[Urata]

I pazëvendësueshmi i zëvendësueshëm



nga Besnik Mustafaj

Largimi i parakohshëm i Rugovës është një moment veçanërisht i rëndë në radhë të parë për të gjithë shqiptarët e Kosovës e mandej për mbarë shqiptarët kudo jetojnë në botë. Por, pa mëdyshje do të thosha se ky moment është po aq i rëndë edhe për serbët dhe pakicat e tjera etnike të Kosovës. Pavarësisht se sa e kanë kuptuar këtë gjë serbët e Kosovës, Rugova, me filozofinë e tij të bashkëjetesës paqësore të shqiptarëve me të gjitha pakicat etnike në një Kosovë të pavarur, të lirë, demokratike e të evropianizuar, ka qenë deri në fund shprehësi më i mirë i interesave jetike të komunitetit serb. Ndarja me Rugovën është një moment i rëndë gjithashtu edhe për të gjithë fqinjët e Kosovës. Në më pak se gjashtë vjet si President i legjitimuar botërisht i vendit të vet, ai arriti të dëshmonte mjaftueshëm se edhe si burrë shteti dëshironte dhe ishte i aftë të ndërtonte vetëm ura miqësie midis vendit të tij dhe fqinjëve, larg të gjitha yshtjeve primitive, që për shekuj kanë prodhuar urrejtje mes popujve në këtë rajon të Evropës. Largimi i parakohshëm i Rugovës shkaktoi, me të drejtë, brengë të thellë edhe te krejt komuniteti ndërkombëtar, i cili kishte gjetur vazhdimisht tek ai partnerin me integritet të lartë dhe plotësisht të sinqertë për të bashkëpunuar, lidhur me problemet e përbashkëta të demokracisë apo edhe të paqes e të stabilitetit në rajon.
Nëse duhet përmbledhur me dy fjalë, vlerësimi im për Presidentin Rugova mishërohet me realitetin se sot Kosova është në prag të pavarësisë. Pa kontributin e tij në vazhdimësi nuk jam i sigurt se Kosova nuk do të ishte sot këtu ku është, pra, nuk dua t’i jap individit rëndësi më shumë se ç’presupozohet në shoqërinë moderne, dhe shoqëria kosovare është e tillë, por roli i figurave të mëdha në shtyrjen përpara të historisë, megjithatë është i pazëvendësueshëm. Në këtë kuptim, Rugova futet tek ato personalitete të jashtëzakonshme evropiane të shekullit XX, të cilët e filluan veprën e tyre kombëtare nga një hiç. Çfarë force shpirtërore kolosale nevojitet për një ndërmarrje si kjo! Rugova e kishte këtë forcë. Kur, në kapërcyell të viteve tetëdhjetë të shekullit të kaluar ai iu drejtua opinionit shqiptar në Kosovë, opinionit publik në Serbi si dhe atij ndërkombëtar në Evropë e Amerikë, me thirrjen për të ndalur sa më shpejt revanshin fashist të Milosheviçit, Kosova nuk kishte asnjë element racional për të besuar se po niste kështu njëherë e mirë rrugën drejt pavarësisë, duke shënuar po ashtu edhe rënien përfundimtare e të palavdishme të Milosheviçit me klikën e tij. Duket si një hollësi, por është shumë domethënëse që, me t’u marrë vesh lajmi i hidhur, i dërguari i posaçëm i Sekretarit të Përgjithshëm, zoti Ahtisari, vendosi shtyrjen disa ditë të çeljes së negociatave për statusin e Kosovës. Eshtë një gjest krejt i përligjur për të nderuar përcjelljen e njeriut që ishte në qendër. Por, duke theksuar se shtyrja është vetëm e përkohshme, vetëm konfirmohet se historia e Rugovës është e pazhbëshme. Asnjë shqiptar, asnjë ballkanik nuk ka mundur të lerë pas kaq shumë histori. Domethënë pavdekësi.
E veçanta e personalitetit të Rugovës qëndron te fakti që ai arriti të krijojë një frymë krejt tjetër, pa asnjë traditë në mjedisin shqiptar, frymën e rezistencës paqësore, frymën e vetëkontrollit të fortë përballë mizorisë së kundërshtarit me besimin e hekurt se drejtësia, edhe po vonoi, prapë triumfon. Ai e ndryshoi kështu esencialisht perceptimin popullor të heroit kombëtar. Pra, në betejën e vet tejet të ndërlikuar politike, ai nuk bëri kalorësin e vetmuar, gjë që ka ndodhur me të shumtët e personaliteteve ballkanike me peshë edhe gjatë gjysmës së dytë të shekullit të kaluar.
Me fjalë të tjera, Presidenti Rugova nuk e ndërtoi veprën e tij kombëtare sipas modelit të Gjergj Elez Alisë, si të thuash, por veproi vërtetë me vetëdije të plotë si një misionar i madh. E para, ai mbolli me kujdes bindjen e vet në të gjithë shoqërinë e Kosovës, gjë që është madhështore, e dyta, ai arriti të sigurojë me durim të gjithë komunitetin ndërkombëtar se Kosova është në gjendje ta përvetësojë këtë frymë që i jep plotësisht këtij vendi të drejtën morale dhe politike të bëhet një shtet i pavarur dhe i denjë midis shteteve të pavarura evropiane. Dhe së treti, ai e udhëhoqi Kosovën me kontributin e tij, me shembullin tij dhe me prezencën e tij të pandërprerë gjatë gjithë këtyre 15 vjetëve, në procesin shumë të vështirë të krijimit të një elite politike thelbësisht të re, e cila, pavarësisht diversitetit që paraqet gjatë debatit në pikëpamjet për zhvillimin e vendit, reflekton një pjekuri që e bën të merituar për të marrë përsipër vazhdimin e mëvetësimit dhe të shtetformimit të Kosovës. Me një fjalë, Kosova sot ka një klasë politike realiste e plotësisht të përgjegjshme dhe për më fort, me përvojë të mjaftueshme në drejtim. Më kryesorja: kjo klasë politike është e organizuar në parti me programe të qarta demokratike dhe vepron me kthjelltësi brenda institucioneve të ligjshme, është në Parlament, në qeveri. Kjo mua më jep siguri se asnjë traumë e madhe nuk mund të ndodhë në itinerarin në të cilin ka hyrë Kosova. Rrjedhimisht, siç ishte i pazëvendësueshëm në të gjallë, Rugova është plotësisht i zëvendësueshëm tani që do të na mungojë. Të tillë e ka përgatitur ai vetë përjetësinë e tij.