[Psikologu]

Ai përmend se trakët, të cilët ndër emigrimet e tyre të mëdha u shpërndanë, me kohë u shuan si nga gjuha ashtu edhe nga kombësia. Tepricat e tyre qenë themeli i popullit rumun. Kurse fiset ilire që jetonin në perëndim të Gadishullit Ballkanik mundën t’i qëndronin shuarjes duke qëndruar ndër krahinat e vështira malore, e ruajtën gjuhën dhe gjakun e tyre, por me kohë edhe këto u latinizuan dhe u sllavizuan. Vetëm një pjesë e tyre mundi të mbijetonte midis fuqisë së gjuhës së atyre popujve me të cilët për njëmije vjet ishte në marrëdhënie dhe kjo pjesë është ajo që sot përbën kombin shqiptar. Shqiptarët e sotëm nuk janë veçse një pjesë e vogël e Ilirëve të vjetër, por ilirë të përzier me elemente trake.(13)
Taloci flet edhe mbi organizimin e fiseve ilire, përmend emrat dhe zonën e vendodhjes së tyre si p.sh. Liburnët, Japudët, shtriheshin nga kufiri verior i Adriatikut, prej Istrës deri tek lumi Kërka. Fiset ilire të Nestëve e Manirëve shtriheshin në krahinat mes lumenjve Kërka dhe Neretna. Ne jug të lumit Neretna shtrihej fisi i Ardianëve, në jug të tyre Desaretët. Rreth Liqenit të Shkodrës jetonin Labeatët, rreth Liqenit të Ohrit jetonin Enkelejtët, në prapatokën e Dyrrahut jetonin Taulantët; Albanët rreth zonës së Krujës sot. Dardanët shtriheshin në Ballkanin Qëndror. Në brigjet e Adriatikut jetonin Dalmatët, kurse Penestët në luginën e Drinit të Zi dhe Molosët, Kaonët e Thesprotët shtriheshin në Epir. Por fiset lire shtegtuan edhe përtej Gadishullit të Ballkanit, si në Itali, Venetët në luginën e lumit Po, Japigët në Italinë Jugore, disa fise të tjera në Umbri dhe në Latium, Picemum. Por ilirët shtegtuan edhe në fushat e Hungarisë, në Kroaci, Slloveni, Serbi, Bosnjë-Hercegovinë, Dalmaci, Mal te Zi.
Fiset ilire emërtoheshin ose sipas të parit të fisit, ose duke marrë emrin prej natyrës, p.sh. bregu i detit ilir Dalmaci = vend kodrinash ose sipas etimologjisë semite = vend bri bregut. Dardanët = bujq, ata që merreshin me të mbjellurit e dardhëve, Labeatët = me lyp, të vobektit, Mendtarët = te mendshëm, Taulantët = dallëndyshe.
Studiuesit mendojnë se shumë fise ilire apo më vonë shqiptare e kishin origjinën e tyre në një paraardhës të përbashkët. Gjithashtu ato qenë shumë të lidhur mes tyre, dhe ndanin karakteristika te përbashkëta, siç ishin ekzogamia, patrilinealiteti, patrilokaliteti, monogamia, adhurimi i paraardhësve të fisit, që lidhet me kultin e të parëve, kult ky tepër i respektuar ndër fiset shqiptare dhe sot e kësaj dite.(14)
Në kohë rreziku të gjitha familjet bashkoheshin për të përballuar armikun dhe në krye të fisit dilte më i zoti. Disa fise ilire sundoheshin nga një i parë, disa të tjerë kishin në krye një pleqësi. Fiset ilire njihnin autoritetin e mbretit dhe i bindeshin urdhërave të tij, por ndodhte që lidhja midis fuqisë së mbretit dhe krerëve të fisit nuk ishte e plotë. Krerët e fiseve ishin pak a shumë vasalë të pavarur, të cilët mbreti kur kishte nevojë i thërriste për këshillim. Në rastin kur krerët e fisit bashkoheshin me armikun ndodhte që mbretëria binte dhe si rrjedhim kishim një pushtet paralel, dy sundime.
Ilirët tregonin një kujdes të madh për të ruajtur zakonet e vjetra të tyre. Gojëdhana ishte e një rëndesie të veçante për ta. Çdo gjë e dëgjuar prej gojës së të parëve ishte për ta e shenjtë, kjo vlente sidomos për fiset e veriut.
Taloci i përmend fiset ilire si fise luftarake, armët e tyre ishin heshta-hedhëse e shkurter, shpata, heshta, njihnin taganin, përdornin topuzin.