në taksonominë e baktereve përdor teknika dhe metodologji shumë më komplekse që prekin kryesisht profilimin e përbërjes strukturore të baktereve. Kjo përfshin qasjen e bazuar në “biologjinë molekulare” dhe “kiminë analitike”. Shumë skema klasike për identifikimin e baktereve japin pak të dhëna për marrëdhëniet e tyre gjenetike, madje nganjëherë në aspektin shkencor janë të gabueshme. Informatat e reja kanë mundësuar riemërimin e disa nënllojeve bakterore dhe në disa raste në riorganizimin e plotë të raporteve ndërmjet shumë familjeve të baktereve.

Figura 1 Kultura e Bacillus anthracis në pllakat e agar-bikarbonatit dhe agar-gjakut. Kolonitë e lëmueshme në bikarbonat (majtas) dhe kolonitë e thepisura në agar-gjak (djathtas). CDC/Dr. James Feeley


Figura 2. Procedura e ngjyrosjes sipas Gramit


Termat taksonomikë (klasifikimi)
Familja: një grup i gjinive të baktereve me veti të përafërta.

Gjinia: grup i llojeve të përafërta.

Lloji: grup i tipeve të përafërta.

Tipi: grup i nëntipeve të përafërta (p.sh. biotipi, serotipi).

Nëntipi (shtami): një linjë apo një izolat i llojit të caktuar të baktereve.

Më së shpeshti përdoret emri i llojeve bakterore (p.sh. Streptococcus pyogenes - apo shkurt S.pyogenes). Gjithmonë ekzistojnë dy pjesë të emërtimit të llojeve: njëra e definon gjininë (në këtë rast "Streptococcus") dhe tjetra llojin (në këtë rast "pyogenes"). Emri i gjinisë gjithnjë shkruhet me shkronjë të madhe kurse lloji me shkronjë të vogël. Të dy emërtesat shkruhen të nënvizuar ose në stilin italik.

Ecuria e izolimit diagnostik dhe identifikimit të baktereve

Hapi 1. Mostrat e pacientit (p.sh. gjaku, urina, lëngu trunoshpinor etj.) kultivohen në pllakën me terren ushqyes. Pas inkubimit prej një apo disa ditësh, mund të vërehen koloni të veçuara të baktereve që mund të shihen me sy (Figura 1). Secila koloni e përmban miliona qeliza bakterore. Gjatë kësaj faze të identifikimit të baktereve rëndësi shumë të madhe ka vrojtimi i këtyre kolonive për të përcaktuar madhësinë, ndërtimin, ngjyrën si dhe hemolizën (nëse rriten në agar gjak). Një faktor tjetër i rëndësishëm në dallimin e mikroorganizmave është edhe kërkesa e tyre për oksigjen.

Hapi 2. Kolonitë ngjyrosen sipas Gramit dhe qelizat individuale bakterore vrojtohen me mikroskop.

Hapi 3. Bakteret identifikohen duke shfrytëzuar kolonitë e rritura në terrene kultivuese. Kjo procedurë, shpesh kërkon edhe 24 orë shtesë të rritjes.


FIGURA 3. SHEMBUJ TË NGJYROSJES SIPAS GRAMIT
Bacillus brevis. Ngjyrosja sipas Gramit. CDC/Dr. William A. Clark


Streptococcus mutans. Ngjyrosja sipas Gramit. Në pllakat e agar gjakut vërehen forma sikur koke pa radhitje vargore. Këto mikrobe mund të shkaktojnë endokardit subakut bakterial dhe karies dental. CDC/Dr. R Facklam