[Psikologu]

Koleksionet e mia
Në vitin 1928, i çoj për vlerësim, ekspertit të firmës Soothby & Comp, në Londër 175 orë në miniaturë, të cilat më vonë, më 1944, u grabitën nga komunistët në shtëpinë tonë në Vlorë
Shënimet e mia
…Për të kryer këtë punë, unë nuk pata asnjë shënim dhe asnjë dokument. Kam hedhur në letër vetëm ato, që kishte ruajtur kujtesa ime. Shumica e blloqeve të mia të shënimeve, gjithë koleksioni im me histori të shkurtëra, që shkrova në periudhën 1912-1936, dorëshkrimi i vyer i të ndjerit tim atë, me kujtimet e tij, të tëra humbën në dhjetor të vitit 1944, kur komunistët konfiskuan bibliotekën tonë në Vlorë. Nuk kisha pra, rrugë tjetër, veçse të mbështetesha në kujtesën time. Dhe, ajo, Lavdi Zotit, nuk më la në baltë!
Si e largova një pjesë
Unë kërkova leje të shkoja në Vlorë për të siguruar në ndonjë farë mënyre koleksionet tona të çmueshme. U bënë disa qindra pako. Librat (rreth 30.000 vëllime) si edhe argjendarinë i futa në sterrenë rezervë të shtëpisë, tashmë të tharë mirë e bukur e të veshur me letër katrama dhe hyrjen e të cilës e mbylla me mur, sepse ishte e pamundur të lëvizeshin. (Sidoqoftë, një pjesë e dorëshkrimeve , të cilat nëna në vitin 1916, i nxorri dhe i vuri përsëri nëpër raftet e bibliotekës, u dëmtuan, e ndërmjet tyre edhe vepra shumë të çmueshme e të rralla). Pastaj, mora me qira për tre muaj, një anije italiane me vela, “San Giorgion” 300 tonëshe, i ngarkova të gjitha në hambarin e saj, vura aty dy nga shërbëtorët dhe e lashë atë të ankoruar në skelën e Vlorës. Unë vetë mora anijen e postës dhe u ktheva në Durrës për të marrë pjesë në mbledhjen e të gjithë krerëve shqiptarë të thirrur nga Princi në 11 korrik.
Me Princ Vidin
Lajmi për largimin e Princ Vilhelmit, thirri përsëri në plan të parë, Esat Pashë Toptanin, këtë faktor të fuqishëm dhe të rëndësishëm në historinë shqiptare. Ai banonte, si mik i italianëve në Romë dhe i nxitur prej tyre, shkoi fillimisht në Korfuz, Athinë dhe Selanik (ku me siguri ka arritur ndonjë ujdi me grekët për Shqipërinë e Jugut), për të vazhduar më tej në Nish, selia e qeverisë së atëhershme serbe, e ku me siguri, do të ketë gjetur mbështetjen aq të nevojshme për krijimin e njësive mercenare. Grupet e para i vuri nën komandën e Jusuf bej Doshishtit, kaloi me to kufirin, që nuk e ruante askush. Mblodhi rrugës bashkëkalorës të ndryshëm nga të gjitha pjesët e Shqipërisë së Mesme dhe, nga fundi i shtatorit e krejt papritur, futet në Durrës.
Por, bashkëpunimi i tij me juntën, nuk zgjati më tepër se një javë. Myftiu i Tiranës, Musa Qazim efendiu, iu kundërvu menjëherë autoritetit të tij dhe organizoi qëndresën. As dy javë pas ardhjes së tij, Esat Pasha, u gjend në të njëjtën gjëndje si Princ Vilhelmi, ca më parë. Kodrat e Rrashbullit u bënë përsëri kufiri midis krahinave të qeverisura nga një grup njerëzish të paditur, fanatikë dhe tradhëtarë dhe zonës, nën ndikimin e një burri që donte një Shqipëri, ndonëse relativisht të vogël, por të mëvetësishme dhe kombëtare. Për këtë, ai urdhëroi uljen e flamurit turk dhe ngritjen e atij shqiptar. Por, për të mos e acaruar më tepër elementin mysliman të vendit, ai iu shmang përdorimit të shqiponjës dykrenore në fushë të kuqe si emblemë të shtetit dhe të qeverisë dhe ngriti flamurin tregtar të përdorur zyrtarisht edhe në kohën e Princ Vidit: një brez i gjatë, i zi e me një yll të bardhë në mes, e nga një brez i gjatë e i kuq, poshtë e lartë tij. Forcat, që kishte Esat Pasha për të mbrojtur, Durrësin e ri-rrethuar, nuk i kapërcenin të 2000 vetë dhe ishin krejt të pamjaftueshme për të ndërmarrë ndonjë sulm mbi Tiranën. Aq më tepër, që ishin të armatosura keq dhe të padisiplinuara. E, megjithatë, ai e mbrojti shkëlqyeshëm për tetë muaj rrjesht Durrësin, e rrethuar nga epërsia dhe topat e rebelëve.