Citim:
|
Postimi origjinal ėshtė bėrė nga Lapsi
e di se dominon ngjyra e zeze
|
Mvaret se ku!! Ps. ne qiell eshte dominante e kalterta, tek dielli e verdha....
Duke marre shkas nga pyetja e Lapsit rreth ngjyrave ne atmosfere, do te vazhdoj temen me disa te dhena rreth "Ylberit"....
Mund te shkojme ne nje cep te Ylberit?
Nuk do te mund te shkonim kurre ne fund te nje Ylberi, sepse ai perbehet nga grimceza uji te cilat pershkohen nga drita e Diellit me nje menyre te percaktuar. Pikezat e rrobullkta e te tejdukshme te ujit shperndajne e perthyejne driten e Diellit ne drejtim te vezhguesit..... Gjatesite e ndryshme te valeve te ngjyrave te drites, perthyen ne drejtime te ndryshme, keshtu qe drita e bardhe e Diellit shperbehet ne nje spekter te larmishem ngjyrash. Keshtu, ajo pamje aq e bukur, nuk este gje tjeter, vecse uje e drite. Per kete nuk do te arrinim kurre ne fund te nje Ylberi, sepse fenomeni optik varet posacerisht nga kendveshtrimi i vezhguesit.
Bukuria modeste dhe ngjyrat e tij ende na magjepsin.
Shkruar nga: R.HALILI
Poeti anglez John Keats brengosej qė shpjegimet shkencore do ta "shthurnin ylberin", shpjegimi racional i ylberit dhe i fenomeneve tė tjera do ta shkatėrroj botėn e bukur tė kėtyre fshehtėsive. Mirėpo studimi nga afėr e bėn ylberin edhe mė tė ēmueshėm.
Harku shumėngjyrėsh ėshtė vetėm fillimi i kėsaj fshehtėsie. Shikoni me kujdes, dhe nė anėn e jashtme tė harkut do tė vėreni njė pjesė pak tė errėsuar tė qiellit dhe njė hark tjetėr tė zbehtė me ngjyra tė renditura nė anėn e kundėrt. Shiritat e gjelbėr dhe vjollcė brenda harkut kryesor njihen si harqe figurante (tė panumėrta). Ndritshmėria e tij mund tė ndryshojė pėrgjatė gjatėsisė dhe gjerėsisė sė tij, dhe ai mund tė shpėrndahet nė shumė harqe afėr majės sė tij.
Nėse e shikojmė pėrmes syzeve polarizuese, ylberi zgjerohet dhe ngushtohet me lakimin e kokės. Spjegimi mė i thjeshtė elementar pėr ylberin daton qė nga shekulli XIV, nga fizikani persian musliman Kamal al-Din al-Farisi (1267 1319/1320) dhe pavarėsisht prej kėtij nga fizikani gjerman Theodoric von Freiberg. Shkencėtarėt vazhduan tė punojnė rreth kėsaj teorie deri nė vitin 1977. Shumė sqarime nė libra rreth ylberit janė gabim, kurse disa tė tjera vėshtirė tė kuptueshme.
"Ylberi meriton qė t'i bėhet njė shpjegim i qartė", thotė studiuesi i atmosferės Craig Bohren nga Pennsylvania State University.
Principi themelor i ylberit ėshtė ky: Secila pikė e ujit qė gjendet nė ajėr vepron sikur njė pasqyrė, thjerrėz, apo prizėm, tė gjitha nė njė vend. Pikat e ujit e shpėrndajnė dritėn e diellit nė tė gjitha drejtimet, por jo nė mėnyrė tė barabartė, duke tentuar ta fokusojnė atė 138 shkallė nga kėndi i rėnies. Ato pika qė e formojnė kėtė kėnd me diellin duken mė tė ndritshme; tė gjitha sė bashku e formojnė unazėn e ylberit. E dukshme ėshtė vetėm pjesa e epėrme e unazės, pėr shkak se nuk ka mjaft pika tė ujit nė afėrsi tė sipėrfaqes sė tokės, qė ta formojnė edhe pjesėn e poshtme tė saj.
"Ylberi ėshtė vetėm pamja e ndryshuar e diellit", shkruajnė shkencėtarėt e atmosferės Raymond Lee, Jr., dhe Alistair Fraser nė librin e tyre "The Rainbow Brigde".
Kėndi prej 138 shkallėsh do tė thotė qė ylberin e shihni vetėm kur qėndroni me shpinė kah dielli. Kėndi i thyerjes sė dritės nė pikat e ujit devijon me ndryshimin e gjatėsisė valore, kėshtu zbėrthehet drita e bardhė e diellit nė harqe me ngjyra tė ndryshme; reflektimet e shumėfishta ndėrmjet pikave tė ujit e krijojnė harkun e jashtėm; nga interferenca e valėve rezultojnė harqet figurative tė panumėrta; forma josferike e pikave shkakton luhatje tė ndritshmėrisė pėrgjatė harkut; dimensionet e ndryshme tė pikave shkaktojnė harqet e shpėrndara nė majė tė ylberit dhe drita polarizohet nga ēdo sipėrfaqe e ujit duke shkėlqyer nė mėnyrė verbėruese.
As fizika e sotme nuk mund ta sqarojė, se si sytė dhe truri e perceptojnė spektrin kontinual tė dritės si ngjyra diskrete.