[hasanmehmeti]

Urtësia e Isharit dhe Taklidit


Urtësia pas këtyre dy veprimeve ka të bëjë me nderimin për urdhërat e Allahut dhe kjo është një shprehje e këtij nderimi. Veç kësaj, kjo shërben si një mjet për t’i bërë me dije njerëzit se këto kafshë janë rrugës për në Shtëpinë e Shenjtë, që të theren atje për kënaqësinë e Tij.


Hipja mbi kafshët që janë caktuar për kurban


Lejohet hipja mbi kafshët që janë caktuar për kurban. Po ashtu është dhe përfitimi prej tyre si devetë, lopët etj.
Allahu i Madhëruar thotë në Kuran:
لَكُمْ فِيهَا مَنَافِعُ إِلَى أَجَلٍ مُسَمًّى ثُمَّ مَحِلُّهَا إِلَى الْبَيْتِ الْعَتِيقِ
“Ju keni dobi nga ato (shenja-kurbanë) për një kohë të caktuar, e pastaj vendi i tyre është te Shtëpia e Lashtë”. (El-Haxh, 30).
Dahaku dhe Atau kanë thënë: “Përfitimi prej tyre këtu e ka kuptimin te përdorimi i tyre për t’i ngarë kur është e nevojshme dhe përfitimi prej qumështit dhe leshit të tyre”. Fraza “një kohë e caktuar” lidhet me periudhën që nga koha kur një haxhi e shenjon kafshën për ta bërë kurban derisa ajo të theret. Për sa u përket fjalëve: “… dhe pastaj vendi i tyre është te Shtëpia e Lashtë” lidhet me ditën e Kurbanit, pikërisht ditën e dhjetë të Dhul-Hixhes.
Ebu Hurejra transmeton se Profeti (a.s.) pa një burrë që po tërhiqte devenë e tij për në vendin e kurbanit. Profeti (a.s.) i tha: “Hipi!” Burri iu përgjigj: “Është kafshë për kurban”. Profeti (a.s.) i tha dy a tri herë: “I mjeri ti, hipi!” [7] Transmeton Buhariu, Muslimi, Ebu Daudi dhe Nesaiu.
Gjithashtu, ky është mendimi i Ahmedit, Is’hakut dhe pajtohet me një qëndrim të mirënjohur të Malikut. Ndërsa Shafiu mendon se një person mund t’i hipë një kafshe të tillë, nëse e ka të nevojshme.


Koha e prerjes së kurbanit


Dijetarët kanë mendime të ndryshme rreth kohës së prerjes së kurbanit. Sipas Shafiut, kurbani duhet bërë ditën e Nehrit (ditën e Kurbanit), të dhjetën ditë të Dhul-Hixhes dhe gjatë ditëve të Teshrikut (dita e njëmbëdhjetë, e dymbëdhjetë dhe e trembëdhjetë e Dhul-Hixhes). Imam Shafiu e bazon këtë te fjalët e Profetit (a.s.): “Të gjitha ditët e Teshrikut janë ditë për Kurban”.[8] Transmeton Ahmedi.
Nëse dikujt i kalon koha e prerjes së kurbanit, atëherë ai duhet të therë një kafshë më vonë për ta zëvendësuar. Maliku dhe Ahmedi mendojnë se, pavarësisht nëse therja e një kafshe është e detyrueshme apo akt vullnetar adhurimi, ajo duhet bërë gjatë ditëve të caktuara. Gjithashtu, shkolla hanefite ka të njëjtën pikëpamje në lidhje me pelegrinin që kryen Haxhin Temettu’ apo Haxhin Kiran. Ky haxhi duhet të therë kafshën gjatë ditëve të caktuara (teshrikut).
Përveç këtij lloji kurbani, të tjerë kurbanë mund të theren në çdo kohë gjatë vitit.
Këta lloje kurbanësh aplikohen për përmbushjen e ndonjë betimi, shlyerjen e mëkateve, kurbanin si akt vullnetar adhurimi etj.
Ebu Seleme ibën Abdurrahmani dhe En-Nahiu kanë treguar se koha për therjen e kurbanit është që nga dita e Kurbanit deri në fund të muajit Dhul-Hixhe.


Vendi i therjes së Kurbanit


Kurbani, qoftë i detyrueshëm apo vullnetar, nuk mund të bëhet përveçse në rrethinat e shenjta të Haremit. Haxhiu mund të bëjë kurban kafshën që ka caktuar për këtë qëllim kudo që të jetë brenda këtyre rrethinave.
Xhabiri transmeton se Profeti (a.s.) ka thënë: “E gjithë Mina është vend për therjen e kurbanëve, e tërë Muzdelifa është vend për të kaluar natën dhe të gjitha rrugët e Mekës janë vendkalime dhe vende për të bërë kurbane”.[9] Transmeton Ebu Daudi dhe Ibën Maxhe.
Megjithatë, për haxhiun është më e pëlqyeshme që ta therë kurbanin e vet në Mina. Për atë që kryen umren, është e pëlqyeshme që ta therë kurbanin afër Merves, meqë ky është vendi ku haxhilerët dalin nga gjendja e ihramit, si për haxhin ashtu edhe për umren.
Maliku ka transmetuar se atij i kishin thënë se Profeti (a.s.) kishte thënë në Mina: “Ky është një vend për të therur kurban dhe e gjithë Mina është vend për therjen e kurbanit”. Duke folur rreth umres, Profeti (a.s.) ka thënë: “Kjo (Merva) dhe të gjitha rrugët e Mekës janë vende për therjen e kurbanëve”.[10]



Therja e deveve më këmbë

Pëlqehet që devetë të theren gjatë kohës që ato qëndrojnë më këmbë me këmbën e majtë të lidhur si në hadithet e mëposhtme:
1) Muslimi transmeton nga Zijad ibën Xhubejri se Ibën Umeri hasi një burrë që po therte një deve ndërsa ajo rrinte ulur. Ai i tha burrit: “Lëre të ngrihet dhe lidhja këmbët, se ky është suneti i Profetit tënd”.[11]
2) Ebu Daudi transmeton nga Xhabiri se Profeti (a.s.) dhe shokët e tij i thernin devetë për kurban me këmbët e majta të lidhura dhe duke qëndruar mbi tri këmbë.[12]
3) Hakimi transmeton nga Ibën Abasi në lidhje me vargun kuranor: “...andaj përmendeni emrin e Allahut duke qenë ato (të përgatitura për therrje) në këmbë …” (El-Haxh, 36), se ai intepretonte se ka kuptimin “duke qenë të përgatitura dhe duke qëndruar mbi tri këmbë.
Sa për lopët dhe delet, është e pëlqyeshme që ato të theren duke qenë shtrirë. Sipas disave, nuk është e pëlqyeshme që të theret më këmbë një kafshë që duhet të theret shtrirë dhe anasjellas. Të tjerët nuk pajtohen me këtë dhe mendojnë se nuk është e papëlqyeshme.
Pëlqehet që haxhiu ta therë kafshën me duart e veta nëse është e mundur, përndryshe, ai mund të caktojë dikë tjetër ta bëjë këtë në vend të tij, por duhet që të jetë i pranishëm vetë aty.



Shpërblimi i kasapit me mish kurbani


Nuk është e lejueshme që kasapi të shpërblehet me mishin e kafshës. Megjithatë, një kasapi mund t’i jepet një hise e caktuar e mishit për bamirësi. Kjo mbështetet në thënien e Aliut: “Profeti (a.s.) më urdhëroi të kujdesesha për devetë e tij që do të thereshin për kurban dhe të shpërndaja mishin, lëkurët e çdo gjë tjetër të tyren (nevojtarëve), por ai më kishte urdhëruar që të mos i jepja ndonjë hise kasapit”. Pastaj, ai tha: “Ne do t’ia japim atij nga vetja jonë (e jo nga kurbani)”.[13] Transmeton “Grupi”.
Ky hadith tregon se haxhiut i lejohet të caktojë dikë tjetër për të therur kafshën në vend të tij dhe t’ua shpërndajë mishin, lëkurën dhe pjesë të tjera të dobishme të saj njerëzve të tjerë, por atij nuk i lejohet që t’i japë si shpërblim kasapit ndonjë hise prej tij, si pagesë për punën e kryer.[14]
Megjithatë, një kasap duhet të paguhet për punën e tij siç ka thënë Profeti (a.s.): “Ne do t’i japim nga vetja jonë”.
Është transmetuar se El-Haseni ka thënë: “Nuk ka asgjë të keqe në
dhënien e lëkurës së kafshës kasapit”.[15]