[egi]

BURIMET NATYRORE – RESURSET TURISTIKE

Duke u bazuar në terenin në të cilin shtrihet, Peja ka resurse të mëdha tërheqëse dhe interesante turistike të cilat mund ti kënaqin edhe adhuruesit e natyrës së egër të paprekur por edhe adhuruesit e bukurive idilike fshatare, si dhe hulumtuesit e interesuar për gjurmë të së kaluarës. Duke u shtrirë në mes të rjedhjës së lumenjve Drini i Bardhë dhe Lumbardhi, Peja ofron një spektër mundësisht për peshkatari të llojeve fisnike të peshqive të ujrave të ëmbla, ndërsa adhuruesve të avanturave të sporteve dimrorë dhe veror do t'ju ndalet fryma nga bukurit e kanioneve, ujvarave dge tereneve të përshtatshme për skijim. Familjet me fëmijë dhe të hareshmit e të padurueshëm për shijimin e shetisë në fladin natyror do ta gjejnë pushim ideal në brigjet e freskëta t'e lumenjve në ditët e nxehta të verës.
Hapësira e Pejës në përgjithësi është e mbuluar me male dhe maja të pasura me pyje gjethëranëse të gjelbërta, të cilat në vete fshehin pasuri të paparë për gjuetar dhe për grumbullues të bimëve mjekuese. Peja është e pasur me kushte të cilat ofrojnë mundësi për zhvillimin e turizmit të gjuetisë.

Rezervat më të njohura të fondit të shtazëve janë në Rezervatin e Rusolisë si:
- Gjahu i lartë: ariu, kaprolli, derri i egër, dhelpra, cjapi i egër, rrëqebulli, kunalja e artë, kunalja e bardhë etj.
- Gjahu i ulët: lepuri, thellënza, fazani, pula e egër, gjeli i pyjeve etj.

Bimët mjekuese që gjenden në këto male janë: kantarioni (hypericum perforatum), lulja e gjehnetit (thymus serpyllum), pustikara (dignalis feruginea), mjekrra e dhisë (arancus silvestris kost), lule boronica, lule aguliqe, lule kamamili etj.. si dhe prodhime malore: boronica, dredhëza, mjedra, këpurdha, manaferra, thana, lajthia etj..

Është e rëndësishme prania e bollëshme e ujit. Reshjet vjetore mesatare janë 1000 mm. Pjesa më e madhe e këtyre reshjeve bie në dimër në formë dëbore por edhe në formë të shiut. Trashësia e dëborës ofron kushte për skijim. Kjo trashësi shkon 1-2 m, në lartësi 1200-2000 m. Prania e ujërave është vendimtare për qdo turizëm, andaj regjioni konsiderohet si rezervoar ujrash me prurje optimale nga lumenjtë e thellë që i japin pamje estetike me shumë ujvara, puse dhe gurra, si në numër ashtu edhe në përhapje të konsiderueshme. Uji i tyre është i kthjelltë si kristal, në të shumtën e rasteve i ftohtë por i pasur me peshkun e shijshëm – Trofta.
Si do që të jetë, regjioni i Rugovës mbetet një vend me klimë të përshtatshme për verime; në përgjithësi me verë të freskët ku temperaturat shkojnë deri në 17-20°C e ndonjëher deri 20-25°C që favorizon turizmin shtëpijak, atë të organizuar stacionar, shërues dhe sportivo-rekreativ si dhe ngjitje, marshim, shëtitje, vizita të monumenteve kulturo-historike, lëshim me parashutë, notim në liqenin e Liqenatit dhe lundrim në lumë. Dimri i ftohtë dhe i përshtatshëm favorizon zhvillimin e turizmir dimëror: ski, ngjitje edhe atë stacionar.
Motiv më të bukur dhe njëherit të veqantë paraqet Gryka e Rugovës dhe fusha rreth shtratit të Lumbardhit të Pejës përmes të cilit kalon rruga e asfaltuar 24 km që të qon prej Pejës nëpër Qakor për në Mal të Zi. Hapsira rreth shtratit të Lumbardhit ka pamje grykore në gjatësi prej 20 km, ndërsa pjesa më e bukur e tij Gryka e Rugovës është e gjatë afër 10 km. Ajo ësthë e thellë afër 1000 m dhe është e klasifikuar në rendin e kanioneve më të thella në Kosovë dhe në Evropë.
Para se të hysh në pikën që e karakterizon këtë grykë si kanion tipik në kilometrin e 6-shtë ndodhet ujvara e gjatë 25 km që buron në shkëmb nga ana jugore e derdhet në lumë.
Ky kanion i krijuar nga gërryerja e ujit dhe largimi i akullnajës së Pejës, është tipik dhe i thellë, ku lumi diku diku edhe nuk shihet nga ngushtimi dhe ngritja e shkëmbinjëve të lartë vertikal të pjerrët që të ngërthejnë brenda vehtes, aq sa mund të frikësohesh ose krekosesh nga majat që ndërtojnë formacionet e shkëmbinjëve gëlqeror dhe konglomerateve me ngjyrë hiri, në ngritje vertikale, rradhë të mbuluar me bimë të ulta dhe Pishën e shkëmbit, duke u gjetur i rrethuar prej tyre mund të shohësh vetëm qiellin e kaltërt.
Kanioni i Rugovës ose siq quhet »Gryka e Rugovës« duke filluar 3 km larg Pejës deri në kilometrin e 9-të ku ngadal fillon të hapet, herë herë ngushtohet, duke krijuar në lugajë paksa më të butë në fundin e së cilës rrjedhë rëmbyeshëm lumi Lumbardhë duke sjellë me vete rërën e gërryer, shushurimën dhe freskinë e për tu ngushtuar prap në një gryke të ngushtë përgjatë rrugës në përëndim të regjionit që të shpie në Qafë të Qakorit dhe në Plavë.
Kuota mesatare e luginës është 650-1000 m dhe cila banohet kryesisht në anën e majtë të saj, por edhe në të djathtë sidomos gjatë muajve të verës dhe ka një bukuri të rrallë që e bëjnë edhe më të shënuar nga kreshtat dhe majat në të dy anët e saj.


Burimi tek Gryka e Rugovës