[AbdylHabib]

TEK ARBËRIT SË PARI NË EUROPË PRAKTKOHEJ HERALDIKA ( II)


Emblema e shtetit të Arbërit e shek të XII ishte e vendosur në një ansambël arkitektonik me vlera artistike Mmbishkrimi që e shoqëron është latinisht e ...

...sferave të larta kulturore të kohës ,dhe emblema është e një cilësie që tregon dorën e një artisti të vërtetë.Stema heraldike e topiajve e shekXIV që ruhej në manastirin e SHën GJon Vladimirit,Elbasan(sot në Muzeun kombëtar Tiranë)është sipas të gjitha rregullësive heraldike që kishte kjo disiplinë në atë periudhë.në fillim ishin përbërës të heraldikës vetëm format e qytetit dhe simboli/një ose disa/të paraqitura në ngjyra dhe më vonë kësai baze iu shtuan edhe element të tjerë,po sipas një rregullësie të pacaktuar.tërësia e këtyre elementeve dekorativo/artistike/ u quajt stemë.por nuk ka heraldikë pa bazën e sajë e që është emblema /simboli/e cila i plotëson kriteret disiplinore edhe kur është e vetme pa shtesat e mëvonëshme.Psh.i plotëson kërkesat e heraldikës edhe emblema e Arbërit që ka vetëm simbolin shqiponjë,po ashtu si edhe emblema e Topiajve që ka simbolin në shqyt,helmetën,kreshtën,kurorën,pëlhurë dhe pendët.
Në po këta shekuj heraldika u përqafua krahas klasës së bujarëve ,edhe nga shtetet,qytetet,bashkësitë shoqërore e fetare dhe artizanati.Vendi ynë njohu zhvillim të heraldikës në të gjitha këto drejtime.Vijon/...
Në fillim ishin përbërës të heraldikësë vetëm forma të shqytit dhe simbolit të paraqitura në ngjyra dhe më vonë kësaj baze iu shtuanë edhe elemente të tjera ashtu si kemi theksuar edhe më parë.Monumentet heraldike që ruhen sot në truallin autokton shqiptar, janë të pakta për arësye që dihen pra ndodhen sundime pas sundimeve.Nga pushtimi i serbëve në vitin 1912 u zhdukën tre emblema në kalanë e qytetit të Lethës, por nga trazirat e këtijë fillim shekulli u zhdukën disa emblema nga muret e kështjellës së Durrësit, gjatë gjysmës sës parë të shek.XX u zhduk emblema me shqiponjë dykrenare në jabllanicë/Kosovë/,në vitin 1912 u grabitën gurët e disa varreve monumentale nga serbët në periferi të Tetovës, gjatë trazirave të vitit 1997 u zhduk emblema e shtetit shqiptar të Skënderbeut në portën e kështjellës së himarës.Për fatë na janë ruajtur në truallin tonë emblemat e Skurajve ,Engjëllorëve ,Topiajve e Kastriotëve,Gropajve ,Shtetit të Arbërit e disa emblema të tjera të gdhendura në gurë ose të pikturave e disa të tjera të paidentifikuara nga studiuesit.Në shekujt e robërisë si e gjithë kultura kombëtare pësoi goditje edhe heraldika e cila ishte faktor dhe tregues i zhvillimit kulturor e shoqërorë i kombit tonë përkrah vendeve europiane.Faza e dytë e heraldikës shqiptare është e shekujve XVI/XVI kur afirmohet në ngjarjet historike pinjoi të dyerve arbërore në shërbim të shteteve perendimore e në fusha të ndryshme kulturore ,shkencore e fetare të rilindjes europiane të cilat arritën ti ruajnë e ti fitoin tituj të fisnikërisë.Emblema shqiptare e shekujve XII/XV,ruhen në kolegje të ndryshme të arkivave private e shtetërore të europës të cilat shumë pakë janë të njohura .Heraldika shqiptare është pakë e studiuar ,deri tashmë vetëm sa janë bërë hapat e parë.FUND
Ps.Pos burimeve tjera historike dhe historikografike,janë marrë në konsiderat dhe shfrytëzuar edhe burimet e shkrimeve të mirfillta të J.B.

Fund

Kiel-Gjermani