[Psikologu]

Çuditërisht edhe ky s’ka monument! Dedë Gjon Luli e Mehmet Shpendi hyjnë triumfalisht në eposin e kreshnikëve
duke i zbardhur faqen Shkodrës, Malësisë, Dukagjinit e mbarë Shqipërisë. Çuditërisht asnjëri nuk ka monument!

Si “tufane” ngrihen Dom Nikollë Kaçorri e Gjin Pjetër Previzi, njëri nga Lura e tjetri nga Kurbini. Ideatori dhe projektuesi i Pavarësisë është “superstati” i qytetarisë shkodrane, Luigj Gurakuqi.

Të gjithë këta “lumenj” zbresin në Vlorë, për t’i vënë asaj “kurorën” e lirisë. Në Vlorë zbresin trimat nga të katër anët e Shqipërisë, të gjithë me kontributet dhe vlerat e tyre. Ismail Qemali ngre flamurin dhe shpallet mvetësia e Shqipërisë. Aktiviteti i Ismail Qemalit për Pavarësinë e Shqipërisë dhe krijimin e Shtetit të parë Shqiptar është i njohur dhe askush nuk mund ta mohojë, por në të njëjtën kohë ky aktivitet duhet të vendoset (me shumë kujdes) në peshoren e historisë, duke i bashkangjitur edhe gabimet e mëdha dhe fajet të cilat mund të na japin një konstante reale për këtë figurë të cilën e kthyen në “mit” dhe që në raport me figurat që trajtuam më lart nuk na rezulton si i tillë (mendimi im). Duke iu referuar librit të Profesor Arben Putos “Pavarësia e Shqipërisë dhe Diplomacia e Fuqive të Mëdha, 1912-1914”, do të shohim bashkëpunimin e fshehtë të Ismail Qemalit me majorin turk Beqir Gabreneja. Pra, Ismaili bënte lojë të dyfishtë, nga njëra anë me gjashtë Fuqitë e
Mëdha, dhe nga ana tjetër me Portën e Lartë. Dëshira e tij për të sjellë në Shqipëri një prijës turk dhe pikërisht Izet Pashën, është shfaqja më konkrete e nostalgjisë së tij për Perandorinë së cilës i kishte shërbyer disa dekada, madje duke harruar edhe shuplakën që pati ngrënë nga Kryeministri turk brenda sallës së Parlamentit. Këtë episod dhe bashkëpunimin e Ismail Qemalit me majorin turk (të sipërpërmendur) e kam trajtuar gjerësisht në librin tim “Shakaxhinjtë” e Nacionalizmit. Por ky episod nuk i kishte pëlqyer një mikut tim, dhe më sugjeroi se burimi historik nga e kisha marrë informacionin i përket periudhës komuniste. Vlen të theksojmë se ishte pikërisht ky bashkëpunim i fshehtë i Ismail Qemalit me Xhon-turqit që i detyroi Fuqitë e Mëdha të ndalonin çdo formë bashkëpunimi me Portën e Lartë, dhe ky vendim u mor më datën 29 korrik 1913, ku citohet: 1-Shqipëria formohet si Principatë Autonome Sovrane... nën garancinë e gjashtë Fuqive të Mëdha...”;
2- Çdo lidhje Syzereniteti midis Shqipërisë dhe Turqisë përjashtohet.