[Bajlozi i Zi]

Fushata e dytë e Madhërisë së tij Sundimtarit të
Gjithësishëm në vendin e Shqipërisë


I thashë të dashurës: "Pse kjo tirania tënde?"
Më tha: "Me gjithë këtë, mos vallë të kam
braktisur?"
I thashë: "Në fund të fundit, ç 'mund të bësh ti?"
Më tha: "Shpirtin të ta marr dhe s'do jesh veç një
trup i zbrazët."


E kam thënë më herët se cili është synimi i renditjes
së këtyre perlave të hijshme të vargjeve. Kushdo që
e ka vëzhguar krahinën e Shqipërisë me aftësitë e
veta perceptuese, e ka të qartë natyrën e saj
kryeneçe; për kë s’e ka parë, mjaftojnë dija dhe
njohja. Në të vërtetë, ashpërsia e rrëpirave dhe
vështirësitë e rrugëve të hyrjes në atë vend të
mbushur plot me njerëz të ligj, janë të tilla që - me
ç'thonë - as Aleksandri nuk ia doli dot të depërtonte.


Sulltani Pushtues - shpirti i tij u prehtë në paqe -
herën e parë e kishte nënshtruar atë me një goditje
të vetme dhe, siç e treguam, e kishte asgjësuar
armikun, duke ndërtuar aty një fortesë të fuqishme
me qëllim që të përforconte pushtimin. Kurse
arsyeja e kësaj fushate të dytë në Shqipëri qe se
raca shqiptare është bërë e tillë që në karakterin e
saj kanë hedhur rrënjë mosbindja, këmbëngulja,
rebelimi e arroganca.

Dhe ajo çka e ke për natyrë,
nuk zhduket dot nga peripecitë e jetës! Ata derra
qenë nënshtruar dhe kishin pranuar zinxhirin vetëm
nga tmerri prej kordhës gjakderdhëse të Sovranit.



Skënderbe Tradhtari qysh në fëmijërinë e hershme
ishte ushqyer me pluhurin e Fronit, por më pas
kishte parapëlqyer rebelimin. Kështu, kishte
mbështjellë qafën me rrobën e mohimit të fesë, që
është më e keqja e veshjeve, për t'u bërë komandant
i një bande mëkatarësh të pafe. U arratis prej Fronit
fatlum duke u vënë në krye të atyre të cilëve iu
tha:"Unë jam biri i beut tuaj".


Me t'iu larguar sysh
shkëlqimi i shpatës së Sulltanit, njerëzit e prapë të
kësaj province ngritën krye në vende të ndryshme të
nxitur nga ky djall tundues dhe, me të në krye, me
qëllim që të hidheshin kundër fortesës si; Elbasanit,
nuse e qiellit. Kurrën e kurrës mos ndodhte që
shqiponja me kthetrat e mprehta të bjerë pre e
çifteve dhe e hutave!


Ndonëse ajo fortesë s'kishte rrezik të pësonte as
gërvishtjen më të vogël prej armiqve të tillë, sepse
dhe ndërhyrja e një sanxhakbeu do të kishte
mjaftuar për t'i zmbrapsur, prej bindjes ndaj zellit
sulltanor, Sundimtari vendosi të mos i linte as t'i
qaseshin fortesës. Kupa e zareve të planit të tij u vu
në lëvizje: Sulltani do të kthehej në ato anë dhe do
të dimëronte në qytetin e Plovdivit.


Rasti e deshi që ai dimër të ishte tejet i ashpër, por
prapë se prapë pati ditë këndelljeje e dëfrimesh. Atë
dimër, duke pasur parasysh atë çka do të sillte e
ardhmja, duke përfytyruar të ëmblat krijesa
shqiptare, çdo burrë e kaloi kohën duke u argëtuar
në shoqëri, me të ngrëna e të pira.


Afrohu! O zemër, le ta përballojmë ketë gjendje të
dy bashkë
Sa s'e kemi takuar të dashurën, të kënaqemi me
përfytyrimin e saj.



Në kohën kur pranvera e vitit tetëqind e
shtatëdhjetë e një (1467) zuri të shfaqte shenjat e
Parajsës së madhërishme, bajraku - përhapës i
fitores - u vu në lëvizje, duke përparuar bashkë me
pushtimin dhe triumfin.


Për ta pastruar rrugën për atë Shah,
Reja u bë shtëpiake e zefiri fshesar.
Kësaj radhe u gjykua me vend të kalohet nga ana e
Beratit.
Kalorës te shumtë në numër si milingonat e me
kërcim luani,
Armata në trazim e vlim të plotë.



Mbërritëm nga të gjitha anët dhe iu bashkuan
ushtrisë perandorake. Ushtria u lëshua mbi krahinën
e Shqipërisë si vërshimi i një armate të stërmadhe.
Një vërshim që mbuloi majat e maleve, luginat e
kodrat dhe hapësirat me pluhur, si të bëhej fjalë për
përmbytjen e përbotshme, duke mbuluar krejtësisht
atë vend të mbushur plot me njerëz të ligj.



Çdo vend ku këta mëkatarë rebelë ngujoheshin
duke e kujtuar se do qe e pamundur të merreshin,
falë ndihmës së Zotit - lëvduar qoftë s’i bëri dot ballë
mësymjes së luftëtarëve osmanë. Lugina e
Buzursekut, ku këmba e gaziut deri atëherë s'ishte
shkelur kurrë është si një lug që nga të dyja anët ka
male majat e të cilëve ngrihen deri lart në qiell.



Lugaja e saj prek fundin e tokës dhe është e
mbushur plot me njerëz të ligj të pafe. Më të
mbërritur aty, punë e parë qe grabitja e çdo gjëje që
gjendej në të dyja anët e saj. Sidoqoftë, për t’i
dhënë të pafeve që gjendeshin aty mundësinë e
nënshtrimit me dëshirë. Sulltani i ndali luftëtarët
përpara se të hynin në atë luginë. Por meqë ata
vazhduan të këmbëngulnin me kryeneçësi për të
rezistuar, u desh që ata të ndëshkoheshin. Kështu,
nga njëra anë marshoi ushtria e Anadollit, nga tjetra
kalorësia e Rumelisë, të cilat u lëshuan në mësymje.



Kur panë së s’kishte më asnjë mundësi as për
armëpushim e as për të rezistuar, të pafetë, duke
përfituar nga nata, u sulën kundër ushtrisë së
Anadollit. Me ta u morën gazinjtë të cilët vranë aq
shumë sa qe e pamundur të numëroheshin.
Djelmoshat, vajzat dhe gratë e tyre u zunë robër.
Kalorësia - strehë e fitores - shtiu në dorë edhe plot
lugina e skuta të tjera si kjo, aq sa po të zë t’i rrëfej
me hollësi. Kjo përmbledhje do të dilte mjaft e
zgjatur. Në këtë mënyrë. Sulltani e pushtoi të gjithë
vendin e Shqipërisë.



Në përputhje me traditën që ekzistonte që më parë -
"në traditën e Zotit nuk do të gjesh kurrë ndryshim
(Kurani 33:62)" - të gjithë djemtë e vashat e tyre u
kapën dhe u bënë robër, ndërsa meshkujt e rritur u
mblodhën dhe i lidhën me zinxhirë. Në çdo
vendqëndrim, në prani të Sundimtarit, u ekzekutuan
me një të rënë shpate aq shumë të pafe sa qe e
pamundur të llogariteshin. Të shtyrë nga kjo frikë të
pafetë që kishin mbijetuar pranuan të bëheshin
shtetas të shtruar osmanë dhe të paguanin xhizjen e
përcaktuar nga Sheriati, si dhe taksat e zakonshme.


Pasi Sundimtari i Gjithësisë dha shah mat në lojën e
shahut të pabesisë së armikut, ai kaloi lumin Mat, me
qëllim që të niste rrugën e kthimit. Mahmut Pashain
e dërgoi që të bënte pretime kundër fortesës së
Shkodrës, që ishte e lidhur më frëngjtë. Ai mbërriti,
mësyu fortesën, e mori qytetin, e plaçkiti dhe i vuri
zjarrin. Pas kësaj, gazinjtë kaluan me not lumin
Buna, ku s'kalohej dot me vah, dhe u hodhën në një
pretim. Kur u kthye i ngarkuar me plaçkë të pasur,
Mahmut Pashai u nderua duke e lejuar të puthte
Fronin.



Rebeli Skënderbe, duke ia mbathur porsi bretkosë
prej goditjes gjëmëmadhe të ushtrisë osmane, shkoi
në bregdet. Edhe atij kordha e zellit të Sundimtarit i
dha lejen që të shkonte në Mbretërinë e të
Vdekurve. Atë kohë kur ky ndëshkim pllakosi mbi
shqiptarët dhe Shejtani i tyre shkoi drejt e në ferr,
njërëzit që jetonin në malet e ashpra që rrethojnë
fortesën e Elbasanit, u dhanë lamtumirën atyre
vendeve dhe zbritën në rrafshinën e fortesës. Ajo
tokë u mbulua me fshatra e toka të mbjella dhe u bë
truall i populluar e i sigurt osman.

Pasi u mor në
zotërim i gjithë vendi i Shqipërisë, ai iu besua një
sanxhakbeu, ndërsa vetë Sulltani u kthye lumturisht
në kryeqytetin Stamboll.