[natyra]

KOSOVA U BA. TASHTI DUHET ME I BA KOSOVARET
Nga Migjen Kelmendi
Feb 26, 2008, 21:10

Në ato momente gëzimi e euforie shkaktue njaj ngjarje historike – Pamvarësimit të Kosovës – me 17 Fror, tue i ndjek momentet emocionante në Kuvendin e Kosovës kur lexohet Deklarata e Pamvarësisë dhe shpallet Flamuri i Kosovës, e para gja që më shkoi në mend, njashtu heshtun, ishte Faik Konica.
Asobote, Konica, i gëzuem se Shqipnia arriti me e shpall pamvarësinë dhe me u ba shtet, konstatoi:
“Shqipnia u ba. Tashti duhet me i ba Shqiptarët”.
Njisoj isha i kapluem kësaj ndjesie, kur i shifsha kuvendarët çue n’kambë n’Kuvend, tuj aplaudue momentin historik.
Njimend, Kosova u ba, mendova. Por tashti duhet me i ba Kosovarët.
Asht frapante kjo parabolë që lidh dy momente historike për shqiptarët në Ballkan. Lindjen e dy shteteve në fillimet e dy shekujve dhe ballafaqimi me dy sfidat e mëdha të dy shekujve: formimin e Shtetit Komb në fillim të shekullit XX, dhe formimin e Shtetit Shumkombësh në fillim të shekullit XXI.
Po kush ishin ata njerëz n’Vlorën e fillimi të shekullit që po gëzoheshin? A nuk ishin Shqiptarë? Pse Konica ishte i bindun se Shqiptarët henez duhet me i ba?
Dhe, kush ishin këta njerëz që po aplaudonin n’Kuvend, n’Prishtinë, në fillim të shekullit XXI, shpalljen e pamvarësisë së Kosovës? A nuk ishin Kosovarë? Kush janë Kosovarët?
Pse jam i bindun posi Konica me Shqiptarët, se Kosovarët henez duhet me i ba?
Shqipnia, që lindi nga proceset e shkatërrimit të perandorive të mëdha të kohës si Perandoria Otomane dhe ajo Habsburgiane, ishte e popullueme me njerëz që modelet e identifikimit parësor nuk i gjeneronin nga etnia e përkatësia kombëtare. Ata së pari ishin muslimanë, katolikë, ortodokosë, beglerë, ushtarakë, shtetas turk, turqisht-folës, greqisht-folës, dhe vetëm diku në fund, shqiptarë. Që këtej ai konstatim i Konicës: Shqipnia u ba. Tashti duhet me i ba Shqiptarët. Me i ba koshientë për Kombin, për Kombin si përkatësi parësore identifikimi. Me i ba shqiptarët etnocentrikë. Koshientë për etninë si esencën e atij identiteti shqiptar që duhej krijue. Etnia si lidhja ma e fuqishme organike e asaj që ka me u quejt “Shqiptar”. Për Gjuhën Shqipe që ishte i vetmi argument i tyne se janë Shqiptarë. Klithma e Konicës ishte se ne ma s’pari jemi shqiptarë dhe vetëm mandej muslimanë, katolikë, turqisht-folës, e gjithçka tjetër. Që këtej ajo klithma e Vaso Pashës…Feja e shqiptarit asht shqiptaria…Shqipnia u ba. Tashti duhet me e ba Shqiptarin. Me e ba prej vjershave si të Naimit, prej epeve si ato të Fishtës, prej idealizimit të Gjuhës së Bukur Shqipe dhe peisazhit shqiptar, prej pragmatizmit si ai i Mbretiti Zog….
Shqipnia u ba. Dhe dikur u banë edhe Shqiptarët. Dhe poenta kryesore, që kam frikë se diku na humbi rrugës, ishte se – Kombi po u bajka! Po u konstruktojka! Po u inventojka!
Mirëpo, le të shkëputemi nga fillimi i shekullit XX dhe të vijmë sot, në fillim të shekullit XXI.
Kush ishin këta njerëz që po aplaudonin n’Kuvend, n’Prishtinë, në fillim të shekullit XXI, shpalljen e pamvarësisë së Kosovës? A nuk ishin Kosovarë? Kush janë Kosovarët? Pse Kosovarët henez duhet me i ba?
Sfida kryesore e shekullit XXI, nuk asht Shteti-Komb, por Shteti Shumkombësh apo si u ba i njoftun në Kosovë me ardhjen e ndërkombëtarëve, Shteti Multietnik, i ndërtuem mbi Vlerat si respekti për të drejtat njerëzore, multietnia, multikulturaliteti, barazia gjinore, liria, demokracia, shteti ligjor…Në letrën e tij presidenti i SHBA Bush përshëndeti shtetin e ri Kosova, të cilin e cilësoi si - Shtet Multietnik.
Në Deklaratën e Pavarësisë së Kosovës asht edhe fjalia:
“Ne shpallim Kosovën një republikë demokratike, laike dhe multietnike, të udhëhequr nga parimet e jodiskriminimit dhe mbrojtjes së barabartë sipas ligjit….”
Kosova u ba. Tashti duhet me i ba Kosovarët.
Po kush na qenkan Kosovarët?
Gjegja ma e shpejtë dhe me e lehtë asht – shtetasit e këtij shteti të sapolindun. Por gjegja e zorshme asht ajo që flet për partikularitetet kulturore e identitare të këtyne shtetasve të këtij shteti të ri.
Nuk po due me u zgjatë, se po m’duket se po përsëritem. Po sjelli në vazhdim nji kontribut temin nga sympoziumi “Identiteti Europian i Kosovës”, si nji gjegje e mundshme se - Kush janë Kosovarët?
Une deshta vetëm me e ba nji parabolë mes dy shejave kohore kruciale për shqiptarët, kur ata nuk ishin vetëm gëzue, po edhe hutue. Njihere me Shqiptarin, e mandej me Kosovarin!
A asht fjala “KOSOVAR” fjalë tjetër për fjalën “EUROPIAN”
PËR NJI EUROPË VLERASH
Kur e artikuluem pyetjen dhe i krijuem hapsinë brenda numrit të parë të nji produkti të ri medial asokohe n’Kosovë – Gazeta JAVA (ishte 1 Dhetori i vitit 2001), ne në redaksinë e gazetës “Java” ishim plotësisht koshientë se po e hapnim debatin për nji temë tabu dhe asnjihere të folun e të debatueme n’Kosovë, dhe përgjithësisht në shoqninë shqiptare – mundësinë e paraqitjes së moduseve supra-etnike t’identifikimit n’Kosovën post-NATO.
I kishim shtu gazetës nji suplement të tanë, ku për 20 numra me radhë u zhvillue nji debat me diku 30 kontribute rreth pyetjes artikulue:
I kishim shtu gazetës nji suplement të tanë, ku për 20 numra me radhë u zhvillue nji debat me diku 30 kontribute rreth pyetjes artikulue:
KUSH ASHT KOSOVARI?
Në frontespic kishim shtue:
Kosova s’asht Hinterland. Tokë e Askujt. Kosova i ka kufijtë e saj. Kosova s’asht pa njerëz, Kosova i ka njerëzit e saj. Dhe, ata s’janë vetëm shqiptarë. Kosova s’asht pa histori, Kosova e ka historinë e saj. Kosova s’asht pa kryeqytet, Kosova e ka kryeqytetin e saj. Kosova s’asht pa idenë e shtetësisë dhe Kosova asht tue e ndërtue shtetin e saj. Por, kush janë shtetasit e kësaj Kosove? Kush asht “Kosovari”? A egziston “Identiteti Kosovar”? N’edicionin ma të ri e t’pasunuem me fjalë të reja të fjalorit t’Oxfordit u shtue nji fjalë e re: “kosovar”. Po a ia kemi shtue na fjalën “kosovar” fjalorëve tanë?
Ky debat, që kryesisht u zhvillue mbrenda periudhës kohore 2001-2002, dhe tek-tuk edhe nëpër numrat tjerë të gazetës deri në vitin 2005, po këte vit, n’Dhetor 2005, u përmbledh edhe në formën e librit, n’Shqip e n’Anglisht, me po të njajtin titull – “Kush Asht Kosovari?”

vazhdim....