[Zana_ch]

Shtjefën Kurti, kleriku që çoi në OKB rezolutën shqiptare

Tragjedia e `71: Pagëzoi një fëmijë, u dënua me pushkatim, “Nuk e pranova ofertën e mbretit Zog për një post politik, se i përkas kishës”


Manjola Bregasi


Dënim me vdekje. Ishte ky vendimi që mori Gjykata Ushtarake në vitin 1971, ndaj të pandehurit Dom Shtjefën Kurti. Akuzat që rëndonin mbi të ishin ato të sabotazhit dhe spiunazhit në favor të të huajve. Por e vërteta ishte vetëm një: prifti dioqezian kishte pagëzuar një fëmijë, në një kohë kur Shqipëria ishte shpallur vend ateist dhe kur feja ishte e ndaluar me ligj. Për Dom Shtjefën Kurtin nuk ishte hera e parë që përballej me dyert e burgjeve dhe të hetuesisë shqiptare. Dhe për më tepër, ky ishte dënimi i dytë. Fillimisht me akuzën si agjent i shërbimeve franceze, amerikane e angleze, ai ishte dënuar 20 vjet burg, dënim të cilin e kishte vuajtur në burgun famëkeq të Burrelit. Por cila është historia e plotë e priftit kosovar, që sot qëndron në listën e miratuar nga Vatikani për t’u shpallur martir? Veprimtaria e tij fetare në Shqipëri dhe jashtë saj. Bindjet nacionaliste dhe qëndrimi kundër komunizmit, që do e çonin drejt fundit tragjik: pushkatimit. Për herë të parë, historia e Dom Shtjefën Kurtit vjen e plotë përmes materialeve të siguruara dhe të përpunuara nga studiuesi Pjetër Pepa, i cili është duke punuar mbi një libër voluminoz për fatin e klerikut katolik në Shqipëri gjatë viteve të regjimit komunist. Duke qenë ambasador i vendit tonë në Vatikan, në vitet ‘90, Dr. Pepa ka pasur mundësinë të hulumtojë me kujdes në shumë prej arkivave që disponojnë materiale, për jetën dhe veprimtarinë e klerikëve në Shqipëri, mes të tjerëve edhe për Dom Shtjefën Kurtin, i pushkatuar në moshën 73-vjeçare.
Takimi me Papa Benediktin XV
Pasi shugurohet prift më 13 maj të vitit 1921, Dom Shtjefën Kurti për një kohë të gjatë do të shoqëronte Imzot Lazër Mjedën, gjatë lëvizjeve të tij nga Shkupi në Romë e më pas në Shkodër. Ishte dhjetori i viti 1921, kur Imzot Mjeda ndodhej në një audiencë me Papa Benediktin e XV. Së bashku me të është edhe Dom Shtjefni. Në këto çaste Papa i kërkon të shkëputet nga Arqidioqeza e Shkupit e të vazhdojë në Shkodër me detyrën e sekretarit të Imzot Mjedës, por Dom Shtjefni, pasi e falënderoi, i shprehu dëshirën të vazhdonte të punonte për popullin e Shkupit. Këto fjalë me sa duket i pëlqyen Papës, i cili iu përgjigj: “Mirë, kthehu e puno mes atij populli!”.
Pas disa ditësh në Romë, Papa vdes dhe në vendin e tij emërohet i riu kardinal Ratti, me emrin Piu XI. Në takimet me Papën e ri, Imzot Mjeda dhe Dom Shtjefni morën bekimin në detyrat e tyre dhe u ndanë, duke u përqafuar shqiptarçe.
Të dy u kthyen në Shkodër, ku në muajin shkurt Imzot Mjeda mori detyrën e re. Një muaj më pas, Dom Shtjefni kalon në Bari, ku do të njihej me Luigj Gurakuqin; në Venedik e Vjenë do të takohej me Imzot Luigj Bumçin, të cilin kryeministri dhe ministri i Punëve të Brendshme, Ahmet Zogu, e kishte larguar nga Shqipëria; njihet në Vjenë me Aqif Pashën, ish-regjent i Shqipërisë, i ftuar për çaj në shtëpinë e tij, e pas katër muajsh kthehet prapë në Arqidioqezën e tij. Pak kohë pas kthimit në Shkup e dërguan për ndihmë në Prizren e më pas në Gjakovë, si famullitar i Novoselës. Atje ndërtoi dhe themeloi famullinë dhe kishën, Kongregacionin e Zojës, Shoqërinë e Rinisë “Zoti me ju”, formon korin e sjell një organium. Në këtë periudhë iu ofrua nga Imzot Mjeda detyra e ndihmësfamullitarit të Pjetër Gjurës në Shkodër, por Dom Shtjefni s’e pranoi.
Angazhimi në ngjarjet politike
Ngjarjet politike lidhur me keqtrajtimin e shqiptarëve janë në qendër të vëmendjes e të aktivitetit të tij. Për këtë çështje të shqiptarëve ankohet tek Ahmet Zogu, që pas largimit nga Shqipëria qëndronte në Beograd, por për këtë e shumë veprimtari të tjera shihet me sy të keq nga autoritetet e nënprefekturës. Dikush nga autoritetet e Prefekturës, (nëpunës Jovani) pas vrasjes së Padër Shtjefën Gjeçovit, i jep të lexojë një letër ku jepej porosi të gjurmohej dhe i thotë: “S’kam çka me t’ba, je në listën e zezë...!”
Kryemësuesi i shkollës së Novoselës ngre padi kundër tij se paska dërguar shtëpi më shtëpi shërbëtorin, duke i këshilluar njerëzit të mos i çojnë fëmijët në shkollën serbe, ndërsa e vërteta ishte se ai u ndante libra shqip dhe u mësonte gjuhën e nënës. Duke qenë në këtë situatë e rrezikshme, me dy shokët e tij, Dom Luigj Gashin e Dom Gjon Bizakun, në mesnatën e 2 janarit 1930 kalon kufirin shqiptar në piramidën 11, në Letaj.
Memorandumi i dërguar në Lidhjen e Kombeve
I nis një telegram Ahmet Zogut për t’u pranuar në Shqipëri dhe me urdhër të tij përcillen për në Krumë, Kukës, Bicaj, Peshkopi e Tiranë, kalim që bëhet objekt gazetash, për mjaft kohë. Më pas hartojnë një memorandum mbi shkeljen e të drejtave shqiptare, katolike e myslimane në Kosovë, nga autoritetet serbe. Ky memorandum i dërgohet Lidhjes së Kombeve. Në prill të po këtij viti nisen për në Gjenevë dhe më 5 maj 1931 e dorëzojnë këtë te sekretari i Lidhjes së Kombeve, z.Enrih Drumont, me titull “Situatat e shqiptarëve në Jugosllavi”. Në janar 1930, një material prej 52 faqesh në frëngjisht, me të njëjtën temë, ka jehonë të fuqishme ndërkombëtare.