Nobeli pėr Kiminė shkon pėr shkencėtarin izraelit
06/10/2011 00:05
Cmimi Nobel nė Kimi i shkon njė kėrkuesi tė vetėm, pėr zbulimin e strukturės sė kuazi-kristaleve. Izraeliti Daniel Shehtman nga Instituti i Teknologjisė nė Haifa “Technion”, do tė marrė 10 milionė krona suedeze, apo 1.1 milionė euro.
Shpallja e Nobelit nė Kimi, mbyll cmimet pėr shkencėn. Profesori David Filips, i pėrshkroi kuazi-kristalet, shumė tė bukura. Shehtman bėri njė luftė tė ashpėr derisa bindi studiuesit e tjerė, pėr atė qė ai pa pėr herė tė parė nė njė laborator nė vitin 1982.
Laureati i cmimit Nobel krijoi kuazi-kristalet duke ftohur mėnjėherė, metalet e shkrira, sic ishte alumini dhe manganezi, duke e derdhur mė pas pėrzierjen nė njė sipėrfaqe tė ftohtė.
Ai dėrgoi njė valė elektroni nė metalin e shkrirė, kėrkuesi izraelit e pa se si vala ishte zbėrthyer nga atomet e metalit. Nė teleskop ai vėzhgoi se kristali i ri, pėrbėhej nga njėsi nė njė rregull perfekt, por qė nuk pėrsėriteshin mė. Kėto njėsi nuk pėrputheshin me kristalet e tjerė, qė pėrsėriten rregullisht dhe nė mėnyrė precize.