[Lapsi]

Qëndrimi përfundimtarë i PKJ ishin të shprehura nëpërmjet vendimeve të Mbledhjes së II të KANÇJ, të mbajtura në Jajce në nëntor 1943. Në këtë mbledhje , në të cilën nuk morrën pjesë shqiptarët, sepse nuk u thirën, u vendos krijimi i jugosllavisë me kufijtë e para luftës dhe për rrjedhojë shqiptarëve jo vetëm që iu mohua e drejta për të vetëvendosur deri në shkëputje për të ardhmen e tyre, por edhe vetë Kosovës iu mohua barazia me viset e tjera të Jugosllavisë. Në këtë mënyrë u shkelen principet e bashkpunimit për luftë. Ajo kishte pranuar me qellime demagogjike se çështja e kufijve të ardhshëm në mes të Jugosllavisë e të Shqipërisë do të rregullohej me marrëveshje vëllazërore dhe në bashkëpunim në mes të UNÇJ e KANÇ të Jugosllavisë dhe UNÇSH e KANÇ të Shqipërisë, pra nga të dyja partitë, nga regjimet demokratike popullore që do të vendoseshin në Shqipëri e në Jugosllavi si dhe nga vetë popullsia e atjeshme në bazë të parimit për të drejtën e popujve për vetëvendosje.
Forcimin e Lëvizjes Antifashiste dhe shndërrimin e saj në kryengritje të përgjithshme të armatosur e pengoi dhe e sabotoi vetë udhëheqja e PKJ. Akuzën për mungesën e një lëvizjeje të fuqishëm revolucionare, ajo e përdori që gjatë viteve të luftës si pretekst për t’i mohuar këtij populli ralizimin e të drejtave kombëtare. Për udhëheqjen e PKJ një lëvizje shqiptare paraqiste rrezik për realizimin e planeve të tyre shoviniste,për ate sabotonin se në Kosovë ekzistojnë vetëm bashkpuntorë të okupatorit,kurse dokumentet e kohës vërtetojnë të kundërtën.
Për të ndihmuar rezistencën antifashiste në ato vise dhe sipas kërkesës së palës jugosllave, Shtabi i Përgjithshëm i UNÇSh, në tetor të vitit 1943, kishte urdhëruar që forcat e batalionit Perlat Rexhepi të qarkut të Shkodrës, të kalonin për të vepruar në Malësi të Gjakovës dhe në Plavë e Guci. Por, ndërsa populli shqiptar, në fund të vitit 1943 e në fillim të vitit 1944, ishte i vetëdijshëm për disfatën e trupave fashiste dhe situata në ato rajone shtronte për detyrë forcimin e punës së organizatave të partisë, në realitet po ndodhte e kundërta. Edhe ai ndikim që kishin, si Komiteti Krahinor i Kosovës, dhe organizatat e partisë në rajonet e Dibrës, erdhën duke u dobësuar. Ky dobësim ishte rezultat logjik i vijës sektare që vazhdoi të ndiqej nga PKJ[8], e cila ruajti dhe forcoi mosbesimin ndaj popullit shqiptar, si dhe i fushatës së ndjekjeve dhe arrestimeve të ndërmarra nga okupatori. Për më tepër, në fund të vitit 1943 dhe deri në mesin e vitit 1944, një pjesë e mirë e udhëheqjes politike të luftës u largua nga Kosova për në Mal të Zi. Gjatë gjithë kësaj kohe tërë veprimtaria e sekretarit të Komitetit Krahinor për Kosovën dhe Rrafshin e Dukagjinit përmblidhej në dy letra dërguar organizatave të partisë në terren. “Nga ana e tij, nga larg e nga lart, KQ i PKJ, nëpërmjet letrës që i dërgonte Komitetit Krahinor për Kosovën, më 28 mars 1944, pasi ishte njohur më parë me vendimet e Konferencës së Bujanit, kërkonte largimin nga terreni i Kosovës i kuadrove dhe lënien aty vetëm të një numri minimal të celulave, eventualisht të vogla, vetëm sa për shtrirjen e influencës, të shtypit dhe për kryerjen e aksioneve diversioniste”.[9]
“Këto qëndrime e veprime, jo vetëm që mohonin luftën e zhvilluar në këto rajone deri në këtë periudhë, por pengonin forcimin e mëtejshëm të saj. Komiteti Krahinor për Kosovën dhe Rrafshin e Dukagjinit në vitin 1943 ishte shndëruar në Komitet Provincial. Prej tij vareshin dy komitetet krahinore Komiteti Krahinor për Kosovën dhe ai i Rrafshit të Dukagjinit”.[10] Për këtë që të dy zonat kishin shtabe të veçanta operative, e para vepronte jashtë Kosovës kurse tjetra veprimtarinë politike usharake e zhvillonte duke depërtuar edhe brenda kufijve të Shqipërisë. Në gjysmën e dytë të vitit 1944, lufta e armatosur në Kosovë e në viset e tjera shqiptare, nën ndikimin e faktorëve të mbrendshëm e të jashtëm u shndëruanënjë lëvizje popullore. Gjatë kësaj periudhe aty u krijuan njëra pas tjetrës disa formacione partizane, të cilat u drejtuan nga Shtabi Kryesorë i UNÇJ për Kosovën dhe Rrafshin e Dukagjinit. Në përbërje të formacioneve partizane vetëm nga Kosova u inkuadruan 53.000 luftëtarë.
“Shumë shpejt, vetëm një vit pas Konferencës dhe në vazhdim, shqiptaëtr e Kosovës dhe të viseve tjera shqiptare që do të inkuadroheshin në shtetin e Titos, ku pesha e klanit antishqiptar serb ishte e madhe, moren leksione të forcës e të dhunës, bashkë me doza në rritje të demagogjisë më të sofistikuar për “bashkëjetesë”, “vëllazërim-bashkim”, “ barazinë”, “prospiritetin” etj, që ju diktonte, në formë sugjerimi, vetëm një alternativë, ekzistencën nën Jugosllavi”.[11]