[Albanian eX|PerT]

Lidhja Shqiptare e Prizrenit dhe Kosova sot

Shkruar nga Akademik Pajazit Nushi

Marrur nga gazeta TEMA - Shqiperi!

E shënojmë përvjetorin e njëqindenjëzetenëntë të organizatës së parë politike shqiptare – të Lidhjes Shqiptare të Prizrenit -, e cila u vu në krye të lëvizjes kombëtare të popullit shqiptar në gjysmën e dytë të shekullit nëntëmbëdhjetë. Kjo organizatë, siç është e njohur, luftoi për çlirimin e vendit të shqiptarëve nga robëria osmane duke mbrojtur tërësinë e atdheut të ndarë në vilajete të cenuara nga gllabërimi i tokave të tij nga fqinjët duke synuar formimin e shtetit kombëtar të shqiptarëve. Pika e përbashkët ku ishin konvergjuar përpjekjet e lëvizjes kombëtare të shqiptarëve në vitet 70 –ta të shekullit nëntëmbëdhjetë të udhëhequra nga organizata e Lidhjes Shqiptare e Prizrenit ishte: lufta për të drejtat e kombit shqiptar për shtet të vet, për pavarësi politike dhe për emancipim kulturor të tij. Përpjekja dhe lufta e këtillë e LSHP, pavarësisht nga shuarja me dhunë e saj pas katër vitesh, ishte përcaktuesi kryesor i vetëdijes së formuar kombëtare të shqiptarëve, që nxiti dhe drejtoi aktivitetin e tyre në liri, pavarësi dhe sovranitet në kushte dhe raporte të ndërlikuara dhe të kompozuara në variante të shumëllojshme politike, ushtarake dhe ekonomiko-sociale gjatë dekadave të fundit të shekullit nëntëmbëdhjetë dhe të atyre të shekullit njëzet. Në rrjedhë të një kompozimi modalitetesh të ndryshme të formacioneve organizuese politike, juridike e shtetërore të popujve të Evropës shqiptarët arritën pas tridhjetekatër vjetësh të organizimit të LSHP të formojnë shtetin e tyre vetëm për rreth gjysmën e popullsisë shqiptare dhe të tokave të tyre, kurse pjesa tjetër e tokave të banuara kryesisht me shqiptar u bë rrip toke kufizuese e shtetit të cunguar shqiptar. Më tepër se një e treta e të gjithë shqiptarëve janë të përqendruar vetëm përgjatë kufirit verior dhe lindor të shtetit të Shqipërisë. Ky vështrim është lidhje faktesh të hedhura aty-këtu në horizontin e njëmendët të vërtetësisë së tyre.

Pavarësisht nga ndarja politike e shqiptarëve të këtij rripi kufizues me Shqipëri që nga viti 1913, vetëdija e shqiptarëve për etnikumin e horizontit të tyre dhe për synimet e LSHP reflektohej vazhdimisht në përpjekjet dhe angazhimet e formave të llojllojshme për pavarësi dhe sovranitet në organizmin dhe udhëheqjen e jetës politike, ekonomike, sociale dhe kulturore të tyre.
Etnikumi i Kosovës në kuptimin e lidhjes së saj me zhvillim burimor të vetëdijes kombëtare të shqiptarëve dhe të historisë politike të popullit shumicë në kontinuitet të Kosovës është i lidhur me platformën politike të LSHP. Këtë lidhje e pohojmë, sepse “Kosova nuk ishte në përbërjen e shtetit sovran dhe të pavarur të Serbisë me subjektivitet juridik ndërkombëtar të pranuar në Kongresin e Berlinit”. Për këtë shkak indi shpirtëror kombëtar i shqiptarëve dhe trupi i tij nuk është këputur anë e përtej pas vitit 1913, por pas rrënimit me forcë të LSHP. Prej kësaj kohe duhet kërkuar rrënjët e “çështjes shqiptare”, e cila, siç pohon historiani Noel Malkom “...kjo ngjarje (vrasja e Mehmet Ali Pashës në Gjakovë P.N.) e solli “çështjen shqiptare” me forcë në qendrën e vëmendjes së qeverive të Perëndimit dhe të lexuesve të gazetave”. Në vitin 1913 kjo ndarje e indit shpirtëror dhe trupor ka marrë formën juridiko-politike dhe kjo u përcaktua pasi forcat ushtarake serbe dhe malazeze pushtuan Kosovën në nëntor të vitit 1912. A ka mundësi të lidhen dhe të komentohen aspiratat e Lidhjes Shqiptare të Prizrenit me aspiratat e shqiptarëve të Kosovës dhe jo vetëm të tyre, me pavarësi të Kosovës?

Vetëdija kombëtare e shqiptarëve dhe zhvillimet politike për shtetin e Kosovës

Vetëdija kombëtare është një kategori psikologjike, e cila i bën shqiptarët subjekt politik të vetvetes Vetëdija e këtillë në gjuhën juridike më shpesh përmendet si formë e shprehur me vullnetin e popullit. Përcaktimi i popullit shumicë të Kosovës me vullnet të tij që të jetojë në pavarësi nga të tjerët në territorin e vet është forma e qartë e manifestimit të vetëdijes së tij. Vetëdija e këtillë prore është produkt i zhvillimeve ndërkombëtare dhe i ndikimit të tyre në shqiptarët, sidomos në ata të Kosovës, që e bën të pjesshme realizimin e drejtimit të vetëdijes kombëtare. Megjithëkëtë, ky është realitet politik, social dhe psikologjik, që u krijua në rrethana të reja politike dhe historike. Madje, edhe zhvillimi shumëvjeçar i Kosovës pas rrymimeve të shumta dhe të llojllojshme politike, ekonomike, sociale e ushtarake prej vitit 1878 të LSHP deri më sot ka shpuar deri në formimin e individualitetit gjeografik, demografik, historik, sociologjik dhe politik të veçantë, por të pashkëputur nga tërësia e kombit shqiptar dhe e integruar etnikisht dhe shpirtërisht me horizontin e botës shqiptare. Individualizimi territorial, historik, gjeografik, social e politik i Kosovës në kuadrin e kombit shqiptar reflektohet edhe në vetëdijen e shqiptarëve të Kosovës dhe të të tjerëve që jetojnë në Kosovë. Por, edhe përfaqësuesit e institucioneve ndërkombëtare duhet të vetëdijesohen se njohja e vullnetit të popullit shqiptar të Kosovës si formë konkrete e emancipimit të ardhmërisë së Kosovës buron nga tërësia e vetëdijes së viteve shumë më të hershme.

Vetëdija kombëtare ka parimet e zhvillimit dhe të veprimit të saj, që ndryshojnë nga parimet dhe veprimet e organeve dhe të institucioneve juridiko-politike të një populli, përkatësisht të një vendi. Ndër të tjera, zhvillimi i saj lidhet me historinë ekonomike, sociale dhe politike e kulturore të një populli, por veprimi i vetëdijes kombëtare nuk i nënshtrohet parimeve politike dhe ekonomike të zhvillimit të atij populli. Vetëdija kombëtare zhvillohet dhe formohet në kuadrin e zhvillimeve sociale, por kjo një herë e formuar nuk e ndërprenë ndikimin e saj sipas marrëveshjeve politiko-juridiko të asnjë niveli, madje edhe të nivelit ndërkombëtar. Ndër shqiptarët vetëdija kombëtare e zhvilluar u shfaq në lëvizjen kombëtare dhe u identifikua në LSHP. LSHP u shua, por vetëdija kombëtare ushtron ndikim të pandërprerë në nxitjen dhe në organizimin e sjelljeve individuale të qytetarit të bazuara në sentimentin e atdhedashurisë. Sentimenti i atdhedashurisë ndër shqiptarët e Kosovës e ka burimin dhe forcën e vet në platformën e ideologjisë së LSHP. Ky sentiment, sikurse edhe te të tjerët, e ka bazën e vet historike. Baza burimore intelektuale, emocionale dhe vepruese e vetëdijes kombëtare të shqiptarëve është LSHP. Mbi këtë bazë kjo nxiti aktivitete të organizuara në forma të ndryshme gjatë një harku kohor sistemesh politiko-juridiko të ndryshme, që shtrihet prej më se një shekull e gjysmë. Funksionin e vetëdijes kombëtare të shqiptarëve nuk arriti ta ndërpresë asnjë sistem politiko-juridik dhe ushtarako-policor. Funksioni i këtillë i vetëdijes kombëtare te shqiptarët e Kosovës, dhe jo vetëm te këta, u manifestua posaçërisht në dekadat e fundit të shekullit njëzet. Por, funksioni i këtillë i vetëdijes kombëtare të shqiptarëve objektivisht as që mund të ndërpritet. Sikur popujt e shteteve të Evropës, sidomos ata të shteteve Ballkanike, të ishin të vetëdijshëm dhe të gatshëm për njohjen e sentimentit të atdhedashurisë së shqiptarëve, për respektimin e vullnetit të shqiptarëve dhe për pranimin e vetëdijes kombëtare të tyre do të zgjidhnin rrugën e bashkimit të shqiptarëve dhe të trojeve të tyre përbri kufijve të Shqipërisë në një shtet të përbashkët ose së paku do të lejonin bashkimin e Kosovës me Shqipëri. Por, në këto rrethana politike bashkëkohore jo veç që nuk ekziston vullneti dhe gatishmëria politike për një zgjidhje të këtillë, por me vështirësi të mëdha po arrihet vetëdijesimi i përfaqësuesve të disa shteteve për zgjidhje të statusit së Kosovës së pavarur dhe sovrane. Madje, ka edhe burra shteti, të cilët e quajnë të dëmshëm dhe të rrezikshëm pranimin ndërkombëtar të pavarësisë së Kosovës, bile edhe të pavarësisë së mbikëqyrur!, ndonëse për këtë solucion ideja lindi në gjysmën e dytë të shekullit njëzet, pra rreth më shumë se një shekulli pas LSHP. Veçantia e individualitetit të zhvilluar historik, sociologjik, ekonomik e psikologjik të popullsisë së Kosovës me një proces të gjatë përpjekjesh e luftërash prej njëqindenjëzetenëntë vjetësh për pavarësi i bën të paargumentuara pohimet se Abkhazi, Osetina e Jugut, etj. do të kërkojnë pavarësi, kur dihet se populli i këtyre vendeve të drejtën e tyre për pavarësi e kërkojnë jo më shumë se dy dekada. Më në fund përse të mos u jepet kjo e drejtë edhe atyre që këtë e meritojnë?

{{{...VAZHDON...}}}