Dardania.de - Shiko Postimin Tek

Arb · 10-01-08, 01:03

Ndoth edhe diçka m'e çuditëshme: në një kishë të shndrruar në xhami, Kristjanët mirren vesh me bashkë-qytetasit e tyre që kanë kthyer fé dhe, herë pas here, shkojnë atje me priftin në krye e «i falen Perëndis si pas dogmës së tyre» 59). Një Krahin' e tërë e Elbasanit, Shpati, për të shpëtuar nga ndjekjet tyrke, çfaqet si myslimane duke ndryshuar vetëm emrat e njerzve, kurse fshehtazi e mban të paprekur fén orthodokse. Kriptokristjanët kanë qënë të shumët në numër gjatë shekullit të XVII-të.

Ja shkaqet e përhapjes së besimit të Muhamedit në vëndin t'onë. Kuptohet nga këto se nuk ka asnjë shënj imoraliteti të mbrujtur në gjakun shqiptar, por se rrethanat kanë qënë t'atilla, sa që cilido popull tjetër i ndodhur në këto kushte nuk do të kishte mundur të vepronte ndryshe 60).

***

Përhapja e myslimanizmit në Shqipëri i solli vëndit të këqija dhe të mira. E keqja kryesore ësht kjo: duke patur të drejta të barabarta me Tyrqit, Shqiptarët muarën vëndet më të larta politike e ushtarake të Mbretëris Osmane e prandaj kur, në krye të tetqindshit, fryjti era e mvehtësis për të gjithë popujt e krishterë të Ballkanit, te këta feja nuk përfaqsonte kombësin. Për këtë arsye, në vënt që të punonin për të fituar lirin, të përçarë, ata nuk i lanë grrindjet ndërmjet shoqi-shojtë që të bashkoheshin, por, nën urdhrat e Sulltanit, luftuan fqinjët të cilët, t'udhëhequr prej klerit, e shkundën robërin katërqint vjeçare të Gjysëm-hënës.

Nga ana tjetër, dobit q'i solli Kombit feja e ré qenë, ndofta, më të mëdha. Të pakët në numër e të paorganizuar mirë, Shqiptarët ishin rrethuar prej dy racave të forta të cilat, gjatë gjithë kohës së mesme, kërkuan t'i asimilojnë. Dallga sllave kishte për t'a çdukur me siguri këtë popull të vogël, ashtu siç përpiu shumë fise katolike të veriut, sikur ky të mos kishte përqafuar myslimanizmin. Helenizmi, gjithashtu, ishte bërë shumë i rrezikshëm në shekullin e nëntmbëdhjetë, pse propaganda e fortë që zhvillonte Fanari me anën e Kishës e të shkollës në të gjithë botën orthodokse greke e shqiptare, synonte ndjenjat e gjuhën e këtij populli pa ndërgjegje kombëtare të zhvilluar mirë, pa shkrim të veçantë e pa letërsi që munt të ndikonte.

_____________
59) Evlija ÇELEBI : "Shqipnija para dy shekujsh», përkthim i Salih Vuçiternit, Tiranë, 1930, faqe 124 -125. Por këtu shkrimtari turist tyrk bën, pa dashur, një ndërlikim : kujton se kristjanët e Ohrit janë Bullgarë, kurse ne e dimë se ata ishin Shqiptarë. Si do qoftë, toleranca tregohet nga ana e Myslimanve q'ishin, me siguri, të gjakut t'onë.
60) STADTMUELLER-i e përmbleth me këto fjalë procesin e myslimanizimit të Shqiptarve : «Ky kthim i vijueshëm i popullsis n'islamizëm qi u zgjat në Shqipni deri në Luftën Botnore, nuk asht për t'u kundruem si nji lëvizje besimtare. Në këtë pikë janë të gjithë shkrimtarët të nji mendimit. Arsyet e këtij kthimi ishin të jashtëme, politike dhe ekonomike. Përpara çdo gjaje, me anën e islamizmit kërkohej lirimi nga taksat dhe sigurimi i mprojtjes policore t'autoriteteve tyrke». Shif «Op. Cit.», faqe 221.

10-01-08, 01:03	#48
Arb Anëtarësuar: 09-10-04 Vendndodhja: Little Dardania, NEW YORK Postime: 11,439	Titulli: Raca Shqiptare Ndoth edhe diçka m'e çuditëshme: në një kishë të shndrruar në xhami, Kristjanët mirren vesh me bashkë-qytetasit e tyre që kanë kthyer fé dhe, herë pas here, shkojnë atje me priftin në krye e «i falen Perëndis si pas dogmës së tyre» 59). Një Krahin' e tërë e Elbasanit, Shpati, për të shpëtuar nga ndjekjet tyrke, çfaqet si myslimane duke ndryshuar vetëm emrat e njerzve, kurse fshehtazi e mban të paprekur fén orthodokse. Kriptokristjanët kanë qënë të shumët në numër gjatë shekullit të XVII-të. Ja shkaqet e përhapjes së besimit të Muhamedit në vëndin t'onë. Kuptohet nga këto se nuk ka asnjë shënj imoraliteti të mbrujtur në gjakun shqiptar, por se rrethanat kanë qënë t'atilla, sa që cilido popull tjetër i ndodhur në këto kushte nuk do të kishte mundur të vepronte ndryshe 60). *** Përhapja e myslimanizmit në Shqipëri i solli vëndit të këqija dhe të mira. E keqja kryesore ësht kjo: duke patur të drejta të barabarta me Tyrqit, Shqiptarët muarën vëndet më të larta politike e ushtarake të Mbretëris Osmane e prandaj kur, në krye të tetqindshit, fryjti era e mvehtësis për të gjithë popujt e krishterë të Ballkanit, te këta feja nuk përfaqsonte kombësin. Për këtë arsye, në vënt që të punonin për të fituar lirin, të përçarë, ata nuk i lanë grrindjet ndërmjet shoqi-shojtë që të bashkoheshin, por, nën urdhrat e Sulltanit, luftuan fqinjët të cilët, t'udhëhequr prej klerit, e shkundën robërin katërqint vjeçare të Gjysëm-hënës. Nga ana tjetër, dobit q'i solli Kombit feja e ré qenë, ndofta, më të mëdha. Të pakët në numër e të paorganizuar mirë, Shqiptarët ishin rrethuar prej dy racave të forta të cilat, gjatë gjithë kohës së mesme, kërkuan t'i asimilojnë. Dallga sllave kishte për t'a çdukur me siguri këtë popull të vogël, ashtu siç përpiu shumë fise katolike të veriut, sikur ky të mos kishte përqafuar myslimanizmin. Helenizmi, gjithashtu, ishte bërë shumë i rrezikshëm në shekullin e nëntmbëdhjetë, pse propaganda e fortë që zhvillonte Fanari me anën e Kishës e të shkollës në të gjithë botën orthodokse greke e shqiptare, synonte ndjenjat e gjuhën e këtij populli pa ndërgjegje kombëtare të zhvilluar mirë, pa shkrim të veçantë e pa letërsi që munt të ndikonte. _____________ 59) Evlija ÇELEBI : "Shqipnija para dy shekujsh», përkthim i Salih Vuçiternit, Tiranë, 1930, faqe 124 -125. Por këtu shkrimtari turist tyrk bën, pa dashur, një ndërlikim : kujton se kristjanët e Ohrit janë Bullgarë, kurse ne e dimë se ata ishin Shqiptarë. Si do qoftë, toleranca tregohet nga ana e Myslimanve q'ishin, me siguri, të gjakut t'onë. 60) STADTMUELLER-i e përmbleth me këto fjalë procesin e myslimanizimit të Shqiptarve : «Ky kthim i vijueshëm i popullsis n'islamizëm qi u zgjat në Shqipni deri në Luftën Botnore, nuk asht për t'u kundruem si nji lëvizje besimtare. Në këtë pikë janë të gjithë shkrimtarët të nji mendimit. Arsyet e këtij kthimi ishin të jashtëme, politike dhe ekonomike. Përpara çdo gjaje, me anën e islamizmit kërkohej lirimi nga taksat dhe sigurimi i mprojtjes policore t'autoriteteve tyrke». Shif «Op. Cit.», faqe 221.