[~AnnA~]

Kodi gjenetik
Bazat e azotuara (Adenina A, Citozina C, Timina T, Guanina G) mund te imagjinohen si kater shkronja te alfabetit. Duke përdorur grupe me nga tre shkronja mund te formohen 64 kombinime të ndryshme të cilat formojnë 20 aminoacidet ekzistuese.

Me që ekzistojnë 64 tripleta dhe 20 aminoacide në kodin gjenetik disa aminoacide mund të kodifikohen nga disa tripleta të ndryshme por jo anasjelltas, një tripletë i përket vetëm një aminoacidi.


Riprodhimi
ADN-ja është një reaksion polimerizimi që ka si reaktante katër tipet e dezoksiribonukleosideve trifosfate. Megjithëse në fijet e saj ndodhet vetëm një fosfat, nukleotidet fillestare duhet të jenë trifosfate në mënyrë që të përdorin hidrolizën e dy lidhjeve fosfodiesterike (ku njëra është e nevojshme për shtimin e një monomeri dhe njëra e katalizuar nga pirofosfataza inorganike mbi pirofosfatin dalës) për ta bërë reaksionin ekzotermik.

Reaksioni katalizohet nga ADN polimeraza, enzime në gjendje të krijojë një tjetër fije ADN-je në kahun 5'-3' e zbuluar nga Arthur Kornberg më 1958 nëpërmjet një eksperimenti. Reaksioni i ADN polimerazes drejtohet nga fija udhëzuese e ADN-së sepse krijon një fije të re ADN-je që është komplementare me atë që shërben si udhëzuese. ADN polimeraza nuk është në gjendje ta filloj sintezën e një fijeje pa asnjë pikë fillimi.

Për të filluar dyfishimin struktura helikore e ADN-ës duhet të denatyrohet nga disa proteina. Këto janë helikazat, proteinat që ndajnë dy fijet duke përdorur energjinë e ATP-së, dhe proteinat denatyruese, ose proteinat destabilizuese të helikes, jo enzimatike që mund të denatyrojne ADN-ën duke u lidhur me disa pjesë të fijes e duke i stabilizuar ato. Ky aktivitet prodhon një forcë e cila përhapet në fijet e paçiftuara të cilat mund të dyfishohen.

Meqë polimerazat veprojnë vetëm në drejtimin 5'-3', njëra fije mund të dyfishohet në mënyrë të vazhdueshme, tjetra rezulton me disa pjesë të reja ADN-je dhe secila prej tyre çon në fillimin e ARN-së. Këto pjesë më vonë hiqen dhe hapësirat bashkohen nga një lloj tjetër polimeraze.

Rezultati i dyfishimit janë dy helika të dyfishta identike e përbëra nga një fije e vjetër dhe një e re.



Përbëja dhe struktura e ADN-ës
Acidi deoksiribonukleik përbëhet prej dy vargjesh komplementare të lidhura ndërmjet vete me lidhje hidrogjenore. Vargjet e kanë formën e spirales. Në strukturën e ADN-së marrin pjesë bazat purine: adenina dhe guanina; bazat pirimidine: citozina dhe timina; acidi fosfarik dhe deoksiriboza. Deoksiriboza dhe acidi fosforik gjenden në çdo nukleeotid. Prandaj, një nukleotid dallohet prej tjetrit nukleotid në bazë të asaj se cila bazë purine ose primidine gjenden në të.

Meqenëse në strukturën e ADN-së marrin pjesë 4 lloj bazash ( A, G, C dhe T), atëherë molekua e ADN-së është e ndërtuar është e ndërtuar prej 4 lloj nukleotidesh. Specifiteti i ndërtimit prej llojit në lloj varet nga numri i nukleotideve purine ose pirimidine, lloji dhe renditja e tyre në varg polinuklotidik. Bazat azotike purine dhe pitrimidine janë të renditura në varg në bazë të ligjit të përputhshmërisë. Kjo do të thotë se përballë adeninës të njërit varg çdo herë gjendet timina e vargut tjetër, e përballë guaninës gjendet citozina. Bazat purine të njërit varg janë të lidhura me bazat pirimidine të vargut tjetër me lidhje hidrogjenore. Adenina (A) lidhet me timinën (T) me dy lidhje hidrogjenore, kurse guanina (G) me citozinën me tri lidhje hidrogjenore. Sasia e ADN-ës është konstante dhe specifike për çdo qenie të gjallë.