[Psikologu]

Lidhja idilike me flamurin kombëtar dhe zbulimi i koleksionit të madh, që po restaurohet

Një koleksion, prej trembëdhjetë flamujsh, gjendet prej shumë kohës në duart e restauratorit të njohur Prof. Frederik Stamati. Të lëna, pa asnjë kujdes, në Institutin e Kulturës Popullore, ato presin tashmë jo vetëm restaurimin, por edhe një rrugë të gjatë drejt jetës së re muzeale. Stamati, i njohur për shumë punë cilësore në restaurim, e ka marrë përsipër këtë detyrë
Ben Andoni
Një gjetje, e natyrës “së parëndësishme”, në një nga institucionet tona, ka ngjallur kureshtjen e specialistit të njohur Prof. Frederik Stamati. Një koleksion flamujsh, i cili prej vitesh, flinte i harruar në stendat e Institutit të Kulturës, tashmë, pret që të marrë jetë.
Restauratori, ndërkohë, është duke bërë si zakonisht punën e tij të apasionuar, për shërimin e disa vlerave të harruara. Për më tepër, serioziteti i kësaj partie flamujsh, rritet, kur mëson, se ajo ishte pjesë e koleksionistit të njohur Eqerem Bej Vlora…
Duke u zhvendosur përmes viteve të tëra në histori, kur kujton se në qytetin e Vlorës, ditën e Shpalljes së Pavarësisë, më 28 nëntor të vitit 1912, nuk gjendej një flamuri kombëtar, të duket sikur flitet për një histori e trilluar. Të mësuar nga propoganda e stisur kombëtare, që ka rrjedhur sidomos pas vitesh të tëra të konsolidimit të shtetit komunist, se vendi ishte i mbushur me flamuj kombëtarë dhe të tjera, kjo të duket si një gënjeshtër dhe një “skoop mediatik”. Por, faktet i hedhin poshtë argumentat. Një histori, që na vjen nga Eqerem bej Vlora, përmes kujtimeve të tij, tregon se flamuri kombëtar, që rastësisht gjendej në dhomën e tij, një dhuratë e princit vanitoz, Aleandro Kastrioti, (që e mbante veten si pasardhës të Skënderbeut), u bë objekti, rreth të cilit u shpall Pavarësia kombëtare në ditën e 28 nëntorit 1912. Dikush u kujtua për flamurin në dhomën e beut dhe Ismail Qemali, i ungji i tij, dhe urdhër që të merrej flamuri. Më pas, autori i njohur shkruan se: Marigoja, po përgatiste flamurin, që do të ishte flamuri i shtetit të parë modern shqiptar. Një histori pa bujë dhe pa shumë zbukurime, siç jemi mësuar që t’i dëgjojmë ne zakonisht “historitë tona homerike”.
Pak histori
Shqiponja dykrenore kombëtare, dukej se ka qenë një simbol që është gjendur dhe madje shumë kohë para familjes Kastriote, në botën shqiptare. E kjo jo vetëm për faktin, se shqiponja ishte pjesë e Perandorisë Bizantine. Në emblemat e vjetra, shqiponja ishte shumë e pranishme. Atë e gjejmë në disa monumente, e cila tregon se në të gjitha trevat, ajo ishte shumë e pëlqyeshme. Profesor Hasan Ceka ka theksuar elementin numizmatik, që shqiponja ishte në përbërje të shumë monedhave të vjetra. Kurse Pirro i Epirit, identifikohej vetë me shqiponjën, pas fitoreve të tij të njëpasnjëshme. Shumë më vonë ishte Kostandini i madh, perandori romak me origjinë ilire, që e praktikoi si simbol të tij. Në mesjetë, shqiponja dykrenore ishte emblemë e familjeve të mëdha Gropa, Muzaka, Araniti dhe Kastrioti, vëren studjuesi Brahaj. Barleti, më tej, ka përshkruar dhe flamujt e Kastriotëve. Ato ishin me shqiponjën dy krenore në ngjyrë të zezë në flamurin e kuq.
Pa dashur që të përsërisim vëzhgimin e specialistëve të ndryshëm, ishte fryma e këtij flamuri, që ruajti për shumë kohë një identitet kombëtar. Pa harruar këtu, se shumë nga shqiptarët, nuk e kishin shumë të qartë, në pragun e pavarësisë, imazhin e vërtetë të flamurit kombëtar, pas shekujsh pushtimi të egër. Konica ka meritën se ishte nga të parët, që në agun e ngritjes së madhe kulturore të popullit, më 15 shkurt të vitit 1909, ka sjellë një dokumentim serioz për flamurin kombëtar. Pas kësaj përpjekjet për flamurin kanë qenë të mëdha dhe reale nga shumë burime.
Eqerem Bej Vlora
Një nga të përpjekjet e para, ka qenë ajo që ka lidhje me këtë figurë, që pret ende të zbulohet. Dhe, ende, është pak të thuash, që kjo figurë është ridimensionuar me botimin e dy vëllimeve me kujtime. Ndërsa, shkrimi që na vjen në vëmëndje, është sepse ky koleksion, i cili është duke u restauruar, nga një prej specalistëve më të apasionuar shqiptarë, është pjesë e koleksionit të tij familjar. Ajo i është marrë në vitin 1944, bashkë me shumë gjëra të tjera, të cilat tashmë janë të shpërndara dhe që ai i kujtonte me nostalgji në mërgimin e gjatë. Ndoshta, ishte kjo nostalgji, që bëri, që falë kulturës së tij, të paktën të na mbesin shkrime interesante dhe të tjera, që priten të botohen. Koleksioni i tij i mrekullueshëm i flamujve, disa prej tyre sot të paidentifikueshëm, tashmë presin identifikimin e specialistit të njohur Frederik Stamati.
…
Kohët kanë kaluar, por adhurimi për flamurin kombëtar është ndryshe. Ajo është shtuar në masën e madhe të emigrantëve jashtë vendit dhe në vend. Por, në Vlorë, e ke vështirë, që të gjesh më flamuj kombëtare, thoshte kohë më parë me dhimbje, një nga bisnesmenët më të njohur të qytetit. Sepse, ndërgjegja kombëtare, duket se është bjerrur me kalimin e kohës në qytetin patriot. Gjithsesi, asnjëherë historia, nuk është më e fortë se kujtesa. Ja pse koleksioni flamujve, i strehuar pa kushte normale, prej shumë vitesh, tashmë pret që të mbijetojë. Prof. Stamati, ka marrë përsipër, që t’i përcjellë ato drejt përjetësimit.