Kur flasim per diasporen, nenkuptojme nje numer te madh njerezish, te cilet jetojne prane kultura te ndryshme, u jane te nenshtruar problemeve dhe formave te ndryshme te jeteses dhe per kete arsye ne vazhdimesi pesojne ndryshime ne krahasim me vendasit. Si ne cdo grup tjeter te madh te populli, edhe tek mergimtaret ka te gjitha shtresat e zakonshme: kriminele, intelektuale, poete e tj. Sic u tha edhe me larte, nuk eshte lehte te cilesohet kjo pjese e madhe e popullit ne menyre adekuate me ndonje veti gjitheperfshirese. Jo vetem qe diasporasit te cilet jetojne ne Greqi kane pak gjera te perbashketa me ata ne Australi, por edhe ata ne Greqi kane poaq dallime ne mes veti sa mund te kene edhe vet venadasit ne mes veti. Per diaspoarsit ne pergjithesi mund te flitet vec aq sa mund te flitet per kosovaret ne pergjithesi, apo per dukagjinasit ne pergjithesi e tj. Eshte e natyrshme, qe njeriut i intereson se cilat veti karakterizojne dukagjinasit, kosovaret, diaspoarsit e tj., por kjo pyetje e ka vendin e vet tek studimet sociologjike dhe nuk qendron ne monopol te nje apo dy mendimtarźve spontanź. Sigurisht qe secili guxon te reflektoj ne lidhje me kete pyetje, por qe mendimi i mbeshtetur/kufizuar ne pervojen individuale nuk mund te kete bujshmerine e nevojitur, eshte afer mendjes.
Cka une personalisht me duket se verej perdite e me shume tek shume diasporas, eshte nje lloj pavaresie e pakontrolluar ndaj vlerave te cmuara ne vendlindje. Qofte kjo nje pavaresi ndaj zhvillimeve politike, religjioze apo soziale-morale. Nuk ndodhe rrale qe njeri nga Zaratustrat e Perendimit te zbrise ne viset e Kosoves dhe te perdhunoj vlera te fituara historikisht atje (pa e menjanuar edhe veten time nga kjo dukuri). Sigurisht se edhe neve ne diaspora si cdo pjese tjeter e popullit jemi veprues dhe krijues te vlerave te se ardhmes. Por nuk e di pse habitemi aq shume, nese zhvillimet apo bindjet tona personale kane arritur nje diskrepance aq te madhe me botekuptimet ne vendlindje sa qe thjeshte nuk arrijme gje tjeter me to, vec se nje shokim apo nje frike tek vendoret (shpesh here antare te ngushte te familjes).
Vlera te reja eshte lehte te gjesh, por qe te futesh ato ne jete, te duhet mbeshtetja. Mbeshtetja nuk gjindet me diktim, por duke gjetur ura lidhese ne mes te tradites dhe te ardhmes. Pa nje mbeshtetje vendore, vlerat nga diasporistani mbeten vetem vlera te diasporistanit dhe devijime frikembjellese per vendoret, te cilat ne njefar menyre na bejne te ndiehemi ilegal kur rrijme me vendoret. Ne mund te vendosim si sillemi, por jo ne baze te cilave vlera gjykohemi.
|