[Hattabi]

Si filloi Sufizmi?


Kur filloi për herë të parë Sufizmi nuk ishte tërësisht i ndryshëm dhe i veçuar, por thjesht një teprim në distancimin nga kjo botë, në qëndrueshmërinë në dhikr (përkujtim të All-llahut) dhe në përjetimin e një frike të madhe gjatë përmendjes së All-llahut, saqë i bënte disa njerëz të binin të pavetëdijshëm apo të vdekur kur dëgjonin ndonjë ajet që përmendte kërcënimin për ndëshkim. Kjo është parë në rrëfimin e Zurare ibn Afvasë, gjykatësit të Basras, i cili lexoi:

"E, kur të fryhet në Sur." (el-Mudethithir: 8)

në namazin e sabahut dhe ra i vdekur. Ngjashëm është edhe ngjarja e Ebu Xhehrit, të verbërit, kur Salih el-Murri i lexoi atij dhe ra i vdekur. Të tjerë nga ta mbetnin të shtangur kur dëgjonin që lexohej Kur’an. Shejhul-Islam Ibn Tejmije thotë gjatë komentimit të kësaj:


"Kjo nuk ka ngjarë në mesin e Sahabëve, kështu që kur kjo u shfaq, një grup nga Sahabët dhe tabi’inët si Esma, e bija e Ebu Bekrit, Abdullah ibn ez-Zubejri dhe Muhammed Sirinë e kritikuan këtë, meqë e panë se ajo ishte një risi dhe në kundërshtim me atë që e dinin nga zakonet e Sahabëve."

Gjithashtu Ibn Xhevzi thotë në "Telbisë Iblisë":

"Sufizmi është një rrugë, fillimi i të cilës ishtë tërësisht shmangie nga çështjet e kësaj bote, pastaj ata të cilat iu bashkuan asaj u bënë të shkujdesur në lejimin e këndimit dhe vallëzimit. Prandaj kërkuesit e Jetës së Pastajme (Ahiretit) nga njerëzit e thjeshtë u joshën nga ata për shkak të shmangies nga kjo botë, të cilën (veti) e shfaqnin, dhe kërkuesit e kësaj bote gjithashtu u joshën nga ata për shkak të jetës së shkujdesur dhe kotësisë, (jetë) të cilën (shihej se) e jetonin." (Telbis Iblis, f.161)

Shejh Ebu Zehra rahimehullah ka thënë lidhur me arsyen e shfaqjes së Sufizmit dhe burimet prej nga të cilat ai mori hov:

1. Burimi i parë: Disa nga adhuruesit në mesin e muslimanëve e kthyen tërë vëmendjen e tyre nga largimi nga kjo botë dhe abstenimin e veteve te tyre me qëllim të adhurimit. Kjo së pari filloi gjatë kohës së Pejgamberit alejhis-selam, kur disa sahabë vendosën të kalonin natën duke u përpjekur (munduar) me namaz dhe duke e lënë gjumin (duke qëndruar pa fjetur). Të tjerë vendosën të agjëronin çdo ditë pa pushim. Të tjerë vendosën t’i ndërprenin marrëdhëniet martesore (seksuale) me gratë. Kur Pejgamberi u njoftua për këtë tha:

"Çka është me një popull që thotë kështu e kështu. Unë agjëroj dhe ndalem (pushoj) së agjëruari, falem dhe flej, dhe martohem me gra. Kështu që kushdo që ia kthen shpinën Sunneti tim, ai nuk është prej meje.” (Transmetuar nga el-Buhari dhe Muslim)

Për më tepër, risia e të jetuarit si murgjër (murgëria) është e ndaluar në Kur’an. Aty thuhet:

"...Murgëria të cilën ata e shpikën për vete..." (el-Hadid: 27)

Mirëpo, kur Pejgamberi iu bashkangjit shoqërisë së engjëjve të lartë dhe njerëzit kaluan në Islam nga fetë e mëparshme, atëherë numri i atyre që tejkaluan kufijtë në shmangien nga jeta e kësaj bote dhe të mirat e saj u rrit, dhe Sufizmi gjeti vend në zemrat e këtyre njerëzve, meqë hasi në një ‘tokë të plleshme.’

2. Çështja e dytë e cila i tërhoqi shpirtërat e njerëzve ishte diçka që u shfaq në mesin e muslimanëve në formë të dy ideologjive. Njëra nga to ishte filozofike, ndërsa tjetra ishte nga fetë e mëparshme. Sa për të parën, atëherë ishte pamja e shkollës iluministe të filozofëve, e cila konsideronte se njohuria dhe të qenët i informuar shkaktohen në shpirt me anë të ushtrimeve shpirtërore dhe pastërtisë së shpirtit. Sa i takon ideologjisë së dytë, atëherë ishte besimi se Perëndia jeton në shpirtërat e njerëzve, apo se Perëndia është personifikuar (mishëruar) në njeriun. Kjo ide filloi të gjejë vend në mes të atyre sekteve që rrejshëm ia atribuonin vetes Islamin në kohërat e hershme, kur muslimanët u përzinë me të krishterët. Kjo ide u shfaq në mesin e Sabianëve dhe disa nga Kejsamijebëve, pastaj Keramitat, Batinitë, pastaj në trajtën e saj përfundimtare u shfaq në mesin e disa Sufive...

Është edhe një burim tjetër nga i cili ai (Sufizmi) mori dhe i cili shkakton shfaqjen e tendencave të Sufive, që është ideja se tekstet e Librit dhe Sunnetit kanë një kuptim të jashtëm, të dukshëm, dhe një kuptim të brendshëm, të fshehtë... duket qartë se ata e morën këtë ide nga Batinitë. (Libri, ‘Ibn Tejmije,’ të Ebu Zehre, f.197-198)

Kështu që të gjitha idetë u përzienë, nga ekzagjerimi i shmangies nga kjo botë deri te hapja e derës ideve që Perëndia është e personifikuar në krijimin, deri në idenë se i tërë krijimi është një realitet i vetëm, që është All-llahu (vahdetul-vuxhudë). Nga përzierja e tërë këtyre mendimeve erdhi Sufizmi, i cili u shfaq përbrenda Islamit. Ai u bë më i ashpër në shekullin e katërt dhe të pestë dhe arriti kulmin e tij pas kësaj, duke qenë sa më larg që është e mundur nga udhëzimi i Kur’anit Fisnik dhe Sunnetit të pastër. Ai arriti në atë pikë saqë pasuesit e Sufizmit, këdo që pasonte Kur’anin dhe Sunnetin, i quanin ‘njerëz të sheriatit’ dhe ‘njerëz të asaj që është e dukshme’ (ehlul-dhahir), derisa e quanin veten ‘njerëz të realitetit të njëmendët (të vërtetë)’ dhe ‘njerëz të njohurisë (diturisë) së fshehtë’ (ehlul-batin).