[Dilaver]

Për katundin ende të paidentifikuar Vërtipras, që më 1455 kishte 7 shtëpi, në defter është shënuar që më 1477 se ishte i shkretëruar; se tokën e tij e punonin banorët e katundit Starubica dhe se i takonte Llapit. Se vendbanimi Kosovci „banorët e vendit Kosova” ishte me të vërtetë në regjionin e Llapit e dëshmon edhe rrethana se një katund Kosofc,[2] përkatësisht Kosovce,[3] që poashtu i takonte nahijes së Llapit, dëshmohet edhe në regjistrimin e kyrefamiliarëve në vitet 1566 - 1574. Duket se po me këtë katund ka të bëjë edhe emri Kosovc, i një katundi me 19 shtëpi, 9 beqarë 1 e vejë, për të cilin I. Rexha[4] nuk thotë gjë për vendndodhjen e tij, konsideron porse se i përkishte krahinës së Gallapit. Ka mjaft arësye të besohet se këtu kemi të bëjmë me katundin Kosovicë të kësaj krahine (sh. më poshtë). Së këndejmi ka shumë arësye të besohet se katundi Kosovci „banorët e katundit Kosova” i vitit 1455 ishte në krahinën e Llapit.[5] Sado që në rergjistrimin e v.1477 ky emër na qenka shënuar në trajtën Košovci, nuk ka arësye të dyshohet se trajta e kryeherëshme e këtij emri ishte Kosovci. Këtë e tregojnë 2 toponimet e tjera: njëri në regjionin e Gallapit e tjeri në krahinën e Kërçovës (sh. më poshtë). Ky emër është zgjerim me prapashtesën sllave -ovci i emrit Kosov(a / o) dhe i emërton banorët e një vendi të quajtur Kosov(a/o). Një emër tjetër i këtij formanti është edhe emri Kosovicë i katundit të rrethinave të Novoberdës, përkatësisht një lagje e katundit të sotëm Strezovc. Ky katund përmendet - për aqë sa dimë deri sot - për herë të parë në Librin e borxhlinjëve të tregtarit raguzas Michael de Lucharitë vitit 1438 siChosouiza[6] (lexo Kosovica) dhe nëfundshekullin 15 në trajtën Kosoviça përkatësisht Kosovica.[7] Një dëshmi tjetër e emrit të këtij katundi rrjedh nga vitet 1566 - 1574 kur dëshmohet në trajtën Kosovic dhe tregohet se aty kishte edhe një manastir me emrin Kovaç.[8] Ky emër është formuar nga zgjerimi i emrit sllav tö shpendit kos „mëllenjë” me prapashtesën sllave të zvogëlisë -ica dhe i emërton mbase banorët e një vendi i cili mund ta ketë marrë emrin nga emri sllav kos i shpendit „mëllenj,ë -a” Këtu do të binte edhe dëshmia e gjysmës së dytë të shek. 15 e novoberdasit Martino Segano. Ky kishte qenë një kohë famullitar vendës në qytetin e Novberdës, ndërsa në vitin 1474 jetonte në Padovë, ku i dërgoheshin me një ndërmjetës raguzas 100 duketë.[9] Ky kishte qenë edhe ipeshkëv i Ulqinit. Vdiq në vitin 1485. Në një shkrim të gjatë të tijin me karakter gjeografik kushtuar vendlindjes së vet Novoberdës,[10] ky po e përmendka një luginë të quajtur Kosovica, nëpër të cilën po kaluaka lumi Llap (!) që po arrika deri në Fushë të Kosovës, „që është e njohur për beteja midis popujsh të ndryshëm”. Në njërën anë të kësaj lugine është, sipas Seganos, Prishtina e cila, për shkak të pasurive të saj, është çmuar shumë nga sundimtarët serbë dhe në anën tjetër është Novoberda, vendlindja e autorit, të cilën ky për pasurinë e saj me argjend e me metale të tjera e lavdëron me fjalë të zgjedhura”.[11] Unë nuk e kam parë librin e Seganos, por më duket fort e pabesueshme që një i lindur e i rritur në Novoberdë ta ketë njohur aq keq rrethinën e qytetit të tij të lindjes sa të pohojë se nëpër Kosovicë (katundi i sotëm Kosovicë afër minierës së magnezitit në Strezovc, nëpër të cilin kalon lumi Krivareka që derdhet në lumin Morava) po kaluaka lumi i quajtur Llap. Mua më duket se njoftimi i Seganos mund të mos jetë bartur në mënyrë korrekte prandaj edhe vështirë se mund të jetë dëshmi për ekzistimin e ndonjë mikroregjioni të mirëfilltë të quajtur Kosova apo për ekzistimin e ndonjë vendbanimi të madh, porse që tregon se kishte një luginë e quajtur Kosovica.