[Festa_tani]

Identiteti kosovar nuk është identitet kombëtar*
(Valon Murati)





1. Sot me të madhe në botë flitet dhe shkruhet për identitete të ndryshme. Dhe është pak a shumë e pranuar ekzistenca e shumë identiteteve edhe brenda një individi. Pra një individ e ka një identitet të vetin familjar, fetar, klasor, regjional, kulturor, kombëtar, universal-njerëzor etj. Në varësi të rrethanave me të cilat ballafaqohet ai e përforcon njërin identitet më fuqishëm se tjetrin. Kjo normalisht vlen edhe për kolektivin.
Identiteti kombëtar unik është kulminacion i homogjenizimit politik, kulturor dhe zhvillimit ekonomik të një populli. Popujt që më herët e kanë arritur këtë stad të zhvillimit të tyre kanë ecur më sigurt dhe më shpejt në rrugët e vështira të historisë njerëzore. Nuk ka dyshim se sot në kohët moderne individi i është nënshtruar ndikimeve të ndryshme globale, identiteteve transnacionale dhe atyre subnacionale. Megjithë të gjitha ndryshimet dhe paqartësitë rreth konceptit të identiteteve që bashkëveprojnë në një individ dhe kolektiv në të njëjtën kohë, nga të gjithë studiuesit serioz, pranohet ekzistenca e fuqishme e identitetit kombëtar [1]. Shqiptarët nuk ka dyshim se janë të vonuar në shumë procese historike. Edhe në procesin e krijimit të një identiteti të fuqishëm kombëtar janë të vonuar [2]. Megjithëse i vonuar ky identitet është krijuar dhe ka arritur që të ruaj ekzistencën e substratit etnik shqiptar në Ballkan. Ky identitet shqiptar i krijuar nëpërmjet Rilindjes Kombëtare dhe luftërave të shumta të shqiptarëve është rrezikuar në vazhdimësi nga fqinjët tanë. Ndarja e kombit tonë në momentet më të qenësishme të tij, kur ai ishte duke luftuar për krijimin e shtetit të pavarur shqiptar, dhe gllabëritja e gjysmës së tokave shqiptare nga fqinjët e me miratimin e fuqive të mëdha të kohës, ishte ndër goditjet e fuqishme këtij identiteti. Sado i rrezikuar ky identitet, në pjesën që mbeti nën sundimin serb nuk u shuajt kurrë, por përkundrazi ishte baza kryesore për të mbijetuar dhe për të rezistuar pushtimin. Në këtë identitet kanë goditur në vazhdimësi pushtuesit tanë. Teza mbi ekzistencën e dy kombeve: atij “albanaca” (në Shqipëri) dhe “shiftara” (në ish-Jugosllavi) është tezë e vjetër e politikave shoviniste serbe [3]. Rezistenca ndaj këtyre përpjekjeve gjithmonë ka qenë e fuqishme dhe pushteti serb nuk ka arritur asnjëherë ta jetësojë këtë qëllim të tijin. Sot, pas krijimit të rrethanave të reja tezat mbi ndarjen e kombit shqiptar dhe mundësisë së ekzistencës së një identiteti të posaçëm kombëtar – atij kosovar, janë ngjall në një masë të caktuar. Krahas me këto teza por gjithsesi si produkt i të parës po shtrohen tezat mbi kthimin në gegnishte ose ndryshimin e tërësishëm të standardit gjuhësor. Edhe politika e krijimit të simboleve të Kosovës (duke qenë Kosova larg të qenurit shtet) është pjesë e të njëjtit projekt [4]. Këto tendenca Arbën Xhaferi duke i vlerësuar si regresive dhe dekadente tani së voni i ka cilësuar si “transferim lojaliteti (apo bartje besnikërie) nga standardet dhe vlerat institucionale kombëtare në preferenca të tjera, pra nga vlerat kombëtare në ato rajonale, nga kultura në subkulturë, nga norma gjuhësore në dialekt, apo në të folme lokale, madje edhe familjare, nga kombi në besime fetare, apo në parti politike”[5]