[hasanmehmeti]

Komentim i ajeteve 101-103 të kaptines el-Bekare
Tefsir Ibn Kethir


"Dhe kur u erdhi atyre një i dërguar nga Allahu, që e vërtetonte si të vërtetë atë çfarë tashmë e kishin, një pjesë e atyre që u qe dhënë libri e hodhën pas shpine librin e Allahut, sikur nuk e dinin. Ata u dhanë pas asaj çfarë u tregonin shejtanët gjatë sundimit të Sulejmanit. Sulejmani nuk ishte mosbesimtar, por shejtanët ishin mosbesimtarë që ua mësonin njerëzve magjinë në Babiloni, Haruti e Marutit, dhe kjo s'u qe shpallur dy engjëjve. Ata të dy nuk e mësonin askë derisa nuk i thonin:'Ne vetëm po provojmë, por ti mos u bë mosbesimtar! Dhe njerëzit nga ata dy mësonin si të ndahej burri nga gruaja, por ata s'kanë mundur t'i bënin askujt dëm pa lejen e Allahut. E mësonin atë që do t'ju bëjë dëm dhe nga e cila s'do të kenë dobi, ndonëse e dinin se ai që e bën këtë, në botën tjetër do të jetë i pafat. Vërtet, e mjerë është ajo për çka e shitën veten e tyre, vetëm sikur ta dinin. Po sikur ata të besonin dhe të frikësoheshin, shpërblimi i Allahu do të ishte më i mirë, vetëm sikur ta dinin!" [el-Bekare, 101-103]



Allahu, më i larti, thotë:"Dhe kur u erdhi atyre një i dërguar nga Allahu, që e vërtetonte si të vërtetë atë çfarë tashmë e kishin, një pjesë e atyre që u qe dhënë libri e hodhën pas shpine librin e Allahut, sikur nuk e dinin", domethënë një grup prej tyre e hodhën pas shpine Librin, sepse në të ishte lajmi i gëzueshëm për Muhamedin, salallahu alejhi ue selam, duke e lënë atë sikur nuk dinin gjë lidhur me këtë! Ata përvetësuan mësimin e magjisë dhe zbatimin e saj me qëllim që ta ngatërronin të dërguarin e Allahut, salallahu alejhi ue selam, kështu që i bënë sihër atij me krehër, më qimet që bien pas krehjes dhe me kupat e sythave të palmës mashkullore, nën pllakën e pusit Eruan. Në emër të tyre këtë e bëri njëfarë Lebid Ibnel A'sam, Allahu e mallkoftë dhe e gjymtoftë, por Allahu e njoftoi të dërguarin e Tij për këtë, e shëroi atë dhe e shpëtoi, siç vërtetohet qartë kjo në dy Sahit-të, el-Buhari dhe Muslim, nga A'isha, nëna e besimtarëve, Allahu qoftë i kënaqur me të.



"Ata u dhanë pas asaj çfarë u tregonin shejtanët gjatë sundimit të Sulejmanit. Sulejmani nuk ishte mosbesimtar, por shejtanët ishin mosbesimtarë që ua mësonin njerëzve magjinë…" es-Sudi thotë:"Shejtanët ngriheshin në qiell për të përgjuar bisedat, dhe kështu dëgjuan fjalët e engjëjve lidhur me vdekjen, të padukshmen [gajbin], dhe urdhërat, dhe më pas u vinin falltarëve dhe i njoftonin lidhur me këtë. Fallatarët ua thonin këtë njerëzve, të cilët e shihnin pastaj se ishte ashtu siç u kishin thënë ata. Kur falltarët e fitonin besimin e tyre, ata [shejtanët] i gënjenin duke futur në këtë edhe gjëra tjera, respektivisht së bashku me çdo fjalë shtonin edhe shtatëdhjetë të reja. Këtë njerëzit e shkruajtën në libra, dhe midis bijve të Israelit u përhap besimi se xhinët e njohin gajbin [të padukshmen]. Pas kësaj, njerëzve u qe dërguar Sulejmani, i cili i mblodhi ato libra, i vendosi në një sënduk dhe i futi nën fronin e tij, kështu që asnjë shejtan nuk mund t'i afrohej këtij froni e mos të digjej. Ai tha:"Këdo që dëgjoj të thotë se shejtanët e dinë gajbin [të padukshmen], kokën do t'ia pres!" Kur Sulejmani, paqja qoftë mbi të, vdiq dhe kur dijetarët që e dinin këtë vdiqën dhe erdhën pasardhësit e tyre, shejtani mori formën e njeriut e pastaj erdhi në një tubim të bijve të Israelit dhe u tha:"A doni t'ju njoftoj me një thesar diturie, të cilin kurrë s'do të mund ta harxhoni?" Ata thanë:"Po", dhe ai u tha:"Mihni nën fronin!" Më pas shkoi bashkë me ta, ua tregoi vendin dhe qëndroi pranë tij. Ata thanë:"Afrohu!", e ai ua ktheu:"Jo, por do të jem këtu afër jush dhe nëse nuk e gjeni atë, më vrani!" Ata mihën dhe i gjetën ato libra. Kur i nxorrën, shejtani tha:"Me këtë magji Sulejmani udhëhiqte me njerëzit, shejtanët dhe shpezët". Pas kësaj, ai fluturoi dhe u zhduk. Kështu u përhap në popull se Sulejmani kishte qenë magjistar, dhe bijtë e Israelit i morën këto libra. Kur erdhi Muhamedi, salallahu alejhi ue selam, ata iu kundërvunë me këto libra. Për këtë, Allahu i lartësuar thotë:"Sulejmani nuk ishte mosbesimtar, por shejtanët ishin mosbesimtarë". Ibn Ebi Hatim, me zinxhir transmetuesish nga Seid Ibn Xhubejr, transmeton nga Ibn Abas të ketë thënë:"Shkruesi i Sulejmanit ka qenë Asafi dhe ai e dinte Emrin më të lartësuar. Ai ka shkruajtur gjithçka me urdhërin e Sulejmanit, dhe më pas e ka futur nën fronin e tij. Kur Sulejmani vdiq, këtë e nxorën shejtanët dhe pastaj mes çdo dy rendeve shkruajtën nga një magji dhe mosbesim [kufr], duke thënë:"Ja seç bënte Sulejmani me këtë". Më pas ai thotë:"Disa njerëz e shpallën atë mosbesimtar dhe e mallkonin atë, ndërsa dijetarët këtë e vështronin në heshtje". Kështu mbeti që njerëzit e paditur ta mallkonin, dhe Allahu i lartësuar i shpalli Muhamedit, salallahu alejhi ue selam, ajetin:"Ata u dhanë pas asaj çfarë u tregonin shejtanët gjatë sundimit të Sulejmanit. Sulejmani nuk ishte mosbesimtar, por shejtanët ishin mosbesimtarë që ua mësonin njerëzve magjinë…" Në këtë kuptim shumë njerëz kanë dhënë mendime që janë të përafërta me këtë, dhe në to s'ka kundërthënie për njerëzit që kuptojnë dhe janë të mençur. Dhe Allahu është ai që udhëzon! Thelbi i këtyre opinioneve lidhur me atë se Çifutëve të cilëve u ishte dhënë Libri, pasi që lanë atë që u ishte dhënë dhe iu kundërvunë të dërguarit Muhamed, salallahu alejhi ue selam, nisën të ndiqnin atë çfarë u thoshin shejtanët, respektivisht atë çfarë e transmetonin shejtanët në lidhje me mbretin Sulejman [Solomon]. Folja "mëson, lexon, flet" këtu është kalimtare me parafjalën "kah, nga", gjë që nënkupton domethënien e "gënjen", sepse ato janë "mësimet dhe fjalët" e shejtanëve, të cilat s'janë veçse gënjeshtra!



"Në Babiloni, Haruti e Marutit, dhe kjo s'u qe shpallur dy engjëjve. Ata të dy nuk e mësonin askë derisa nuk i thonin:'Ne vetëm po provojmë, por ti mos u bë mosbesimtar! Dhe njerëzit nga ata dy mësonin se si të ndahej burri nga gruaja". Çifutët konsideronin që Xhibrili dhe Mikaili, paqja qoftë mbi ta, ia sillnin magjitë Sulejmanit, alejhis-selam, dhe Allahu na tregon se kjo s'është e vërtetë, duke ia kumtuar të dërguarit të Tij, Muhamedit salallahu alejhi ue selam, se ata nuk ia sillnin magjitë dhe se Sulejmani, alejhis-selam, ishte i pastër nga magjitë që ia veshnin. Ai i njofton se magjitë janë vepër e shejtanëve, të cilët ua mësonin njerëzve këtë në Babiloni, dhe se njerëzit të cilët ua mësonin këtë qenë dy njerëz me emrin Harut dhe Marut. Sipas kësaj, pjesëza në fjalët:"Dhe kjo s'u qe shpallur dy engjëjve" është negative, jo lidhore në kuptimin "të cilët". el-Kurtubi thotë:"Këtu pjesëza është negative dhe është e lidhur me fjalët "Sulejmani nuk ishte mosbesimtar", pas të cilave vijojnë fjalët:"Por shejtanët ishin mosbesimtarë që ua mësonin njerëzve magjinë, dhe kjo s'u qe shpallur dy engjëjve…", duke qenë se Çifutët konsideronin se këtë e sillnin Xhibrili dhe Mikaili, gjë të cilën Allahu e përgënjeshtron, dhe fjalët "Harutit dhe Marutit" i përmend si zëvendësim për shejtanin". Ai thotë:"Kjo është e saktë për dy arsye: ose për arsye se shumësi përmendet për dyjësi sikur në fjalët "E nëse do të ketë vëllezër", ose për arsye se ata dy kishin ithtarë, respektivisht përmenden në mesin e shejtanëve për shkak të mosbindjes së tyre". Kjo do të thotë: Shejtanët ua mësojnë njerëzve magjinë në Babiloni, dhe atë Harutit dhe Marutit, dhe më pas shton:"Me gjasë kjo është domethënia më e saktë e ajetit", duke mos u mbështetur në domethëniet tjera! Ibn Xherir, më zinxhir transmetuesish nëpërmjet el-Aufit, transmeton nga Ibn Abasi:"…dhe s'u qe shpallur dy engjëjve në Babiloni", "do të thotë se nuk qenë shpallur magjitë". Në zinxhirin e transmetimit të Ibn Xheririt nga Rebi Ibn Enes transmetohet se:"dhe s'u qe shpallur dy engjëjve", do të thotë se Allahu nuk u pat shpallur magjira atyre dyve. Ibn Xherir thotë:Ajeti komentohet në këtë mënyrë:"Ata u dhanë pas asaj çfarë u tregonin shejtanët gjatë sundimit të Sulejmanit", do të thotë magjisë. Sulejmani nuk ishte mosbesimtar, dhe as Allahu nuk u pat shpallur magjira dy engjëjve, por shejtanët qenë mosbesimtarë dhe ua mësonin magjinë njerëzve në Babiloni, Harutit dhe Marutit. Fjalët "Në Babiloni, Harutit dhe Marutit" këtu janë përmendur në fund, ndonëse kanë kuptimin sikur të jenë përmendur në fillim. Poashtu ekzistojnë edhe opinione tjera, siç janë:"me 'kesre' në 'lam' me çka fjala merr kuptimin 'mbret', kështu që kjo do të thoshte se kjo ka të bëjë me dy mbretërit, Daudin dhe Sulejmanin. Domethënë nën supozimin se pjesëza këtu është negative, kjo do ta kishte kuptimin:"Se Allahu nuk ka shpallur magjira, e as që ua ka mësuar këtë dy mbretërve, Daudid dhe Sulejmanit"; se Haruti dhe Maruti janë dy xhinë, respektivisht se këta qenë dy njerëz, njëri me emrin Harut e tjetri me emrin Marut, në fakt kanë qenë përfaqësues të njerëzve është më e saktë, ndërkaq, Haruti dhe Maruti, siç thotë Kurtubi, janë zëvendësime për shejtanët, sepse kjo është, siç thotë ai, me gjasë kuptimi më i saktë i ajetit, pa u mbështetur në të tjerët.



"Ne vetëm po provojmë, por ti mos u bë mosbesimtar!", dhe fjalët:"Dhe njerëzit nga ata dy mësonin se si të ndahej burri nga gruaja." Kështu njerëzit mësonin nga Haruti dhe Maruti magjinë, duke u lëshuar në veprimet e qortueshme dhe madje duke shkuar deri në atë masë saqë ndanin burrat nga gratë, pa marrë parasysh afërsinë dhe lidhjen e tyre të ngushtë. Kjo është vepër djallëzore, siç transmeton Muslim në Sahinë e tij nga Xhabir ibn Abdullah, radiallahu anhu, i cili thotë se i dërguari, salallahu alejhi ue selam, ka thënë:"Shejtani fronin e vet e vendos në ujë, e më pas ua dërgon njerëzve të dërguarit e tij. Ai që ka pozitën më të afërt ndaj tij paraqet sprovën më të madhe. Atëherë disa nga ata vijnë dhe thonë:"Isha me një njeri dhe e braktisa atë, ai tash flet këtë-e-këtë…" Iblisi atëherë thotë:"Jo, s'ke bërë gjë!" Pastaj vjen tjetri dhe thotë:"Nuk e lëshova derisa e ndava nga familja e tij!" Ai atëherë e sjell afër vetes dhe i thotë:"Po, kështu duhet!"



Shkaku i ndarjes së burrit nga gruaja në këtë rast është vetëm përfytyrim i gruas apo burrit, të cilëve u tregohet pamja apo veprimet e shëmtuara të personit tjetër, apo diçka tjetër që çon në ndarje! "…por ata s'kanë mundur t'i bënin askujt dëm pa lejen e Allahut". Sufjan eth-Theuri thotë:"Përveçse me lejimin e Allahut". Hasan el-Basri këtë e komenton kështu:"Po, kush të dojë, Allahu ia jep pushtetin mbi të; kush nuk do, nuk ia jep". Pastaj:"E mësonin atë që do t'ju bëjë dëm dhe nga e cila s'do të kenë dobi", do të thotë që do t'ua dëmtojë fenë, dhe s'do t'u sjellë dëm të ngjashëm me këtë dëm, "Ndonëse e dinin se ai që e bën këtë, në botën tjetër do të jetë i pafat". Pra, Çifutët që ndoqën magjinë në vend se të ndiqnin të dërguarin, salallahu alejhi ue selam, e dinin se – ai që e bën këtë – në botën tjetër s'do të ketë kurrfarë fati, respektivisht kurrfarë fitimi. Këtë e përmendin Ibn Abas, Muxhahid, dhe es-Sudi. "Vërtet, e mjerë është ajo për çka e shitën veten e tyre, vetëm sikur ta dinin!" i Lartësuari thotë:"Po ta dinin ata se me çfarë janë këshilluar, do ta shihnin se ajo vërtet është ndërrim i mjerë për besimin në magji, të cilën e kanë marrë në vend se të besonin dhe ta ndiqnin të dërguarin! Se po të besonin ata në Allahun, të dërguarin e tij Muhamedin, salallahu alejhi ue selam, dhe të dërguarit e Tij të mëhershëm, dhe t'u ruheshin ndalimeve të Allahut, ata do të fitonin shpërblim, gjë që do të ishte më mirë për ta se ajo që e zgjodhën për vete dhe me kënaqësi e pranuan. Dhe fjalët:"Po sikur ata të besonin dhe të frikësoheshin [Allahut]", vërtetojnë mosbesimin e magjistarëve [falltarëve]. Umer ibnul-Hatab, radiallahu anhu, ka shkruar "që të vritet çdo falltar, qoftë mashkull apo femër", dhe këtë e përmend edhe el-Buhari në Sahi-në e tij. Ka ndodh që një robëreshë t'i bëjë sihër Hafsas, nënës së besimtarëve, kështu që ajo urdhëroi që ajo të vritej. I dërguari i Allahut, salallahu alejhi ue selam, ka thënë:"Dënimi për falltarin është ekzekutimi me shpatë". Këtë e transmeton et-Tirmidhi, dhe e përmend edhe et-Taberani në një transmetim tjetër nga Xhundub dhe drejtpërdrejt nga i dërguari i Allahut, salallahu alejhi ue selam. Magjia nuk mund të largohet me të ngjashmen [magji], por është më e përshtatshme të largohet siç i shpall Allahu të dërguari të Tij, me kaptinat el-Mu'auidhetejn [el-Felek dhe en-Nas]. Edhe në hadith qëndron:"Ata që duan të mbrohen ga kjo, s'mund ta bëjnë këtë me asgjë më mirë sesa me këto dy kaptina", pastaj me Ajetul-Kursinë, sepse edhe kjo e largon shejtanin. Magjia [sihri] vërtet ekziston, edhe pse disa si Mu'tezilitë [sekt Islam] dhe të tjerë nuk e pranojnë këtë. Magjia është akt mosbesimi [kufri] sikur që është mosbesim edhe mësimi i magjisë, kështu që falltari dhe ai që e mëson magjinë janë mosbesimtarë. Midis dijetarëve ka dallime në opinione përsa i përket dhënies së mundësisë për t'u penduar nga kjo. Kështu, disa konsiderojnë që duhet të thirren për t'u penduar, e nëse refuzojnë, të vriten, ndërsa të tjerët konsiderojnë që s'ka nevojë për pendim, porse duhet menjëherë të ekzekutohen. Kjo bazohet në fjalët e të dërguarit, salallahu alejhi ue selam:"Dënimi për falltarët është ekzekutimi me shpatë", siç veproi edhe Hafsa, radiallahu anha, me robëreshën e vet e cila i bëri sihër asaj. Ajo urdhëroi që ajo të ekzekutohej, gjë që edhe u bë. Kurrkund nuk përmendet se para kësaj është kërkuar që ajo të pendohej. Njëjtë është rasti edhe me letrën e Umer Ibn Hatab, radiallahu anhu, i cili u shkroi guvernantëve të tij "që ta vrasin çdo falltar". Ka shumë lloje të sihrit dhe të gjitha janë djallëzore, sepse kryhen nëpërmjet kërkimit të ndihmës nga shejtani apo me nemetisje, të shkruar, hajmali, barëra apo tym [avull], gjë që është e keqe. Allahu e di këtë më së miri.