[natyra]

BOTA
E ARDHMJA ËSHTË SOT
Nga Joel Achenbach / Washington Post
Apr 27, 2008, 14:22



Gjërat më të rëndësishme që ndodhin sot në botë, nesër nuk do të jenë në faqen e parë të gazetave. Ato nuk do të përmenden as nga kandidatët për presidentë të SHBA-ve as nga ndonjë moderator televiziv ose nga dikush që qahet dhe qurravet duke shikuar televizor.

Ato do të ndodhin nëpër laboratore – aty ku nuk shihen, ku janë të padepërtueshme (enigmatike/panjohura) në publik deri në momentin kur ato do të ndërrojnë jetën tonë ashtu siç e njohim.
Shkenca dhe teknologjia formojnë një agjent dy-kahor dhe të pandalshëm. Problemi është që shumica nga ne nuk dimë andaj jemi të kanosur nga gjërat siç janë bioteknologja ose nanoteknologjia ose të tjera shprehje që kanë -logji në fund, që duket që na kërcënojnë duke u bashkuar në një gjë të vetme e të pakuptueshme dhe që nuk mund të flas e që quhet bioteknonanogjenomikologji. Sikurse në mjegull, ne e kuptojmë që këto gjëra na ndërrojnë jetën por megjithëkëtë kemi një ndjenjë që thotë që gjithçka është jashtë kontrollit. Ne vetëm shtrëngohemi edhe kur p.sh jemi në anije dhe e dimë që ajo herëdokur do të fillojë të lëkundet, vibrojë.

Ajo që nuk shënohet është shpejtësia ose ritmi me të cilën arrin e ardhmja. Paramendojeni Internetin. Kjo teknologji e fuqishme por mjaft shpërqendruese ka dal nga laboratori (nga vaska e Pentagonit, më saktësisht) duke e gëlltitur civilizimin bashkëkohor – pa asnjë paralajmërim. Përdorimi i parë i fjalës “Internet” i është referuar një rrjeti punues kompjuterik duke u shfaqur në këta gazetë më 26 shtator 1988, në pjesën Financiare, në faqen F30 – pra, thellë në faqet e një gazete; gati në faqet e shpalljeve te klasifikuara.

Referenca e plotë: "Grupi për prodhimin e të dhënave SMS, Inc. McLean” fitoi mbi një-milion dollarë kontratë nga Forcat Ajrore për të ofruar të dhëna për mbrojtje ajrore si rutinë protokollare përmes internetit. Ndoshta emri i përbërë "të dhëna për mbrojtje si rutinë protokollare përmes internetit" ishte një arsye më shumë që ne nuk i kemi kushtuar vemendje. Disa muaj më vonë, "Interneti" – ende plotësisht i pashquar – përfundimisht depërton në faqen e pare të gazetave kur një virus shkyç disa mija kompjuterë. Rrëfimi në gazetë referohej si "një rrjet pune i quajtur internet që lidhë gati 50,000 kompjuterë e që u lejon përdoruesve të dërgojnë informata të llojshme tek njëri-tjetri". Shkencëtarët e dinin që rrjetet punuese kompjuterike mund të ishin të fuqishme. Por as vet ata nuk e kanë ditur që kjo puna e Internetit do të ndërroj mënyrën e komunikimit, publikimit, shitjes, blerjes, zhvillimit të hulumtimeve dhe kërkimeve të ndryshme, që do të bëjmë detyrat e shtëpisë, planifikojmë udhëtime, e kështu me radhë.

Joe Lykken, fizikan teorik në stacionin hulumtues “Fermilab”në Illinois, tregon një rrëfim për diçka që ka ndodhur më 1990. Një vizitor në këtë stacion, në fakt, një anglez që quhej Tim Berners-Lee, kishte një trik që donte t’ia demonstronte fizikanit. Ai shtypi një kod në një kuti të vogël dhe të zbrazët në kompjuter. Menjëherë lart në faqe, u shfaq një faqe interneti me të dhëna.

Lykken reagoi kështu: ehh.

Ai mund të shihte të dhënat e tjetërkujt në kompjuter. Ai mund të çonte letër elektronike (e-mail) shokut të tij dhe ta hap atë sikur dokument. Pse të shikohet ai dokument në një faqe tjetër të kompjuterit tjetër diku në një rrjet tjetër?
Por, natyrisht, ky program kompjuterik, në atë kohë jo edhe aq mbresëlënës, do të ishte paraardhës i asaj që sot njihet si Rrjeti Gjithë Botëror (ose World Wide Web – www). "Neve nuk na shkonte në mendje që jo vetëm që po shikonim direkt në revolucion por edhe në një ide me vlerë triliona dollarë," thotë Lykken.

Le të ndalemi të bëjmë një pauzë e të shqyrtojmë faktin që Joe Lykken është person shumë i zgjuar – ju nuk mund të bëheni fizikan teorik nëse nuk e keni atë lloj truri që, praktikisht, mund të lakojë lugën nga largësia – bile edhe ai, me atë lëvore gjigante të trurit dhe me biliona neurone që ndizen dhe kapsalliten, e pa proto-Webin dhe ofshani. Jo vetëm ne të vdekshmit por edhe shkencëtarët jo gjithmonë rrokin rëndësinë dhe domethënien e risisë. Teknologjia revolucionare e së nesërmes mund të jetë para syve por sytë e të gjithëve, me mrrola nga të menduarit konvencional, thjeshtë, nuk mund ta shohin ose detektojnë risinë. "Edhe njerëzit e zgjuar janë mjaft të paaftë të parashikojnë ose parafytyrojnë situatën që është mjaft e ndryshme nga aty ku janë," thotë Christine Peterson, nënkryetare e Institutit “Foresight Nanotech” në Kaliforni

Tashti, ku mbetemi ne të tjerët?
Diku në ndonjë laborator.


Përktheu dhe përshtati,
Skënder Limani
© by Gazetajava.com

Kreu