Aspirina!

[Linka_pz]

Aspirina




Në temperaturën e ambientit paraqitet si një trup i ngurtë me kristale pa ngjyrë; pak e tretshme në ujë (3 g/l), shumë e tretshme në etanol.
Aspirina përbën detyrën e saj si analgjezik (qetësues) për dhimbje të durueshme, si antipiretik (për të reduktuar ethen) dhe si antiinflamator. Ka po ashtu një efekt antikoagulant (kundër mpiksjes së gjakut) dhe fluidifikues mbi gjakun, prandaj përdorimi i saj në doza të vogla ndihmon për të parandaluar për një kohë të gjatë ataket kardiake.
Në të kaluarën aspirina ka patur një detyrë të madhe në luftimin e simptomave të gripit; ndërsa sot preferohen barna të tjerë, siç është psh: paracetamoli.
Një dozë e vogël aspirine për një kohë të gjatë bllokon në mënyrë të pakthyeshme formimin e tromboksanit A2 në trombocite, me një efekt frenues mbi grumbullimin e trombociteve që përkthehet në një fluidifikim të gjakut. Kjo veçori e bën të dobishme për të reduktuar incidencën e infarkteve. Aspirina e prodhuar për këtë qëllim zakonisht paketohet në 100 mg; doza të forta aspirine shpesh jepen si recetë menjëherë pas atakeve kardiake akute.
Efektet e saja anësore më të padëshirueshme, kryesisht në doza të larta, përfshijnë traktin gastrointestinal, nga ku mund të shkaktojë ulçera dhe hemorragji. Mekanizmi i veprimit nënkupton reduktimin e sintezës së substancave që mbrojnë mukozën gastrike. Një efekt tjetër i padëshiruar, në sajë të veçorive të saja antikoagulante, është shtimi i humbjes së gjakut tek gratë gjatë menstruacioneve.
Zbulimi i aspirinës.
Emri ”aspirina” e ka prejardhjen nga Bayer Company më 6 mars 1899, të cilët formuluan parashtesën “a” (për grupin acetil) me “spir” (nga bima Spiraea, nga ku del acidi spireik, ose acidi salicilik) dhe me prapashtesën “ina” (që përdorej në përgjithësi për ilaçet e epokës).
Sipas gojëdhanave në të kaluarën ekzistonte një popull i cili nuk sëmurej kurrë; një popull i tillë hante gjethet e salicit. Hipokrati, i konsideruar si babai i mjeksisë, përshkroi në shek.V para erës së re një pluhur të marrë nga lëvorja e salicit që ishte e dobishme për të lehtësuar dhimbjet dhe për të reduktuar ethen. Një mjet shërimi i tillë është cituar edhe nga egjiptianët e vjetër. Edhe amerikanët e njihnin dhe e përdornin për të kuruar dhimbjen e kokës, ethen, dhimbjen e muskujve, reumatizmën dhe të dridhurat.
Substanca aktive e ekstraktit te lëvores së salicit të bardhë (Salix alba), u kristalizua në 1828 nga Henri Leroux, një farmacist francez, dhe nga Raffaele Piria, një kimist italian. Salicina është mjaftueshmërisht acide kur tretet në ujë, për këtë u quajt dhe acid salicilik. Përbërja u izolua edhe nga bimët ulmaria (Spiraea ulmaria) nga disa kërkues gjermanë në 1839.

Shelgu i bardhë (Salix alba) është një burim natyror i acidit salicilik
Në 1897 Felix Hoffman, pas idesë së superiorit të tij Arthur Eichngrun, kimistë që punonin pranë Friedrich Bayer & Co. përftuan grupin hidroksil (OH-) të acidit salicilik me një grup acetil, duke formuar kështu acidin acetil salicilik. Një përbërje e tillë paraqiste të njëjtat efekte terapeutike të acidit salicilik, por me më pak efekte anësore. Lindi kështu ilaçi i parë sintetik, një molekulë e re, jo më një kopje e një molekule që ekzistonte tashmë në natyrë…dhe kështu lindi industria farmaceutike moderne.