Shiko Postimin Tek
Vjetėr 08-03-09, 22:46   #4
Orfe@
 
Avatari i Orfe@
 
Anėtarėsuar: 28-11-08
Vendndodhja: Te zemra e N.
Postime: 65
Orfe@ i vlerėsuar mirė
Gabim Titulli: Hilli E Skipja

vijon nga sipėr -


ETHYMOLOGJIA E EMRIT - SHQIPJA


FLAS SKIP
*) Skipja - est fjala krysore nomuse omtare - oma nom, qe krijoi linguinomin - nomimin per guhen - Skipja ( spikja skipe - guha skipe), oma nom, qe krijoi antroponomin - skiptar - dhe oma nom, qe krijoi toponomin - Skipnia - Skipėria
authori
Shqipja - ėshtė fjala kryesore emruese amtare - ėma emėr, qė krijoi linguinomin - emrimin pėr gjuhėn - Shqipja (gjuha shqipe), ėma emėr qė krijoi antroponomin - shqiptar - dhe ėma emėr, qė krijoi toponomin - Shqipėria.
Shqipja ėshtė - Oma qė omnon- Ama qė amnon-emnon - Ėma qė emron, tri shprehjet kryesore, qė pėrcaktojnė gjuhėn nė linguistikė:
1. Antroponomi - emrimi I njeriut - shqiptar pjestari I popullit shqiptar, populli shqiptar, kombi shqiptar, atdheu shqiptar…Prej tė cilit antroponom - shqiptar, u formuan fjalėformimet shqipe: shqiptari, shqiptare, shqiptarja, shqiptaria, shqiptarizma, shqiptarizimi, shqipėrim-I-e-et, shqipėron, shqipėrues-I-e-it-et etj.
2. Toponomi - Shqipnia-Shqipėria emrimi I vendit, tokės - atdheut.
3. Linguinomi - spikja skipe - guha skipe - gjuha shqipe - Tė folurit shqip, folja shqipe, shkrimi shqip, e qė me - spikja skipe - nėnkuptohet - shpikja, zbulimi, si spikatje, spikamė, e spikatur - e persosur, zbulimi I spikatur pėr tė folurit e gjuhės, shpikje e spikatur (spikje e spikatur), tė folur tė persosur.
Shqipja - si fjalė shqipe, ėshtė emrimi prej tė cilit rrodhi dhe u formua si fjalė-emėr pėr shqiptarin, me tė cilėn fjalė, nėnkuptohet - zogu - emėr shpendi, zogu I qiellit - shqipoja (gege-shqipe), shqiponja (toske-shqipe), shqipja (pėgjithsisht, nė gjuhėn shqipe), prej te cilit emėr morėn emrin shqiptaret - shqiptari - Shqipėria - Shqipja - gjuha shqipe.
Ėmrimi I Zogut tė Qiellit nė gjuhėn shqipe tė vjeter ėshtė - skifter, skifteri, skifterat - kurse me ndryshimin e tingullit tė lashtė illiro-pellgas tė zanores - I nė - Y, rrodhi emrimi - skyfter-skyfteri-skyfterat. Ky ndryshim tingullor I zanores - I, nė - Y, krijoi shumė probleme linguistiko-ethymologjike edhe nė vet emrin - shqipja-shqypja, shqipoja-shqypoja, shqiptari-shqyptari, Shqipnia-Shqypnia.
Por, kėtė ndryshim tė tingullit, zanores - I, nė - Y, duhet kuptuar, vetėm, si njė ndryshim fonetik dialektor, tė cilin e hasim edhe nė shkrimet e disa rilindasve tanė, pėrkundėr gjuhės sė folur - dhe duhet tė mbėshtetemi nė Shqipen e Vjetėr apo Illirishten e Re.
Fjalėt e hershme shqipe - skifter, skifteri edhe para atyre emėrtimeve edhe mė tė lashta - skipter, skipteri, skiptar, skiptari pėr emrin - shqiponja, na ēojnė drejtė kah fjala emėrtuese illiro-pellgase - skip, qė lidhet direkt me SKIPE THOTI krijuesi i hieroglifeve botėrore dhe krijuesi i Alfabetit tė Skipes Parė - si bartje e Atllantishtes, gjuhės sė atllantėve, pas Pėrmbytjes sė Atllantides dhe sjelljes sė saj nė brigjet e Nillit, ku Thoti Skipe, solli pėcaktimin e Gjuhės alfabetike, si gjuhė me alfabet tė vetin, qė njihet - Alfabeti I Thotit; pre tė cilit u formuan tė gjitha alfabetet e gjuhėve tė lashta…
Kjo trashigimii evolutive e fjalės sė lashtė shqipe ballkanike - SKIFTER - SKIPTER - SKIPTAR ėshtė aqė e lashtė, sa na ndajnė shumė periudha historike edhe shumė para asaj Parahistorisė, tė cilėn ne e quajmė, si koha parahistorike, deri tek alfabeti I Thotit, Thotishtes - skip spik.
Fjala e gjuhės shqipe tė vjetėr - skifter, skipter-skiptar, e cila edhe sot flitet tek shqiptarėt ballkanas, pas emėrtimit tė shqiptarit - shqiptar dhe vendit tė shqiptarėve - Shqipnia - Shqipėria, rrodhi emrimi mė I vonė, tė cilin e planifikuan tjerėt e jo shqiptarėt, si dedikim oriental. Anipse, qėllimi ishte tė lidhet me emėrtimin e Skipes Parė, tek Thoti Skipe. Ky emėrtim solli shumė probleme interactive linguistike, sidomos nė Fonetikėn Historike.
Emri me tė cilin lidhet emėrtimi I zogut qiellor - skipe, skipja - si personifikim lingistiko-historik dhe lingui-etnogjenetik, pėr shqiptarėt
- shqipoja, shqiponja, si emėrtim mė I afėrt logjikisht me emrin - shqiptar dhe si symbol I trimėrisė, guximit, symbol I lirisė nė flamurin shqiptar, shqiponja me dy krerė - ku dy kokat, symbolizojnė Gegėn dhe Toskėn - Gegėninė dhe Toskėrinė, si dy krena nga Njė Trup I Atdheut shqiptar. Ky emėrtim shqipe, shqipja, shqipoja, shqiponja u bė pėr shkak tė gjeneralizimit tė emrit nė fjalė, si pėrgjithėsim morfologjiko-linguistik dhe gjeolinguistik, si: antroponom, toponom dhe linguinom.
Tash, shtrohen pyetje madhore, tė cilat nga gjuha e sotme shqipe balkanike, na shpiejnė nė njė fono-morfologji historike tė veēantė, nė tė cilėn ėshtė njė fonetikė historike e posaēme, sipas sė cilės edhe u bė shkakėtare kryesore, qė mos tė njihet botėrisht sot vet emėrtimi antroponomistik - shqiptar dhe emėrtimi toponomastik - Shqipnia, Shqipėria, as tė njihet gjuhė shqipe - por tė njihet nė botė, si - alban, gjuha albane dhe toponomi - Albania.
Sipas George Fred Williams-it, pėr emėrtimin e hershėm tė vendit tė shqiptarėve, Toka e shqiptarėve, thotė: "Alvanon" ishte njė krahinė e vogėl e kėtij vendi, prej tė cilės, pushtuesit I dhanė emrin - Albania nė shekullin e Dytė ( shek. II-tė e.r.) Emri I kėtij vendi ėshtė - 'Shqipėria', dhe populli I saj quhet ' shqipėtar', dmth. "Toka dhe bijtė e shqiponjės (Eagle)". Kėshtuqė Williams-I, nuk e ka fjalėn pėr emėrtimin - Albania, por pėr emėrtimin - Skiperia, Shqipėria, Toka e Shqipeve, ashtu sikur Gustav Meyer-I nė veprėn e tij - Das Land der Skipetaren - Vendi I shqiptarėve, duke potencuar strukturalisht lidhjen gjenetiko-linguistike tė shqiptarėve me shqipen, shqiponjėn, e jo me lidhje nė emėrtimin - Albania, por, me emėrtimin - Skiperia.
a) A flitet e shkruhet drejtė - nė gjuhėn e sotme shqipe, fjala - shqipe sipas kėtyre variantave tė lartpėrmendura linguistike e fono-morfologjike tė vet rrėnjes sė saj dhe sipas kompozitave nė fjalė, qė burojnė nga ajo rrėnje linguistike nga skipe nė shqipe dhe
b) Sa ėshtė e afėrt, kjo fjalė e gjuhės shqipe - shqipja me atė skipja nė gjuhėn e Skipes sė Parė prej tė cilės edhe u formua, si bija e skipes illire, apo Illirishtes sė lashtė pellgazgjike - si Ama e Shqipes? Prej tė cilės spikje skipe - guhė skipe-illire u lind Shqipja, ashtu sikurse u linden gjeneratat epokale pellgazo-illiro-shqiptare - duke u bazuar nė emėrtimet e origjinalitetit morfologjik, si origjinalitet linguistik: shqipe, shqipja - shqipet (si shpend - zog, zogjė - zogu, zogjėt) dhe shqipe, Shqipja (si gjuhė)! Kjo alternativė linguistike u bė nė vend tė fjalėve emėrtuese tė lashta - skipe, skipja, skiptar, skipetar, Skipnia, Skiperia!
c) Cila ishte fjala e parė e gjuhės illire-pellgase tė stėrlashtė, e cila pėrcaktonte vet emėrtimin e emrit - shqipe, shqipja (si emėr shpendi, zogu) dhe nga e mori illirishtja atė fjalė-emėr, pėrveēse nga emėrtimi I lashtė - skipe, skipter, skiptar, nga Thoti Skipe I cili fliste pikėrisht Shqipen e rrėnjeve tė lashta tė vet Shqipes sė Vjetėr, qė flitet sot nė ballkanin illirik?
d) E cilės gjuhe ishte fjala shkencore Aquilla, e cila pėrcakton emrin e zogut (Aquilla chrysaetus) si shpend tė madh tė familjes Aquillidae (Akuillida) dhe ēfarė do tė thotė vet kjo fjalė - akuilla nė gjuhėn e sotme shqipe? A mundet shqipja ballkanike, ta pėrcaktojė fjalėn - Aquilla me vėrtetėsinė mė tė madhe, qė nuk ka mundėsi spjegimi tė saj sot, asnjė gjuhė tjetėr indo-evropiane?
e) Sa ėshtė e ngjajshme fjala e vjetėr - skifter, skipter, skiptar e shqipės sė Vjetėr ballkanike, nė bazė tė rrėnjes sė kėsaj fjale - skif, skip me atė fjalėn e lashtė - skip, skipe, Thoti Skipe? Edhe si emėrtim I shpendit (skifteri, skifterat - skipteri, skipterat, skiptari, skipterat) edhe nė shprehjet e sotme tė gjuhės shqipe (pėr njeriun) - 'ashtė djalė skipter, skiptar I zoti; luftoi si skiptari; ka sy skiptari; ka guxim skiptari; ai (tė) ta grabitė sikur skipteri; (shprehje gegėnishte-shqipe).
f) Poashtu, tek arbėreshėt e Italisė fjala - skipe, skipetar, Skiperia argumentojnė fono-morfologjikisht dhe lingui-historikisht, si shprehje tė lashta, tė ruajtura, thesare tė ēmueshme - si fjalė tė arta, kur I thohen dikujt nė veēantii, nė shenjė admirimi: ' a je skipetar'; skipetar, moj skipetare; skipe etj.
Dardhanėt e Toplikut, deri vonė para Luftave nė Toplik (Toplicė), kur u bė spastrimi etnik I shqitarėve prej tokave tė veta, nga serbo-rusėt (1874-76) nga barbaria sllave - Dardha (Krushevci), Gurshumi (Kurshumlia), Kreshtabardha (Kopaoniku), Naissa (Nishi) etj. kėto vende Shqitare, tė banuara me shqiptarė, ku ėshtė folė gjuha shqipe - guha skipe, i kishin shprehjet shqipe - Flas skipas!; Po t'flas skipas!; Fol skipas!; U lidhen skipas!; Luftojmė skipas!; Lidhnu skipas!; Kape skipas! Po t'thom skipas! Besa skipas! etj.
shqipja, Shqiponja, si emėr shkencor njihet - Aquilla, e cila fjalė pėrcaktohet nga shqipja e vjetėr, - Aku+illa= Akuilla, ku fjala e pare e kompozites i.e. e gjenerale (botėrore), ėshtė kuptimi - aku-akuj-akull, akulli, ku nė latinishten mori kuptimin - aqua = ujė, uji - akulli ėshtė uji nė lat. Dhe pjesa e dytė e kompozites - illa - Aqu+illa, kjo rrėnje - illa - ėshtė kuptimi pėr illin, lidhje illirishte.
Pra, Aquilla, emri shkencor I Shqiponjės (Aquilladae), kuptohet, zogu I cili jeton nė vende tė ftofta, me acar e akull, jeton nė vende ku nuk hjeket kurrė bora e akulli, nė alpet shqiptare, nė Evropėn veriore, Himalaje, Amerikė - shpend I fuqishėm I maleve, jeton nė shkrepa tė vrazhdė, tė rrėpinjtė thikpėrpjetė lartėsi e shpella tė ashpra e tė acarta (tė ftofta akull), nė akuj, akull atje ku ėshtė e paarrijtshme (jeton deri nė 70 vjet). shqipja, Skipja, Aquilla lypė akullnaja nė lartėsi tė mėdha bjeshkore, alpike, jeton atje ku ėshtė ftoftė - akull, akuj - Aquilla.

vijon -
__________________
ஜ★☆♥ Te Odise@ ♥☆★ஜ
Orfe@ Nuk ėshtė nė linjė   Pėrgjigju Me Kuotė