[Gentiani]

Jam i zhgënjyer e njëkohësisht i befasur që në Web shqiptarë, shumë pak ose të them sipërfaqësisht i është kushtuar kujdes kësaj sëmundje të shekullit AIDS.

Materialet që gjeta janë material informativ nga Ministria e Shëndetësisë së Zvicrës të përkthyera në gjuhën shqipe, por gjithsesi me karakter të fortë informativ.


Çfarë do të thotë AIDS dhe HIV?
HIV/AIDS
Si bartet virusi–HIV?

Si nuk bartet virusi–HIV?
Si mund të mbrohemi?
Çfarë do të thotë «Safer Sex»
Si përdoret prezervativi në mënyrë korrekte?
Si mund ta di nëse jam apo nuk jam bartës i virusit-HIV?
Kush duhet të bëjë testin?
A është e mundur të reagohet shpejtë pas infektimit
eventual me virusin-HV?
A është i mundur shërimi nga AIDS?
Si duhet të sillemi me njerëzve të infektuar me HIV,
apo të sëmurë nga AIDS?


AIDS ose «Acquired Immune Deficiency Syndrome» është shenjë e dobësimit të imunitetit (sistemit mbrojtës të organizmit) dhe shkaktohet nga infektimi me «Human Immunodeficiency Virus» (HIV). Virusi-HIV e
shkatërron sistemin mbrojtës të organizmit; e bën organizmin të paaftë për t‘u mbrojtur nga sëmundjet dhe infektimet; lehtëson zhvillimin e sëmundjeve tjera të cilat në mënyrë afatgjate janë të pashërueshme dhe
me pasoja vdekjeprurëse

Si bartet Virusi-HIV?

Virusi bartet nëpërmjet të lëngjeve/sekreteve trupore. Gjaku – edhe ai menstrual – dhe sperma kanë përqendrim të lartë të këtij virusi. Përqendrimi pak më i ulët është në sekretin e vaginës dhe në qumështin e nënës. Një kontakt i mukozave me lëngjet/sekretet e këtilla mund të mjaftojë për bartjen e virusit. Prandaj, HIV mund të bartet nëse ndonjëra nga këto sekrete trupore depërton në qarkullimin e gjakut ose në mukozat
e organeve seksuale, të gojës apo të zorrës së trashë të personit tjetër.

Rregulla e artë: ikni kontaktit të drejtëpërdrejtë të gjakut me plagët e hapura në lëkurë! Nëse kjo megjithatë ndodhë, këshillohet larja e menjëhershme e pjesës së trupit/lëkurës me ujë dhe sapun.

• Virusi bartet më së shpeshti gjatë marrëdhënieve seksuale pa përdorimin e prezervativit.

• Për njerëzit që marrin drogën, duke e injektuar atë me shiringë të përbashkët, ekziston rrezikshmëri e lartë e infektimit.

• Virusi mund të bartet nga një grua që është HIV-pozitive tek fëmija gjatë shtatzanisë, gjatë lindjes si dhe gjatë mëndjes së foshnjes.
Shatzania, lindja dhe mëndja e foshnjes, janë rrugë të mundshme të bartjes së HIV nga nëna tek fëmija.

Shiringat sterile me rastin e marrjes së drogës në mënyrë
intravenoze mbrojnë nga HIV.

Vënia e prezervativit gjatë aktit seksual mbron nga HIV.

Si nuk bartet virusi-HIV?

Virusi-HIV i takon grupit të shkaktarëve të sëmundjeve që barten shumë vështirë. Virusi është shumë i ndieshëm dhe jashtë organizmit të njeriut, në kushtet e përditshmërisë, është i paaftë për jetë. Prandaj nuk është ngjitës (infektues) si virusi i gripit. Virusi nuk bartet as: Nga përdorimi i
përbashkët i enëve. Gjatë përqafimit, puthjes, aktit seksual me mbrojtje,
përkatësisht Safer Sex-it. Nga tualeti, në saunë, gjatë aktiviteteve sportive dhe në shkollë. Nga pickimi i insekteve.

Si mund të mbrohem?

I vetmi mjet i mundshëm që mbron nga infektimi me HIV është parandalimi. Për njerëzit të cilët e marrin drogën me injektim, parandalim do të thotë gjithnjë përdorimi i Shiringës së pastër dhe i mjeteve tjera ndihmëse personale.

Parimisht, çdo njeri që ka patur marrëdhënie seksuale pa përdorur prezervativin, mund të jetë i infektuar me HIV. Ne kurrë nuk mund të
jemi të sigurtë. Por ne mund të mbrohemi nga infektimi me HIV. Mbrojtja e tillë quhet «Safer Sex».

Çfarë do të thotë «Safer Sex»?

Njeriu duhet të ndjekë dy rregullat e arta të
«Safer Sex-it»:

• Aktin seksual vaginal ose anal duhet bërë vetëm duke përdorur si mjet mbrojtës prezervativin, gjegjësisht femidomin e testuar
– (dhe lubrifikantë që treten në ujë).
• Nuk duhet futur në gojë spermën apo gjakun menstrual.
«Safer Sex» mund ta praktikojë vetëm një çift (kur janë dy njerëz)! Prandaj kjo është edhe çështje e ndarjes së përgjegjësisë. Për mospërfilljen e rregullave të «Safer Sex-it», secili partner bartë pasojat dhe rreziqet e sjelljes së vetë.


Si përdoret prezervativi në mënyrë korrekte? Personat që aktin seksual e bëjnë me penetrim (futja e penisit në vaginë), prezervativi ofron mbrojtjen më të mirë nga HIV, nga sëmundjet tjera që barten nëpërmjet seksit (STD), si dhe nga shtatzania e padësHIVrueshme. Masat tjera për pengimin e shtatzanisë, si: pilulat dhe spiralja, nuk mbrojnë nga HIV e as nga sëmundjet seksuale (STD).

Si mund ta di nëse jam apo nuk jam bartës i
virusit-HIV?

Duke bërë testimin e antitrupave tre muaj pas kontaktit të mundshëm me virusin-HIV.

Personat të cilët nuk kanë patur kontakte me rrezikshmëri, ose që nuk kanë përjetuar situata ku mund të jenë infektuar me virusin- HIV, nuk duhet bërë testin.

A jam unë HIV-pozitiv?

Kush duhet të bëjë testin?

• Nëse keni patur marrëdhënie seksuale me ndonjë person pa e përdorur prezervativin, «biografinë seksuale» të të cilit ju nuk e njihni.

• Nëse gjatë marrjes së drogës jeni shërbyer me Shiringat të përdorura më parë nga persona të tjerë.

• Nëse gjatë tetovimit nuk keni përdorur shiringë sterile.

• Nëse keni marrë transfuzion gjaku ose produkte të gjakut të patestuar sa i përket antitrupave- HIV.

• Nëse keni marrëdhënie jetësore stabile dhe me partnerin/partneren tuaj keni vendosur që në të ardhmen të mos e përdorni prezervativin.

Nëse jeni shtatzanë ose e dëshironi shtatzaninë, ju duhet t’i nënshtroheni anamnezës së rrezikut nga infektimi i mundshëm me HIV duke bërë testin përkatës.

Nëse keni frikë se jeni infektuar me virusin-HIV,

konsultoni mjekun/mjeken tuaj të besueshëm. Ai/Ajo do t’ju ndihmojë në marrjen e vendimit mbi mos/domosdoshmërinë e bërjes së testit.
Ju mund të drejtoheni edhe drejtëpërdrejtë në institucione të caktuara siç janë Aids-HIV, ose në qendrat për testime anonime në regjionin
ose kantonin tuaj.


A është e mundur të reagohet shpejtë pas infektimit eventual me virusin-HIV?

Po, por pa garancion. Që nga viti 1998 ekziston mundësia që barërat (ilaçet) më të reja për trajtim mjekësor të përdoren për veprim parandalues.

Gjatë trajtimit të tillë, barërat merren para verifikimit të pranisë së antitrupave kundër virusit-HIV nëpërmjet testit. Kjo metodë quhet PEP (Post Exposition Prophylaxis) Dy dallimet kryesore midis trajtimit PEP dhe atij tradicional kundër virusit-HIV janë:

• Afati shumë i shkurtër kohor i aplikimit, dmth. trajtimi me PEP duhet të fillojë brenda 72 orëve pas infektimit eventual me HIV.

• Trajtimi me PEP është i kufizuar në kohë (trajtimi i tillë normalisht zgjat katër javë). Një problem tjetër është se trajtimi PEP nuk është terapi e thjeshtë, por është terapi që përcillet me marrjen ditore të shumtë barërave, e që mund të kenë edhe efekte anësore. Përdorimi me qëllim parandalimi i këtyre barërave është metodë relativisht e re. Edhe pse për
efektshmërinë e kësaj metode ende nuk ekziston një pajtueshmëri midis mjekëve apo dëshmi statistikore, megjithatë ka shenja të cilat flasin
se trajtimi i këtillë mund të konsiderohet si terapi premtuese.

Për këtë arsye, PEP është një trajtim i jashtëzakonshëm, duke përfshirë edhe mundësitë e kufizuara si dhe anët e pakëndshme të tij. Ky trajtim është shumë i shtrenjtë, prandaj edhe janë raste të rralla që trajtohen me këtë metodë.

A është i mundur shërimi nga AIDS?

Jo! Edhe pse sot ka raporte që dëshmojnë se ekzistojnë metoda trajtimi shumë të mira, të cilat i pakësojnë ndjeshëm efektet e infektimit,
megjithatë, si edhe më parë, nuk ekzistojnë as vaksina e as trajtime shëruese kundër kësaj sëmundje. (Po ashtu as me bimë ose edhe me
metoda alternative nuk është e mundur të shërohet sëmundja e Aids-it).

Prandaj, parandalimi mbetet i vetmi mjet për luftimin e HIV-it!

Shumë barëra tanimë të njohura e ngadalësojnë shtimin e HIV në organizëm dhe rrjedhimisht pengojnë paraqitjen e menjëhershme të
Aids-it. Ka edhe barëra që përdoren për trajtimin e sëmundjeve të tjera të shkaktuara nga Aids (infektimet opurtuniste). Efektet anësore
të trajtimit të këtillë nuk duhet nënçmuar.

Përparimet në lëmin e hulumtimeve mjekësore, lënë të shpresohet se një ditë do të zbulohet një vaksinë apo bar që do të shërojë këtë sëmundje. Por kjo shpresë nuk pritet të realizohet që nesër!

Si duhet të sillem ndaj njerëzve të infektuar me HIV apo të sëmurë nga AIDS?

Për njerëzit e infektuar me HIV apo të sëmurë nga Aids, jeta në shumë raste bëhet e padurueshme. Diagnoza pozitive të goditurve ua ndryshon mjaft kuptimin mbi jetën dhe mënyrën e jetesës. Pikërisht për këtë arsye, ata kanë nevojë për mbështetje nga të tjerët dhe nga shoqëria: (Solidaritet në vendin e punës, në shkollë dhe në jetën e përditshme).
Kundër Aids nuk ka bimë mjekuese. Solidaritet në vendin e
punës, në shkollë, në jetën e përditshme.