[Dilaver]

Nexhmije Pagarusha, legjendë e këngës shqipe

Nexhmije Pagarusha, legjenda e gjallë e këngës shqiptare, ka lindur më 7 maj të vitit 1933, në Pagarushë. Baba i Nexhmijes Veseli, mësues, siç thotë Nexhmija, është më meritori që nuk e la këtë yll të shuhet, po na e dhuroi të gjithëve deri në shkallë krenarie.
Dikush e quajti Bilbili i Kosovës, dikush Mbretëresha e Këngës Shqipe, dikush tjetër Primadona e Melosit Popullor, Ema Sumak Shqiptare, Madam Baterflaj, Fyti i Kristaltë, e të tjera, e të tjera.
Të gjitha këto epitete janë bërë sinonim për emrin e Nexhmije Pagarushës dhe mbase të gjithë kanë të drejtë, sepse të gjithë gjejnë diçka të veçantë në zërin e saj magjik. Rëndësia dhe vlera e veprës së Nexhmijes është çmuar e vlerësuar nga kompetentët dhe njohësit e artit dhe kjo siç e dimë është bërë në superlativ.
Nexhmija dhe kënga ishin një, këtu mbase e ka shpjegimin fakti se ajo as që ka mbajtur ndonjë evidencë për koncertet as për këngët e kënduara.
Opusi i këngëve të Nexhmijes ishte shumë i gjerë dhe ajo ka shkëlqyer në të gjitha zhanret. Shumë artdashës edhe sot e kujtojnë koncertin e Nexhmijes me ariet operistike (të përkthyera shqip) të Bethovenit, të Puçinit, Verdit … Majat më të larta Nexhmija i arriti me këngën “Baresha” (me tekst të Rifat Kukajt e me kompozim të bashkëshortit të saj, Rexho Mulliqit), po me sukses të jashtëzakonshëm i interpretoi edhe këngët, si ”Ani mori nuse”, ”Mora testin”, “Kur më shkon si zog n'hava”, “Kur më del në derë”, ”Ke selvitë”, “Ç'u ngrit lulja në mëngjes”, “Çil njat zemër plot kujtime”, “Dallëndyshe”, “Një lule”, "Zambaku i Prizrenit", “Të kam dashtë dhe të dua moj ije”, “O moj bukuroshe” e kështu me radhë.

Nexhmija- edhe aktore

Në Beograd vijoi shkollën e muzikës për solo kanto, ku edhe e kishte paraqitjen e parë muzikore në skenë. Në vitin 1948 është pranuar këngëtare në Radio Prishtinë.
Nexhmija me sukses e provoi veten edhe si aktore filmi e teatri. Interpretoi role të rëndësishme në “Dasma e përgjakur”, (1967), “Jugovizioni” (1973), “Gëzuar viti i ri” (1976), "E kafshoja terrin" (1977), "I ikuri" (1980), "Tre vete kapërcejnë malin" (1981), "Lepuri me pesë këmbë", "Fluturimi i Micakut", "Daullet e të çmendurve", "Rexha i nënës në grazhd të kalit", "Vrasësit bëjnë dasmë natën" (1997) etj., etj.
Për fat të keq, nuk janë të evidentuara të gjitha koncertet dhe i tërë repertori i këngëve të kënduara nga ajo. Ajo ka thënë një herë, për të ishte vetëm muzika me rëndësi. Ajo dhe muzika ishin një. Mendohet se ajo ka interpretuar mbi 150 këngë.
Ajo ishte pjesëmarrëse e koncerteve nëpër Kosovë, nëpër ish-Jugosllavi, Shqipëri, Bullgari, Izrael, Turqi, etj. Karrierën muzikore e përfundoi në vitin 1984, pas një koncerti në Sarajevë.
Në jetën artistike Nexhmija mori shumë çmime, të cilat ajo nuk mund t’i veçojë. Ne po e veçojmë çmimin – titullin “Këngëtare e Shekullit “ e këtë e meriton padyshim. Nexhmije Pagarusha vulosi me emrin e saj shekullin XX.
Pas 16 vjetëve larg skenës, u paraqit në vitin 2000 me këngën "Për ty", në një emission të Ardit Gjebreas, i cili e shtyri të bëjë këtë.