[Linka_pz]

Shtriga.
Figurë në mitologjinë shqiptare. Fjala shq. shtrigë vjen-nëpër-mjet sllav. nga lat. striga, 'shtrigë,' dhe ka lidhje me it. strega, slloven. striga, dalmat. streghe, rum. strigoia, 'fantazmë, vampir,' vllahçe strigla, dhe gr. e sot. striggla shtrigë. Ndonëse çdo grua, e re ose e moshuar, mund të dalë që është shtrigë, ato zakonisht janë plaka të këqia, që jetojnë në vende të fshehta në pyll dhe zotërojnë fuqi të mbinatyrshme. Ata të palës tjetër, meshkujt, që janë më të rrallë, quhen shtrig ose shtrigan.

Kur një grua thinjet që në moshën njëzet vjeç, kjo është shenjë e sigurt se kemi të bëjmë me një shtrigë. Atyre u pëlqen të" hanë krijesa njerëzore, sidomos djem të rinj dhe këdo që marrin inat. Shtrigat e fshatit shpesh bëjnë marifete për të ngrënë djemt e njëra-tjetrës. Kur bien në gjumë natën, shpirtrat u largohen dhe ua lënë trupat pa jetë në shtrat. Natën para të Mërkurës së Përhime ato zbresin teposhtë oxhakut të viktimës dhe i pijnë gjakun, kështu që viktima më pas vdes. Prandaj, ata që janë të sëmurë ose shëndetligj në Shqipëri quhen 'bimë shtrigash.' Kur shtriga kapet në kohë, jeta e viktimës mund të shpëtojë duke e detyruar shtrigën të pështyjë në gojën e tij. Shtrigat gjithashtu ua shkulin zemrën djemve të rinj nga krahërori dhe e fërgojnë për drekë. Kur kthehen te trupat e tyre, ato hyjnë nga goja. Sikur dikush t'ua ketë kthyer përmbys trupat gjatë mungesës së tyre, ato bëjnë potere të madhe sa të hyjnë brenda përsëri. Po ashtu, në se dikush ia ndërron pozicionin gruas kur fle, dmth. kryet ia shpie te këmbët e anasjelltas, dhe pastaj e zgjon nga gjumi, ajo vdes në vend nëse është shtrigë, sepse shpirti nuk e gjen udhën për të hyrë përsëri brenda në trup.

Për të mos hyrë në shtëpia në kohën e Të Lidhurave, shtrigat mund të pengohen duke vënë një thes në oxhak. Kur kapen, ato e paguajnë bukur shtrenjt lirimin. Në Këlmend besonin se, po të bëje një kryq me kocka derri ose po të vije një copë mish derri të mbetur nga Të Lidhurat në kry-qin e portës së kishës në të Dielën e Pashkëve, atëhere të gjitha shtrigat e pranishme në meshë do të kapeshin. Ato mund të liroheshin vetëm nga ai që i kishte kapur. Për këtë, personi në fjalë duhet të hynte në kishë i çveshur, të lante kryqin ose t'i nxirrte jashtë shtrigat me magji.

Fëmijët mund të mbrohen nga shtrigat dhe nga syri i keq (shih) duke u ngjyer pika të zeza në ballë ose duke u varur hajmali lëkure në qafë. Në hajmali shkruhen fraza nga Dhiata e Re ose nga Kurani. Shtrigat i mban larg, që të mos afrohen, edhe hudhra (shih), e cila gjithashtu u varet fëmijëve në qafë. Baroni Franc Nopça (1877-1933) thotë se fiset e veriut fërkoheshin me hudhër dhe ua jepnin fëmijëve për ta ngrënë gjatë Të Lidhurave në mënyrë që shtrigat të mos u bënin gjë. Sipas Johann Georg von Hahn-it (1811-1869), në Shqipëri, gratë dhe burrat mbi 100 vjeç ishin në gjendje t'i vrisnin njerëzit vetëm me frymën e tyre. Prandaj, pleqtë që dihej se ishin shtrigë dënoheshin duke i djegur në turrën e druve.

"Leksiku i kulturës popullore shqiptare", R.Elsie, f.197-198

kr. J. G. von Hahn 1854,1, f. 163; M. E. Durham 1909, ff. 87-89, 1923g, ff 190-191,1928, ff 243-248; E. Cozzi 1909, f. 455; F. Nopcsa, Religiöse Anschauungen; G. Stadtmüller 1954, f. 223; T. Vlachos 1971, ff 241-242; M. Lambertz 1973, ff 501-503; M. Krasniqi 1987, ff 167-168,1997, ff 347-365; T. Dhama 1988, f. 224; A. Xhagolli 1993,1994; M. Tirta 2004, ff 193-194.