[munti]

Populli i Adit dhe Ubarit,
Atlanta e rërërave


nga Harun Yahya


Ndërsa Adi u shkatërrua nga një erë e fortë dhe e vrullshme.
Të cilën Ai e dërgoi mbi ta për shtatë net e tetë ditë pa ndalur, saqë mund t'i shihje njerëzit të flakur sikur të ishin trungje hurmash të hedhur! A mund të gjesh ndonjë prej tyre të mbetur? (El-Hakkah: 6 - 8)

Një tjetër popull i zhdukur që përmendet në sure të ndryshme të Kuranit është Adi, i cili përmendet pas popullit të Nuhut. Allahu dërgoi te ky popull profetin Hud, i cili e ftoi popullin e tij, ashtu siç kishin bërë edhe profetët e tjerë, që të besonin dhe të adhuronin vetëm Allahun pa i bërë shokë. Njerëzit reaguan armiqësisht kundrejt Hudit. Ata e akuzuan se ishte i nxituar, i padrejtë dhe se përpiqej të ndryshonte sistemin që kishin vendosur stërgjyshërit e tyre. Në suren Hud tregohet me hollësi gjithçka që ndodhi midis Hudit dhe popullit të tij.

Popullit të Adit i dërguam vëllain e tyre, Hudin. Ai u tha: "O populli im, adhuroni Allahun! Nuk ka të adhuruar të vërtetë përveç Tij. Ju në të vërtetë nuk bëni gjë tjetër veçse shpifni!
O populli im, unë nuk ju kërkoj asnjë shpërblim për mesazhin që ju transmetoj. Shpërblimin e kërkoj vetëm prej Atij që më krijoi mua. A nuk kuptoni?
O populli im, kërkoni falje prej Zotit tuaj dhe pendohuni, në mënyrë që Ai t'ju dërgojë shi të bollshëm dhe t'ua shtojë më tepër fuqinë tuaj. Ndaj mos e ktheni shpinën dhe mos u bëni mohues."
Ata i thanë: "O Hud, Ti nuk na solle asnjë provë bindëse, ndaj dhe ne nuk do t'i lëmë zotat tanë për shkak të thënies tënde dhe nuk do të të besojmë.
Ne mendojmë se disa nga zotat tanë të kanë sjellë këtë të keqe (çmendurinë)." Ai u tha: "Unë kam Allahun si dëshmitar; dëshmoni dhe ju se unë nuk kam asnjë lidhje me ata (idhuj) që ju adhuroni në vend të Allahut. Ndaj thurni komplote kundër meje dhe mos më jepni afat.
Unë mbështetem tek Allahu, Zoti im dhe Zoti juaj! Çdo gjë e gjallë i nënshtrohet plotësisht sundimit të tij. Nuk ka dyshim që Zoti im është i drejtë.
Edhe nëse ktheni shpinën, unë e kam shpallur mesazhin me të cilin jam dërguar te ju. Zoti im do të bëjë që një popull tjetër t'ju trashëgojë dhe ju nuk mund t'i bëni asnjë dëm. Me të vërtetë që Zoti im ruan gjithçka.
Kur erdhi vendimi Ynë, Ne me mëshirën Tonë e shpëtuam Hudin bashkë me besimtarët dhe i ruajtëm nga një dënim i rreptë.
Kështu ishte Adi, i cili hodhi poshtë provat e Zotit të tij dhe nuk iu bind të dërguarve, por ndoqi urdhrat e njerëzve kryelartë e kokëfortë.
Ata u përcollën me mallkim si në këtë botë ashtu dhe në Ditën e Kijametit. Populli i Adit e mohoi Zotin e tij. I mallkuar dhe i shkatërruar qoftë Adi, populli i Hudit. (Hud: 50 - 60)

Një sure tjetër ku përmendet populli i Adit është sureja Esh-Shuara. Në këtë sure janë theksuar disa nga karakteristikat e Adit. Në të thuhet se njerëzit e Adit zotëronin mjeshtërinë e ndërtimit të ndërtesave të larta, të cilat i ndërtonin në kodra dhe male, duke shpresuar se do të jetonin atje përgjithmonë.

Përveç kësaj ata bënin vepra të këqija dhe ishin arrogantë e brutalë. Kur Hudi u tërhoqi vëmendjen, ata i thanë se fjalët e tij ishin "përralla dhe legjenda të kota të të parëve". Ata ishin shumë të sigurtë se asgjë nuk do t'u ndodhte:

Edhe populli i Adit i përgënjeshtroi të dërguarit.
Kur vëllai i tyre, Hudi, u tha: "Përse nuk i frikësoheni Allahut?
Unë jam një i dërguar i besueshëm për ju.
Kini pra, frikë Allahun dhe dëgjojini fjalët e mia.
Unë nuk ju kërkoj asnjë shpërblim për mesazhin që po ju transmetoj. Shpërblimin e kërkoj vetëm prej Atij që më krijoi mua.
Përse ndërtoni ndërtesa madhështore në çdo vend të lartë, pa pasur nevojë?
Përse ndërtoni për vete pallate madhështore, a thua se do të jetoni në to përgjithmonë?
Përse kur merrni diçka, përdorni forcën dhe bëheni tiranë?
Kini pra, frikë Allahun dhe dëgjojini fjalët e mia.
Kini frikë Allahun, i Cili ju ka dhënë të gjitha të mirat që ju i dini.
Ai ju ka dhënë begati e fëmijë, kopshte e burime.
Unë kam frikë për ju ndëshkimin e një dite të madhe."
Ata i thanë: "Pak rëndësi ka për ne nëse na këshillon apo jo.
Kjo këshillë nuk është gjë tjetër veçse përrallë e shpikur nga të parët.
Ne kurrë nuk do të ndëshkohemi."
Kështu, ata e përgënjeshtruan atë, ndaj dhe Ne i shkatërruam. Me të vërtetë kjo është një provë e qartë, megjithatë shumica e tyre nuk janë besimtarë.
Zoti yt është me të vërtetë i plotfuqishëm dhe mëshirëplotë! (Esh-Shuara: 123 - 140)

Populli që shprehu armiqësi ndaj Hudit dhe u rebelua ndaj Allahut u shkatërrua. Një furtunë rëre e tmerrshme e zhduku Adin, sikur të mos kish ekzistuar kurrë.




Zbulimet arkeologjike në qytetin e Iramit



Në fillim të viteve 90' u shfaqën disa artikuj në gazetat më të njohura të botës që deklaronin se "qyteti i humbur i legjendës arabe u zbulua", "qyteti arab legjendar u zbulua", "Atlanta e rërave - Ubari". Ajo që e bëri më intrigues këtë zbulim arkeologjik ishte fakti se ky qytet është përmendur në Kuran. Shumë njerëz, të cilët deri atëherë mendonin se populli i Adit, i treguar në Kuran ishte një legjendë ose se vendi i tyre nuk do të gjendej kurrë, nuk mund ta fshihnin habinë e tyre pas zbulimit të këtij qyteti, i cili ishte përmendur vetëm në gojëdhënat e beduinëve dhe për këtë arsye ngjalli interes shumë të madh.





Rrënojat e qytetit të Ubarit, ku jetonte populli i Adit, janë zbuluar diku pranë brigjeve të Omanit.

Ishte Nicholas Clapp, një arkeolog amator, i cili zbuloi këtë qytet legjendar të përmendur në Kuran.19 Duke qenë një arabofil dhe prodhues i një filmi dokumentar që ka marrë disa çmime, Clapp kishte ndeshur një libër shumë interesant gjatë studimit të historisë arabe. Ky libër ishte "Arabia Felix", i shkruar nga studiuesi anglez Bertram Thomas, në 1932. "Arabia Felix" ishte emërtimi romak i pjesës jugore të Gadishullit Arabik, i cili sot përfshin Jemenin dhe pjesën më të madhe të Omanit. Grekët e quanin këtë zonë "Arabia Eudaimon", ndërsa dijetarët arabë të mesjetës e quajtën "El-Jemen es-Seide".20






Gërmimet e bëra në Ubar.

Të gjithë këta emra do të thonë "Arabia Fatlume", sepse populli që jetoi në atë zonë në kohët e hershme njihej si populli më me fat në atë kohë. Por cila ishte arsyeja e një emërtimi të tillë?

Fati i tyre i mirë qëndronte në vendndodhjen e tyre strategjike, e cila ndihmonte që ajo zonë të ishte pikë ndërmjetëse në tregëtinë e erëzave dhe piperit midis Indisë dhe vendeve të tjera në veri të Gadishullit Arabik. Përveç kësaj, njerëzit që jetonin në këtë zonë prodhonin rrëshirë aromatike nga pemë të rralla. Duke qenë shumë e preferuar nga komunitetet e lashta, kjo bimë përdorej në ritet e ndryshme fetare. Në ato kohë ajo ishte e vlefshme të paktën sa ari.

Studiuesi anglez Thomas i përshkroi me hollësi këto fise "fatlume" dhe deklaroi se ai kishte zbuluar gjurmët e një qyteti të lashtë të ndërtuar nga njëri prej këtyre fiseve.21 Ky ishte qyteti i njohur me emrin "Ubar" nga beduinët. Në njërin prej udhëtimeve që ai bëri në zonë, beduinët që jetonin në shkretëtirë i kishin treguar disa gjurmë të vjetra dhe i kishin thënë se ato gjurmë të çonin drejt qytetit të lashtë të Ubarit. Thomas, i cili tregonte shumë interes për këtë çështje, vdiq para se ta përfundonte studimin e tij.

Clapp, pasi lexoi atë që kishte shkruar studiuesi anglez Thomas, u bind për ekzistencën e qytetit të humbur të përshkruar në atë libër. Pa humbur shumë kohë, ai nisi studimin e tij.







Shumë vepra arti dhe monumente të madhërishme janë ngritur dikur në Ubar, ashtu siç tregohet dhe në Kuran. Sot vetëm rrënojat e mësipërme kanë mbetur.

Ai u përpoq të provonte ekzistencën e Ubarit me dy mënyra. Së pari, ai zbuloi gjurmët për të cilat beduinët thonin se kishin ekzistuar. Në të njëjtën kohë bëri përpjekje që të siguronte nga NASA pamjet satelitore të zonës. Pas një përpjekjeje të gjatë, ai arriti të bindte autoritetet përkatëse që të merrnin fotografitë e zonës.22

Clapp vazhdoi të studionte dorëshkrimet e hershme dhe hartat në bibliotekën Huntington, në Kaliforni. Qëllimi i tij ishte të gjente hartën e zonës. Pas një kërkimi të shkurtër, ai gjeti një hartë të vizatuar nga gjeografi greko-egjiptian Ptolemeu në vitin 200 e.s. Në hartë tregohej vendndodhja e një qyteti të vjetër të zbuluar në zonë si dhe rrugët që të çonin në këtë qytet.

Ndërkaq, ai mori lajmin se fotografitë ishin marrë nga NASA. Në fotografi mund të dalloheshin disa gjurmë karvanesh, të cilat ishin vështirë të dalloheshin nga toka, por mund të shiheshin në tërësi nga qielli. Duke krahasuar këto fotografi me hartën e vjetër që kishte në dorë, Clapp më në fund arriti në përfundimin që po kërkonte: gjurmët në hartën e vjetër korrespondonin me gjurmët në fotografitë e marra nga sateliti. Destinacioni përfundimtar i këtyre gjurmëve ishte një vend i gjerë, i cili dikur duhet të kishte qenë një qytet.

Më në fund, vendndodhja e qytetit legjendar, i cili kishte qenë subjekt i historive të transmetuara gojarisht nga beduinët, u zbulua. Pas disa kohësh, gërmimet filluan dhe rrënojat e një qyteti të lashtë nisën të zbuloheshin poshtë rërës. Kështu, ky qytet i humbur u përshkrua si "Atlanta e Rërës, Ubari".


Vendi i qytetit të Adit u zbulua nëpërmjet fotografive të marra nga kapsula spaciale.
Në foto shigjeta është drejtuar drejt Ubarit, ku kryqëzoheshin rrugët e karvaneve.


Para gërmimeve, Ubari mund të shihej vetëm nga hapësira.

Cila ishte prova që provonte se ky ishte qyteti i popullit të Adit, i cili përmendet në Kuran?

Që nga momenti kur rrënojat nisën të zbuloheshin nga toka, u kuptua se ato i përkisnin Adit dhe shtyllave të Iramit të përmendura në Kuran, sepse midis ndërtesave që u nxorën nga toka u gjendën kullat e përmendura në mënyrë të veçantë në Kuran. Një pjesëtar i skuadrës së kërkimit që kryesonte gërmimet, dr. Zarins, deklaroi se kullat ishin një nga veçoritë karakteristike të Ubarit dhe meqë në Kuran është përmendur se Irami kishte kulla ose shtylla, atëherë kjo ishte prova më e fortë se vendi që ata kishin zbuluar ishte Irami, qyteti i Adit. Kurani na tregon për Iramin si më poshtë:

A nuk e ke parë se ç'bëri Zoti yt me Adin dhe me Iramin me shtylla të larta? Si ata nuk është krijuar askush më parë në tokë? (El-Fexhr: 6 - 8)


Populli i Adit

Deri tani kemi parë se Ubari ka mundësi të jetë qyteti i Iramit i përmendur në Kuran. Sipas Kuranit, banorët e qytetit nuk e dëgjuan profetin Hud, i cili u transmetoi mesazhin e Zotit të tyre dhe i paralajmëroi për një dënim të tmerrshëm.

Identifikimi i popullit të Adit, i cili ndërtoi qytetin e Iramit, ka ngjallur gjithashtu shumë debat. Në shënimet historike nuk përmendet ky popull me një kulturë kaq të zhvilluar e as qytetërimi që ata kishin ngritur. Duket shumë e çuditshme që emri i një populli të tillë nuk gjendet në shënimet historike.

Arsyeja e mospërmendjes është se këta popuj jetonin në Arabinë Jugore, e cila ishte mjaft larg prej popujve të tjerë që jetonin në rajonin e Mesopotamisë dhe Lindjes së Mesme. Kështu, ata kishin marrëdhënie të kufizuara me popujt e tjerë. Është diçka e zakonshme që një shtet, i cili njihet shumë pak, të mos përmendet në shënimet historike. Nga ana tjetër, është e mundur të dëgjosh histori të ndryshme për Adin, midis popujve të Lindjes së Mesme.

Arsyeja më e rëndësishme pse Adi nuk ka qenë përmendur në shënimet e shkruara është se shkrimi nuk ishte i përhapur në atë kohë. Pra, mund të mendohet se Adi krijoi një qytetërim të konsiderueshëm, por ky qytetërim nuk është përmendur në shënimet historike të atyre qytetërimeve që mbanin dokumentacion. Nëse kjo kulturë do të kishte ekzistuar pak më gjatë, ndoshta sot do të dihej më shumë për këta njerëz.

Për Adin nuk gjenden shënime të shkruara, por është e mundur të gjesh informacione të rëndësishme rreth pasardhësve të tyre e kështu mund të krijosh një ide për këtë popull në sajë të këtij informacioni.


Hadramitët, pasardhësit e Adit

Vendi i parë ku mund të kërkohen gjurmët e një qytetërimi të mundshëm të ngritur nga Adi ose nga pasardhësit e tyre është Jemeni Jugor, ku është zbuluar Atlanta e Rërës, Ubari, i cili njihet si "Arabia Fatlume" (Arabia Felix). Në Jemenin Jugor kanë ekzistuar më parë katër popuj të ndryshëm, të cilët quheshin nga grekët "arabët fatlumë". Ata janë hadramitët, sebeinët, mineanët dhe katabeanët. Këta katër popuj mbretëruan për ca kohë së bashku në territore të ndryshme afër njëra-tjetrës.

Shumë shkencëtarë bashkëkohorë thonë se Adi hyri në një periudhë transformimi dhe pastaj u rishfaq në faqet e historisë. Dr. Mikail H. Rahman, një studiues në Universitetin e Ohaios, beson se populli i Adit është paraardhësi i hadramitëve, një prej katër popujve që jetuan në Jemenin Jugor. Të shfaqur rreth viteve 500 p.e.s., Hadramitët janë më pak të njohurit midis popujve të quajtur "arabët fatlumë". Këta popuj mbretëruan në zonën e Jemenit Jugor për një kohë shumë të gjatë dhe u zhdukën tërësisht rreth viteve 240 e.s., pas një periudhe të gjatë dekadence. Emri i hadramitëve lë të kuptosh se ata mund të jenë pasardhësit e Adit. Shkrimtari grek Plini, që ka jetuar në shekullin e tretë p.e.s., e përmend këtë fis si Adramitai - që do të thotë Hadrami.23 Pjesa e fundit e emrit grek është një prapashtesë e emrit "Adram". Kjo menjëherë të sjell ndërmend se ky emër mund të jetë një deformim i emrit Ad-i Iram të përmendur në Kuran.

Gjeografi grek, Ptolemeu (150-100 p.e.s.), e paraqet jugun e Gadishullit Arabik si vendi ku jetoi populli i quajtur Adramitai. Kjo zonë ka qenë njohur deri vonë me emrin Hadrameut. Kryeqyteti i këtij shteti, Sheb'ua, gjendej në perëndim të luginës së Hadrameutit. Sipas shumë legjendave të hershme, varri i profetit Hud, i cili ishte dërguar te populli i Adit, gjendet në Hadrameut.

Një faktor tjetër, i cili konfirmon mendimin se hadramitët janë vazhdimi i Adit, është pasuria e tyre. Grekët i cilësonin hadramitët si "raca më e pasur në botë". Shënimet historike thonë se hadramitët kishin përparuar shumë në kultivimin e një bime të veçantë (frankincene) aromatike, e cila ishte një nga bimët më me vlerë të kohës. Ata kishin zbuluar dhe zgjeruar përdorimin e saj. Prodhimi i tyre bujqësor i kësaj bime ishte shumë herë më i lartë sesa prodhimi i saj në ditët tona.

Ajo që është zbuluar nga gërmimet e bëra në Sheb'ua, e cila njihet si qyteti i hadramitëve, është shumë interesante. Në këto gërmime, të cilat filluan në 1975, ishte shumë e vështirë për arkeologët të arrinin rrënojat e qytetit për shkak të dunave të mëdha të rërës. Zbulimet e arritura nga fundi i gërmimeve ishin mahnitëse. Qyteti antik ishte një nga zbulimet më interesante të bëra deri atëherë. Ai kishte shtrirjen më të madhe se të gjitha vendbanimet e tjera të Jemenit antik dhe pallatet e tij shquheshin për një ndërtim me të vërtetë të mrekullueshëm.

Është shumë e logjikshme të mendosh se hadramitët e kanë trashëguar këtë epërsi arkitekturale prej paraardhësve të tyre, popullit të Adit. Profeti Hud, duke paralajmëruar popullin e Adit, thotë:

Përse ndërtoni ndërtesa madhështore në çdo vend të lartë, pa pasur nevojë?
Përse ndërtoni për vete pallate madhështore, a thua se do të jetoni në to përgjithmonë? (Esh-Shuara: 128-129)

Një tjetër karakteristikë interesante e ndërtesave të zbuluara në Sheb'ua ishin kolonat e punuara me kujdes. Kolonat e zbuluara në Sheb'ua dukej se ishin të vetmet në zonë, pasi ishin të rrumbullakta dhe të rregulluara në formë rrethi, ndërsa në të gjitha vendet e tjera të Jemenit deri tani janë zbuluar kolona katrore monolite. Populli i Sheb'uas duhet ta ketë trashëguar stilin arkitektural prej stërgjyshërve të tyre, Adëve. Fotius, një patriark grek-bizantin i Kostandinopojës, në shekullin IX e.s., bëri studime të gjera mbi arabët e jugut dhe aktivitetet e tyre tregtare, sepse ai kishte në dorë dorëshkrimet e vjetra greke që nuk ekzistojnë më sot dhe veçanërisht librin e Agatharachide (132 p.e.s.) që kishte të bënte me Detin e Kuq. Fotius thotë në një prej artikujve të tij: "Thuhet se ata (arabët e jugut) kanë ndërtuar shumë kolona të mbuluara me ar e argjend. Hapësirat midis këtyre kolonave kanë pamje të mrekullueshme."


Megjithëse deklarata e mësipërme e Fotiusit nuk u referohet drejtpërsëdrejti hadramitëve, ajo jep një ide të mirëqenies dhe mjeshtërisë së arabëve të asaj zone në ngritjen e këtyre ndërtesave. Shkrimtarët klasikë grekë, Plini dhe Straboni, përshkruajnë këto qytete si "qytete të zbukuruara me tempuj të bukur dhe pallate".

Kur sjellim ndërmend se banorët e këtyre qyteteve ishin pasardhësit e Adit, kuptohet qartë pse Kurani e quan vendin ku jetonte Adi si "Irami me shtylla të larta" (El-Fexhr: 7).


Burimet dhe kopshtet e Adit

Sot, peisazhi që do të haste më shpesh dikush kur udhëton në Arabinë Jugore, janë shkretëtirat e gjera. Shumica e vendeve, me përjashtim të qyteteve dhe krahinave që tani vonë janë pyllëzuar, janë të mbuluara me rërë. Këto shkretëtira kanë ekzistuar për qindra dhe ndoshta për mijëra vjet.

Në Kuran është dhënë një informacion interesant në një nga ajetet që flasin për Adin. Ndërsa paralajmëronte popullin e tij, profeti Hud u tërhoqi vëmendjen për burimet dhe kopshtet, me të cilat Allahu i kishte begatuar:

"Kini pra, frikë Allahun dhe dëgjojini fjalët e mia.
Kini frikë Allahun, i Cili ju ka dhënë të mirat që ju i dini.
Ai ju ka dhënë begati e fëmijë, kopshte e burime.
Unë kam frikë për ju ndëshkimin e një dite të madhe." (Esh-Shuara: 131 - 135)

Por, siç e vumë re edhe më parë, Ubari, i cili mendohet të jetë qyteti i Iramit, si dhe të gjitha vendet e tjera ku mund të ketë qenë vendbanimi i Adit, sot është krejtësisht i mbuluar nga shkretëtira të gjera. Atëherë përse Hudi përdori një shprehje të tillë ndërsa paralajmëronte popullin e tij?

Përgjigja fshihet në ndryshimin e kushteve klimatike me kalimin e kohës. Shënimet historike tregojnë se këto sipërfaqe, të cilat janë kthyer në shkretëtirë tani, dikur kanë qenë shumë pjellore dhe të gjelbëruara. Disa mijëra vjet më parë, një pjesë e madhe e zonës ishte e mbuluar me sipërfaqe të gjelbëruara dhe burime, pikërisht ashtu siç thuhet në Kuran. Këto pasuri shfrytëzoheshin nga banorët e zonës. Pyjet e zbusnin klimën e ashpër dhe e bënin atë më të përshtatshme për jetesë. Shkretëtirat ekzistonin, por nuk zinin një sipërfaqe kaq të gjerë si sot.

Në Arabinë Jugore janë zbuluar të dhëna të rëndësishme në zonat ku jetoi Adi, të cilat mund të hedhin dritë mbi këtë temë. Banorët e kësaj zone përdornin një sistem ujitës shumë të zhvilluar. Kjo ujitje ka shërbyer për një qëllim të vetëm, bujqësinë. Në ato zona, të cilat sot nuk janë të përshtatshme për jetesë, njerëzit dikur kultivonin lloje të ndryshme bimësh.

Pamjet satelitore kanë shfaqur gjithashtu një sistem të gjerë kanalesh dhe digash të lashta që përdoreshin për ujitje përreth zonës me emrin Remle es-Seb'atajan, e cila është vlerësuar se mund të furnizonte 200.000 njerëz. Doe, një nga studiuesit që drejtonin kërkimet, ka thënë: "Kaq pjellore ishin zonat përreth Maribit, saqë dikush mund të përfytyronte se dikur e gjithë zona midis Maribit dhe Hadrameutit ishte e kultivuar."

Shkrimtari klasik grek Plini e ka përshkruar këtë zonë si shumë pjellore dhe të hijeshuar me male të pyllëzuara, lumenj dhe hapësira të tëra pyjesh të pakalueshme. Në mbishkrimet e gjetura në disa tempuj antikë pranë Sheb'uas, kryeqytetit të hadramitëve, është shkruar se kafshët gjuheshin në atë zonë dhe disa prej tyre bëheshin kurban. Të gjitha këto tregojnë se kjo zonë dikur ishte e mbuluar me toka pjellore, njëlloj siç ishte e mbuluar dhe me shkretëtira.

Shpejtësia me të cilën shkretëtira mund të përparojë mund të shihet në disa kërkime të kohëve të fundit të bëra nga Instituti Smithsonian në Pakistan, ku bëhet e ditur se një zonë e njohur si pjellore në mesjetë është kthyer në shkretëtirë rëre me duna 6 m të larta. U zbulua se shkretëtira përparonte mesatarisht 15 cm në ditë. Me këtë shpejtësi, rëra mund të gëlltiste edhe ndërtesat më të larta dhe t'i mbulonte si të mos kishin ekzistuar kurrë. Kështu, gërmimet që u bënë në Tima të Jemenit në vitin 1950 u mbuluan pothuajse plotësisht përsëri. Gjithashtu, është një fakt i njohur që dikur piramidat egjiptiane ishin tërësisht të varrosura nën rërë dhe u zbuluan vetëm pas gërmimeve që zgjatën për një kohë të gjatë. Shkurtimisht mund të themi se është shumë e qartë që zonat e njohura si shkretëtira sot mund të kenë patur pamje të ndryshme në të kaluarën.


Si u shkatërrua Adi

Në Kuran thuhet se populli i Adit u shkatërrua nëpërmjet një "ere të furishme", e cila zgjati 7 net dhe 8 ditë dhe e shkatërroi Adin krejtësisht.

Adi përgënjeshtroi (Hudin), por si ishte ndëshkimi Im dhe paralajmërimet e Mia?!
Ne dërguam kundër tyre një erë të furishme në një ditë ogurzezë me fatkeqësi të pandërprerë dhe ajo i flakte njerëzit si të ishin trupa hurmash arabe të shkulura. (El-Kamer: 18 - 20)

Ndërsa Adi u shkatërrua nga një erë e fortë dhe e vrullshme, të cilën Ai e dërgoi mbi ta për shtatë net e tetë ditë pandërprerë saqë mund t'i shihje njerëzit të flakur si të ishin trungje hurmash arabe të rrëzuara. (El-Hakkah: 6 - 7)



Sot, rajoni ku jetoi Adi është mbuluar nga duna ranore


Edhe pse u paralajmëruan më parë, njerëzit nuk i kushtuan vëmendje këtyre paralajmërimeve dhe vazhdimisht i refuzuan të dërguarit e tyre. Ata jetonin në një iluzion të tillë, saqë nuk mund ta kuptonin se ç'po ndodhte, kur panë shenjat e shkatërrimit, ndaj dhe vazhduan mohimin e tyre.

Pastaj, kur ata e panë atë si një re të dendur që vinte drejt luginave të tyre, thanë: "Kjo është një re që do të na sjellë shi!" Jo! Përkundrazi, ai është dënimi, për të cilin ju kërkuat të shpejtohej! Një erë që sjell një ndëshkim të dhimbshëm! (El-Ahkaf: 24)

Në këtë ajet thuhet se njerëzit panë "renë" që do t'u sillte atyre fatkeqësi, por nuk mundën të kuptonin se ç'ishte ajo dhe menduan se ishte një re shiu. Ky është një tregues i rëndësishëm për të kuptuar se si ndodhi fatkeqësia. Një ciklon që ngre lart rërën e shkretëtirës duket nga larg tamam si një re shiu. Ka mundësi që Adi të jetë mashtruar nga ky përngjasim dhe kështu të mos e ketë vënë re fatkeqësinë. Doe jep një përshkrim (i cili duket se vjen si rezultat i eksperiencës profesionale) të stuhive të rërës: "Shenja e parë është një mur dheu, i cili mund të jetë disa mijëra këmbë i lartë. Ai ngrihet lart si pasojë e rrymave të forta që ngrihen dhe përzihen nga një erë mjaft e fortë."

I menduar si rrënojat e Adit, Ubari është mbuluar nga një shtresë rëre disa metra e trashë. Me sa duket, era e madhe e cila zgjati 7 net dhe 8 ditë, sipas përshkrimit të Kuranit, grumbulloi tonelata me rërë mbi qytet dhe i varrosi njerëzit të gjallë në tokë. Gërmimet e bëra në Ubar tregojnë të njëjtën gjë. Revista franceze "Ça m'interesse" shkruan: "Ubari u varros nën një shtresë rëre 12 m të trashë për shkak të një stuhie."

Dëshmia më e rëndësishme që tregon se Adi u varros nga një stuhi rëre është fjala "ahkaf", e përdorur në Kuran për të treguar vendndodhjen e Adit. Përshkrimi i përdorur në ajetin 21 të sures El-Ahkaf është si vijon:

Kujto vëllain e Adit (Hudin), kur e këshilloi popullin e tij në Ahkaf, ndërkohë që shumë të dërguar kanë ardhur para dhe pas tij për t'i këshilluar: "Mos adhuroni asgjë tjetër veç Allahut. Vërtet që unë kam frikë për ju ndëshkimin e një dite të madhe."

"Ahkaf" në arabisht do të thotë duna rëre. Kjo fjalë është shumësi i fjalës "hikf", e cila do të thotë një dunë rëre. Kjo tregon se Adi ka jetuar në një zonë me shumë duna rëre. Sipas një komenti fjala "ahkaf" e humbi kuptimin e saj "duna rëre" dhe u bë emri i zonës ku jetoi Adi. Kjo nuk e ndryshon faktin që rrënja e kësaj fjale ka kuptimin "duna rëre", por tregon se kjo fjalë është bërë veçori e kësaj zone për shkak të dunave të shumta të rërës që gjendeshin në të.

Shkatërrimi që pësoi Adi prej një stuhie rëre, e cila i hidhte njerëzit "si trungje hurmash arabe të hedhura", duhet të ketë zhdukur në një kohë shumë të shkurtër të gjithë njerëzit e Adit, të cilët deri atëherë jetonin duke kultivuar toka pjellore dhe duke ndërtuar diga e kanale ujitëse. Të gjitha fushat pjellore, kanalet dhe digat u mbuluan nga rëra dhe i gjithë qyteti bashkë me banorët e tij u varrosën të gjallë nën rërë. Pas shkatërrimit të popullit, shkretëtira pushtoi vendin dhe mbuloi gjithçka pa lënë asnjë gjurmë.

Si përfundim, mund të thuhet se zbulimet arkeologjike dhe historike tregojnë se Adi dhe qyteti i Iramit kanë ekzistuar dhe janë shkatërruar ashtu siç është përshkruar në Kuran. Vetëm në sajë të kërkimeve të fundit, rrënojat e këtij qyteti janë zbuluar dhe janë nxjerrë përfundimisht nga rëra.

Çdo njeri kur sheh këto rrënoja të varrosura në rërë duhet të nxjerrë mësim, ashtu siç theksohet dhe në Kuran, i cili tregon se populli i Adit devijoi nga rruga e drejtë për shkak të mendjemadhësisë dhe tha: "Kush është më i fortë se ne në fuqi dhe pushtet?" Në fund të ajetit thuhet: "A nuk e shohin ata se Allahu, i Cili i krijoi, është më i fortë se ata në fuqi dhe pushtet?" (Fusilet: 15)
Njerëzit duhet të mbajnë mirë në mendje këtë fakt dhe të kuptojnë se më i madhi dhe më i fuqishmi është gjithmonë vetëm Allahu. Kushdo që pretendon të kundërtën, ka hedhur hapin e parë drejt humbjes së madhe.