[Odise]

[b]UKSHIN HOTI DHE MENDIMI AUTONOM POLITIK SHQIPTARb]




1. Intelekti në shërbim të kombit



Filozofia dhe mendimi politik shqiptar janë të lidhura ngusht me emrin e
Ukshin Hotit. Por me emrin e Ukshin Hotit lidhet ngusht edhe doktrina e shtetit-komb, si proces nëpër të cilin duhet të kalojë edhe kombi shqiptar në prag të integrimeve në strukturat euroatlantike.

Në historinë bashkëkohore të kombit shqiptar dhe me këtë pra edhe të Kosovës, si pjesë e truallit etnik shqiptar, është hera e dytë që në prag të kurorëzimit të kurorëzimit të betejave për të përmbyllur epokën e krijimit të shteetit-komb, , nga ana e Serbisë, arrestohen dhe burgosen, mbahen peng, ideologët e Lëvizjes për krijimin e Shtetit Shqiptar.
Herën e parë, në prag të shpalljes së pavarësisë së Shqipërisë u burgos dhe u izolua ideologu i kryengritjes shqiptare për pavarësi – Hasan Prishtina. Arsyet pse Serbia atëbotë veproi ashtu me Hasan Prishtinën ishin më se të qarta: lidhjet që kishte dhe reputacioni I tij si diplomat mund të paraqitnin pengesa në realizimin e objektivave serbe në dëm të hapësirës jetësore shqiptare. Mundësitë e tij për ndërhyrje në favor të cështjes shqiptare cmoheshin edhe nga vet Beogradi dhe qarqe tjera shovene të Ballkanit. Për këtë arsye gjatë tërë kohës sa zgjati Konferenca e Ambasadorëve në Londër (1913) ai u mbajt në një burg afër Beogradit.
Tashti, herën e dytë, kur cështja e Kosovës po bëhej objekt trajtimi edhe nga qendrat e vendosjes politike, kur Lëvizja politike në Kosovë pritej të konsolidohej mirë e si e kërkontë casti historik, ashtu që Kosova të shndrrohej gradualisht nga nje objekt në subjekt diplomatik, pse jo edhe në një Subjekt Politiko-ushtarak i përfillshëm, ideologu i kësaj Lëvizje – Ukshin Hoti, mbahej në burgjet serbe, për t´mos e kaluar atë prag as sot e kësaj dite dhe çka është edhe më keq, për fatin e tij tashmë nuk flet e nuk përgjigjet kush!


2. Fryma hotnjane në politikën kombëtare



Rinia e UNIKOMB/it duke organizuar këtë manifestim pa pretendime të mëdha, por të vlerësuar në plane të gjera rolin dhe ndikimin e frymës hotnjane në procesin e ndërtimit të shtetit, ndërkaq në rrafshin teorik, kontributin e tij në fushën e mendimit socio-politik, mendoj se ka bërë punë të çmuar, për çka meriton respekt dhe mirënjohje publike. Kështu jo vetëm që nderohet figura emblematike e Ukshin Hotit , por në rrugë indirekte, në këto caste vendimtare që po kalon Kosova, të ashtuquajturës elitë politike, dhe parasëgjithash intelegjencies së re, i kujton frymën për të cilën ka nevojë kombi- frymën hotnjane, që do të ndikoj shumëanshëm në ndërtimin e shtetit në funksion të demokracisë. Përmes kësaj fryme, do të thoshte Seku Ture, njeriu e kupton se ligji, e vërteta dhe shkenca, vlejnë po aq sa i kthehen popullit…

Ukshin Hoti veçmas përmes librit “Filozofia politike e cështjes shqiptare” vuri bazamentin e shkencës së mirëfilltë politike, duke e vënë atë në funksion të kombit dhe demokracisë. Në fakt këtë mision ai i kishte shtruar vetes që me nxjerrjen e revestës “Demokracisë autentike”, duke paralajmruar qartë se mëtonte të fuste një frymë të re në jetën politike të kombit.
Me këtë rast, më lejoni të ndalem paksa më shumë tek materia e përmbledhur brenda kopertinave të librit “Filozofia politike e cështjes shqiptare” e ndarë në tri pjesë. Për njohësit e politikës, e veçmas për ata që studjuar marrdhënjet ndërkombëtare,dhe gërshetimin e interesave të shtetit si subjekt ndërkombëtar, duke veçuar interesat e shteteve të mëdha, një ndarje e tillë nuk është e rastësishme.

Pjesa e parë e librit në fjalë hapet me studimin mjaft domethënës edhe sot për aktualitetin politik shqiptar “Kosova dhe Evropa” 1. Për një qasje shkencore të politikës në Kosovë.
Hoti atëbotë ndjente mungesën e theksuar të kësaj fryme dhe grishte intelegjencien e Kosovës për punë serize në fushën e politikës. Nëse kjo grishje e Hotit atëherë ra në veshë të shurdhër, përmes manifestimit të saj sot dhe nga kjo sallë, marr guximin të ripërsëris këtë grishje, me që jo njëherë është konstatuar se edhe tashti politikës së institucioneve tona i mungon çasja shkencore-fryma hotnjane.
Në këtë pjesë të librit janë përfshirë studime me shumë interes të ndarë në dy nënpjesë: “Shteti dhe interesat vitale të kombit”, ku autori na e sjellë të plotë mendimin politik të proviniencës së Perendimit dhe më pas të Lindjes për këtë çështje.
Duke pas parasysh njohjen, shkoqitjen dhe rivlerësimin e interesave jo vetëm të supershteteve, por edhe një lagjeje shtetesh të vegjël, në frymën e pas luftës së ftohtë, Hoti shtron për detyrë thellimin e studimit të proceseve integruese në Evropë dhe vendin e Kosovës në këtë kuadër, por edhe të hapësirës shqiptare në tërësi në këtë rrafsh kohor. “Ne kemi qenë gjithmonë të mendimit se Shqipëria duhet ta ruaj pavarësinë e vet dhe se Kosova duhet të jetë Republikë e barabartë me republikat tjera në Jugosllavi”, nënvizonte atëbotë Hoti shkenctar dhe Hoti politikan human. Procesi i bashkimit të shqiptarëve, konkludon më poshtë autori i librit, është dashur të zhvillohet brenda suazave të proceseve integruese të Evropës…” “Ajo, (Evropa – nënvizim imi) mund të akceptohet si bashkim i vullnetshëm i të gjitha palëve të interesuara dhe jo si imponim i njërës palë ndaj tjetrës. Mendonim, vazhdon më tej Hoti, se përparsitë e këtij solucioni të çështjes shqiptare ishin të trefishta:

Nuk do të shkaktonte acarim tej mase të raporteve ndërnacionale,

Do të ishte solucion efikas dhe i pranueshëm për të gjitha palët e interesuara, pos për shovinizmin serbomadh dhe

Nuk do ta lejonte instrumentalizimin as të shqiptarëve e as të serbëve, në funksio të interesave të të huajve, globale apo regjionale.”

Nëse venerohen me kujdesë këto konkluza të Hotit atëbotë, nuk është vështirë të nënvizohet fryma thellësisht humane që mbizotronte mendimin politik të tij, por edhe vizioni politik pragmatist për zgjidhjen e çështjes shqiptare në kuadër të procesit integrues në Unionin Evropian, gjitmonë i bazuar në vullnetin politik plebishitar. Profesor Hoti e kishte parasysh se cila do të ishte pala që nuk do ta pranonte këtë zgjidhje, prandaj në një analizë të tij të mëvonshme lidershipit të Kosovës i lëshonte thirrjen ultimative: bëje ose vdis!
Duke veneruar rrjedhën e ngjarjeve më pas në retrospektivë, deri në ditët tona, nuk është vështirë të konstatohet mendimi prej shkenctari i Profesor Hotit, tek parandjente instrumentalizimin e mundshëm të shqiptarëve dhe të serbëve në rrjedhën e viteve që do të pasojnë. Ky instrumentalizim i skajshëm nuk ndodhi vetvetiu. Pjesë të përgjegjësisë për këtë ka, sa intelegjencia shqiptare dhe ajo serbe, ndoshta në një masë edhe më të madhe, politika që ndoqi dhe vazhdon të ndjek Brukseli në raport me Kosovën në veçanti dhe me çështjen shqiptare në përgjithësi. Insistimi i Brukselit që edhe sot, pas tërë ati genocidi që u ushtrua ndaj popullit shqiptar, t’i imponohet Kosovës mbetja në çfardo unionesh sllave, është mesazh ogurzi, por edhe dëshmi se po vazhdon kursi i trajtimit të shqiptarëve ashtu si nuk do të duhej.





Interesat dhe politika



Pas Dejtonit, për ata që e kishin të qartë se “ideja e interesit është vërtet në thelb të politikës dhe se nuk dëmtohet nga koha dhe hapësira, Kosova u trajtua si “parcelë ekzotike…në truallin e Evropës” ku ia vlente “për të sprovuar qëndrueshmërinë e teorive të llojllojshme globale…” dhe në fund të vihet në shërbim të interesave të jashtme të kësaj apo asaj fuqie dhe të instrumentalizohet tërësisht. “Po që se intelegjencia e Kosovës tregohet sterile në procesin e kontekstit real të forcave dhe të drejtimeve realisht të mundshme të zhvillimit të mëtejshëm të proceseve politike, atëherë, ajo sërish do të bjerë në provim”, konkludonte Hoti në analizën e tij me titull “Shteti dhe interesat vitale të kombit”. Intelegjencia jonë që u gjet si u gjet në krye të institucioneve të Republikës fiktive të Kosovës dje, dhe, kjo sot, që në pjesën më të madhe qëndron larg politikës ose është servis i heshtur i despotëve politik, si duket nuk kishte dhe nuk ka parasysh përfundimet empirike të shkencës politike mbi politikën dhe interesat.
Prandaj jemi ku jemi. Prandaj trajtohemi kështu si po trajtohemi.
Në pjesën e parë të librit në fjalë, si refleksion i mendimit politik të provinencës perendimore dhe asj të lindjes vjen studimi “Shqiptarët dhe interesat vitale të kombit”, që citova më lart. Ky studim ishte i përgaditur në formë kumtese dhe i paraqitur në simpoziumin shkencor të Akademisë së Shkencave të Kosovës, të mbajtur në Prishtinë në qershor të vitit 1991 me temë sinjifikative për kohën : “Shqiptarët dhe Evropa – dje, sot dhe nesër”. Ai kërkon rilexim të veçantë, jo thjeshtë për thelim të njohjes së mendimit të Hotit për këtë sferë, por ngase kjo çështje ruan aktualitetin e plotë edhe sot e kësaj dite. Aty çështja shqiptare është prezentuar si kompleks jo vetëm politik, por edhe strategjik, që ngërthen interesat jetike të palëve në konflikt.
Në planin teoriko-shkencor, mbështetur pikërisht në mendimin politik perendimor autori provon me fakte të drejtën e shqiptarëve për të rrumbullaksuar peocesin e ndërtimit të shtetit-komb, ngjashëm me kombet tjera të Evropës.
Me këtë rast Hoti merr në shqyrtim dhe mbështet konkluzën politike të historianit tonë të madh - Prof. Arben Putos, tek rithekson faktin se fuqitë e mëdha nuk e përgjysmuan Shqipërinë, siç theksohet shpesh, por e reduktuan në një Shqipëri viabel.
Duke pas parasysh se shteti edhe më tej mbetet struktura juridike dhe politike e pazëvendsueshme për qeverisje demokratike, pavarësisht faktit se ai më nuk mund të pretendojë për pavarësi të plotë, krijimi i shtetit-komb për popullin shqiptar nuk është thjeshtë domosdoshmëri dhe prerogativë historike, por edhe politike. Shteti, qoftë ai i ndërtuar mbi parimet filozofike nacionale (rast Francës etj), qoftë ai I ndërtuar mbështetur në përkatësinë kulturore dhe gjuhësore (Gjermania), apo ai i mbështetur ekskluzivisht në parimet e instuticionalizmit (Anglia), mbetet struktura çensore e organizimit politik i ngritur mbi të drejtën legjitime për ushtrimin e pushtetit në territorin përkatës. Por nëse deri dje sovraniteti i pakufizuar mbetej si gjakim eksplicit i shtetit, ndërkohë rrethanat kanë ndryshuar. Ndërvartësia si koncept politiko-juridik dhe mundësia e delegimiit, respektivisht bartjes së një pjese kompetencash tek strukturat mbinacionale, po fiton terren. Sidoqoftë Shteti mbetet burimi natyror i të gjitha ligjeve. Ai gëzon legjimitetin për ushtrimin e pushtetit, që mban lidhur kombin me shtetin. Shqiptarët në këtë kuadër nuk mund të bëjnë përjashtim. Prandaj fluskulat politike-propagandistike se Kosova pavarësisht statusit të saj është pjesë e Evropës, mbesin pjesë e domenit të diplomacisë dhe politikës naïve. Ndërkaq ata politikanë shqiptarë, që thirren në proceset e integrimeve evropiane, pa insistuar që në këtë gjedhë shqiptarët të futen si të tjerët, pra pasi ta kenë përfunduar integrimin e brendshëm, bëjnë lojën e bufit.




Pengu- akt juridiko-politik



Çështja shqiptare edhe pas luftës titanike të UCK-së vazhdon të mbetet peng i akteve politike dhe juridike të rrafshit ndërkombëtar. Pozita e tanishme e Kosovës, duket se është më shumë rezultat i thyrjeve dhe kompromisit midis dy etnikumeve: austro-gjermanëve në njërën anë dhe sllavëve në anën tjetër, nënvizon në një rast Hoti. Natyrisht në këtë kuadër rol të ndjeshëm kanë luajtur edhe interesat afatshkurtëra amerikane. Rezoluta 1244 dëshmon se roli i Gjermanisë në prag të përfundimit të luftës ishte tejet ndikues. Ky akt politiko-juridik, që i shërbeu Gjermanisë për rikthim në skenën e diplomacisë botërore, me kalimin e kohës Kosovën e bëri peng të diplomacisë dhe raporteve në relacionin Uashington-Bruksel-Moskë. Peng i këtyre raporteve mbetet edhe Ukshin Hoti.

Në prag të luftës në Kosovë jo vetëm nga ana e eminencës titiste-autonomiste në Kosovë, por edhe nga një lagje e mirë e atyre që ishin në ballë të organizatave ilegale, që u vunë në krye të misionit historik – themelimit të UCK-së, nuk u përfill mendimi i Ukshin Hotit dhe ekspertëve tjerë. Përkundrazi, ata e izoluan sa mundën e si ditën. Për një periudhë Ukshin Hoti u shndrrua peng edhe i kësaj politike.
Rezonimi titist i të menduarit politik, që aplikuan autoritaristët tanë me gojën plot demokraci, nuk mund të ipte më shumë se kaq – rrëshqitjen graduale drejt farë autonomie kulturore në prag të luftës, respektivisht krijimin e alibive për Serbinë për ricoptimin e sërishëm të trungut shqiptar, tani pas luftës!
Këtë rrezik Ukshin Hoti e kishte parandje me kohë dhe para gjyqit serb, si dhe në një vistër eseshë, vinte në pah faktin se ndjehet peng politik, jo vetëm i Beogradit dhe Prishtinës, por edhe më gjerë. Peng tashti nuk është vetëm Ukshin Hoti, peng është edhe Kosova. Dhe e tillë, peng politik, si duket, ajo do të mbetet derisa ne si komb ta kuptojmë drejt sentencën politike të përfaqësuesit të idealizmës politike amerikane, ish presidentit të SHBA-ve, Vodrov Vilsont, kur pati ngritur nevojën për të zhvilluar luftë, nëse duam ta përfundojmë atë. Natyrisht kjo sentencë, tashti pas asaj që kaloi Kosova, do kuptuar në kontest real, duke e bartur nocionin luftë në terrenin real politik, çka do të reflektohej në punën e institucioneve tona, mënyrën se si i ndërtojmë ato etj.



Udhëheqja dhe roli i saj



Në funksion të asaj që nënvizova më lart, roli i udhëheqjes politike është i rëndësisë së veçantë. Këtë fakt e gjejmë të nënvizuar në veprën e Profesor Hotit tek analizon raportin e intelegjencies me politikën.
Në studimet e tij, Ukshin Hoti përpos që ka analizuar kompleksitetin e çështjes shqiptare, ai ka dhënë udhëzgjidhjejet në frymën më humane dhe realisht më të mundshme për kohën kur janë shkruar ato. Ndër faktorët që do të reflektojnë në zgjidhjen e këti kompleksi, që Hoti u ka kushtuar vëmendjen e duhur, më duket se katër prej tyre meritojnë të potencohen edhe me këtë rast:
Lëvizja e gjerë kombëtare në Kosovë. Rëndësia juridiko-politike e deklaratës kushtetuese dhe akteve tjera përcjellëse, po sidomos oblikimet kushtetutare për krijimin e mekanizmave që krijojnë dhe mbrojnë shtetin (shih për këtë mbrojtjen e tij brilante në gjyq!);
Republika e Shqipërisë
Shteti shqiptar dhe rëndësia shumëdimensionale e tij në funksion të zgjidhjes së çështjes shqiptare;
Jugosllavia, respektivisht Serbia
Këtu në fakt kemi të bëjmë me interesat serbe të dorës së parë dhe raportet e pjesëve që do ta përbëjnë këtë federatë të re,
Superfuqitë ekzistuese
Në cilësinë e faktorit të katërt janë vlerësuar superfuqitë egzistuese dhe interesat e tyre për rajonin, parasëgjithash SHBA-të dhe Unioni Evropian, por pa nënvleftsuar rolin e Rusisë dhe ndikimin e saj në politikën evropiane.

UÇK-ja reflektonte pjekurinë politike dhe vendosmërinë e popullit për të marr fatin e tij në duar të veta, për prof. Hotin ishte faktori vendimtar. Për rrethana të njohura, ai nuk pati fatin që në studimet e tij të analizonte rolin dhe vendin e saj në historinë më të re të Kosovës dhe kombit shqiptar në tërësi, sado që daljen e saj e pat përshëndetur. Sidoqoftë, ai ishte, me plotë kuptimin e fjalës, ideator i saj.
Faktorët e mësipërm, duke i shtuar edhe UCK-në si strukturë e rirreshtuar tashmë në TMK dhe në disa forca politike, me gjithë kushtëzimet që kanë, do të influencojnë në fatin e ardhshëm të shqiptarëve në tërësi dhe të Kosovës në veçanti, në statusin që do të gëzojnë, në realizimin e kauzës në tërësi. Por shkalla e realizimit të kësaj kauze do të varet shumë nga ata që do të jenë edhe tash e tutje në krye të instuticioneve të Kosovës, do të mund të ishte mesazhi i Ukshin Hotit.




Çlirimi i mendimit politik shqiptar



Me botimin e librit të Mr. Ukshin Hotit “Filozofia politike e çështjes shqiptare” mendimi politik shqiptar, që ishte vazhdimisht i influencuar, qoftë nga trendet aktuale të mendimit letraro-romantik, qoftë nga impenjimi i interesave jashtëshqiptare, apo siç nënvizon në një rast Ukshin Hoti, nga “ngarkesat ideologjike dhe mangësitë në njohuritë mbi proceset reale ndërkombëtare politike”, tashmë mund ta ndjejë veten autonom. Është çështje tjetër se sa do të shfrytëzohet ky mendim politik autonom nga strukturat tona shtetrore dhe juridike. Shtetet me traditë doktrinat e personaliteteve të tyre shkencore i përvetësojnë dhe i shndrrojnë në platforma politike.
Rinia e UNIKOMB-it përmes organizimit të këti manifestimi dhe slloganit grishës, NËSE JU DUHEM – JA KU MË KENI! vetëm sa ka dashur t’na rikujtojë se Ukshin Hoti dhe fryma hotnjane në skenën politike shqiptare po mungon. Investimi në rikthimin e tij, respektivisht i doktrinës së tij politike, është investim në dobi të çlirimit të plotë të mendimit politik, mëkëmbjes së dinjitetit kombëtar dhe në fund në dobi të ndërtimit të shtetit.
Sadri Ramabaja





I humburi i madh, Ukshin Hoti

E Shtune, 22 Janar 2005
Shkruan: Agim Vinca



Njera nga plaget me te medha te Kosoves se pasluftes eshte pa dyshim drama e te humburve. As pese vjet e gjysme pas mbarimit te luftes, ende nuk u zbardh fati i mijera njerezve, ne mesin e te cileve edhe i profesoreve te Universitetit dhe intelektualeve te shquar si Bardhyl Caushi, Ukshin Hoti e te tjere. Ku jane ata? A jane gjalle apo jo? Dhe nese nuk jane me ne mesin e te gjalleve, per c'gje gjithnje e me pak ka shprese, ku i kane varret? Ne c'gropa ogurzeza jane baterdisur eshtrat e tyre dhe perse dikush vazhdon te luaje me to? (C'loje makabre!) A ka shprese qe te zhdukurit tane, te kthehen, me ne fund, qofte edhe si skelete, ne vendlindjet e tyre, prej nga u rrembyen ne menyre mizore nga trupat serbe? Drama e sterzgjatur e mijera kosovareve te zhdukur, nje krim i papare ne historine e re te njerezimit, eshte para se gjithash nje makth per familjaret e tyre, por edhe per mbare shoqerine kosovare. Eshte eskapizem politik e njerezor te flasesh dite e nate per standartet, statusin, progresin, pavaresine..., pa zgjidhjen e ketij problemi kaq te mprehte e tragjik, te cilin ne mungese te ndonje shprehjeje tjeter me adekuate, e quajme: "zbardhje e fatit te te zhdukurve".

S'do mend se fati i secilit te zhdukur vec e vec dhe i te gjitheve se bashku eshte tragjik. Cdo gisht dhemb dhe kur dhemb qofte edhe nje gisht, as trupi nuk mund te jete i qete. Por fati i intelektualit dhe veprimtarit Ukshin Hoti eshte pa dyshim nje tragjedi e vertete. Nga 16 maji i vitit 1999, kur eshte pare per here te fundit duke dale nga dyert e burgut te Dubraves, Ukshinit i humbi cdo gjurme. Nga ajo dite e kobshme e deri me sot, nuk dihet asgje per fatin e tij. Asgje e sigurte, e verifikuar. A eshte gjalle apo i vdekur? A eshte vrare ne Kosove apo eshte derguar ne Serbi? A mbahet peng per hesape politike apo jane zhdukur edhe eshtrat e tij? A ka deshmitare te gjalle te drames Hoti apo ata qe jane kujdesur per zhdukjen e tij i kane marre te gjitha masat?

Ne opinion qarkullojne versione nga me te ndryshmet e me kontradiktoret, disa nga te cilat, here-here, nuk i rrok as fantazia njerezore. Por asgje, bash asgje, nuk dihet me siguri. Perpjekjet e te afermve te tij, ne radhe te pare te se motres, Myrvetes, por edhe te disa miqve te vetmuar, kane perfunduar pa sukses. Zbardhja e fatit te Ukshin Hotit, te ketij biri te madh te Kosoves, i cili, me gjase, po behet edhe nje martir i madh i saj, eshte para se gjithash detyre e institucioneve te Kosoves: e qeverise, Kuvendit, partive politike, mediave, intelektualeve dhe te gjitha subjekteve me ndikim te kesaj shoqerie. Zbardhja e fatit te Ukshin Hotit, ketij veprimtari te madh te ceshtjes kombetare dhe njeriu, qe, per shkak te karakterit te tij jokonformist dhe angazhimit te pakompromis politik, e ndoqi ne jete fati tragjik, eshte sprove e ndergjegjes sone politike, njerezore dhe kombetare. Cdo dialog me fqinjet, me boten, me UNMIK-un, me Serbine, me kedo, duhet filluar me kete emer: Ukshin Hoti. Ukshin Hoti dhe te zhdukurit e tjere duhet te jene pikenisje e dialogut dhe e procesit politik qe pritet te ndodhe gjate ketij viti, te cilesuar si vit vendimtar i Kosoves.

Drama e te zhdukurve nuk mund te mbulohet me heshtje, e aq me pak te harrohet. Njeriu nuk mund te pajtohet kurrsesi me humbjen e te dashurve te vet, perderisa nuk bindet se ata vertet nuk jane me. Nje kafke, nje asht, nje analize ADN-je... dhe, pastaj, nje shenje, nje murane. Nje fjale; nje lamtumire. Nje kurore; nje tufe lulesh te fresketa. Kjo eshte kaq e thjeshte dhe njerezore. Andaj, a s'mund te behet kaq gje me vullnetin e forte dhe angazhimin serioz te te gjithe atyre qe flasin ne emer te ketij populli? A s'eshte turp per ne qe edhe pas kaq vjet paqeje e lirie te mos dime asgje per fatin e te humburve, ne mesin e te cileve edhe te te humburit te madh me emrin Ukshin Hoti?! Po bashkesia nderkombetare perse nuk i ben presion Beogradit zyrtar qe te tregohet me bashkepunues lidhur me kete ceshtje? Ish-studenti i Harvardit dhe ish-ministri i jashtem i Kosoves (ne vitet '70-te), politologu Ukshin Hoti, nuk eshte i panjohur as per qarqet diplomatike. Si shpjegohet kjo heshtje e indiference e cuditshme, per te mos thene edhe cinike, ndaj fatit te tij dhe te personave te tjere te zhdukur?

Mos valle ne Kosove, ne zemer te Europes, ne fillim te mijevjecarit te ri, do te perterihet tradita e lashte antike e kenotafeve? Keshtu i quanin greket e vjeter varrezat e zbrazeta qe ngrenin per nder te te afermve te tyre te pagjetur.