Shkolla juridike islame (Medh-hebe)

[Dilaver]

Shkolla juridike islame (Medh-hebe)
Nga: Dr. Feti Mehdiu

Çka është feja dhe çka janë sektet – shkollat fetare

Paraqitjet e ndryshme të njohura ndër ne si medh-hebe, tarikate, sekte… kërkojnë dhe meritojnë – për aktualitetin tonë – t’u kushtohet më tepër kujdes me qëllim që t’i dilet në ndihmë opinionit islam të mos bien ndesh me burimet themelore, dhe më pastaj ndokush të paraqitet me ide për “themelim të ndonjë feje të re” duke u mbështetur në ndonjërën prej shkollave ( medh-hebveve ose tarikateve), siç ndodhi në Shqipëri në vitin 1994 ku shkolla Bektashije u shpall fe e katërt në Shqipëri, kurse institucionet në Kosovë dhe në Maqedoni e Mal të Zi heshtën.

Në botën islame në përgjithësi janë të njohura katër shkolla juridike islame – katër medh-hebe, si edhe 12 shkolla filozofike islame – tarikate, porse tek shqiptarët praktikohet vetëm një shkollë juridike islame (një medhheb, ai Hanefi), ndërsa prej shkollave filozofike islame janë të pranishmedisa sish; bektashij, rufaij, melamij, helvetik, kaderij, sadij etj. Dhe në Kosovë këto shkolla filozofike, të ashtuquajtura sufiste, janë të përqendruara më së shumti në Gjakovë.

Këto katër shkolla juridike islame (medh-hebe: Hanefij, Malikij, Shafi’ij dhe Hanbelij) të cilat janë të pranuara si interpretues autentik dhe korrekte të normave islame janë formuar dhe janë licencuar në një periudhë jo fort të larg kohës pas vdekjes së pejgamberit a. s. Dhe sahanëve të tij. Autoritetet etyre kanë jetuar pothuaj se në të njëjtën kohë dhe shumë çështje i kanë trajtuar duke konsultuar dhe marrë në konsideratë mendimet e nje¨ri tjetrit, sepse kanë jetuar në hapësirën ku është shpallur Kur’ani dhe ku e kishte kaluar jetën Muhammedi a. s. Mund të thuhet se ata mendimtarë mbi mendimet e të cilëve janë ngritur këto katër shkolla juridike –islame (për numrin e tyre pse janë katër, këtu nuk shohim të arsyeshme të leshohemi më thellë) e kanë ndier shumë më afër frymën e veprimeve dhe interpretimeve të sahanëve, e për mes tyre edhe atmosferën e periudhës së Muhammdit a. s. Këta i kanë trajtuar me devotshmëri dhe korrektësi vënien në praktikë, në rrethana e kohë të caktuara, veprimet e ndryshme islame si namazin, agjerimin, pastërtinë, kurorën, trashëgimin, raportet tjera ndërnjerzore etj. Duke i mbështetur të gjitha në burime të dorës së parë.

12 tarikatet, shkolla filozofike islame janë formuar në mbështetje të veprimeve dhe mendimeve të njerëzve të devotshëm e me autoritet, por në periudha shumë më të vinshmee ne rajone të ndryshme të botës islame. Kryesisht trahtojnë çeshtje teorike të shtresimeve kulturore e filozofike në kulturën shpirtërore dhe nuk i përfillin plotësisht normat praktike të kodifikuara me shkollat juridike-islame, e ndonjë prej këtyre tarikateve, në praktiken e vet u bie ndesh edhe urdhërave të Kur’anit.

Organizimi i jetës fetare në Kosovë, duhet të kultivojë vigjilencën në mënyrë që tendencave të reja të cilat paraqiten kinse me programe reformuese dhe që këmbëngulin për zëvendësimin e formave të deritashme me forma të reja, tu tregojë se nuk është në frymën e parimeve burimore fetare. Tu tregojë se ne botë fryjnë erëra që bartin skelet fetar të veshur me ideologji të ndryshme, prapa se cilave qëndrojnë, sigurisht, individë a grupacione me qëllime destruktive të cilët mbase deshirojnë të dalin në sipërfaqe në këto rrethana të tranzicionit si ndonjë shkollë e re fetare...

Për asnjëren nga këto veprime të reja populli i Kosovës nuk ka nevojë.



**********************************************
Duke pas parasysh se shkrimet e gjata rrall herë lexohen, shkeputa disa pjesë nga shkrimi i Dr Fehmi Mehdiut,


Dilaver

[Dilaver]

Në formimin e shkollave dallohen dy sisteme juridike:

- Sistemi i parë që mbështetet në Tekst (Kur’an e Sunnet) dhe në shkencë e popull, të njohur si “ehlu-l-hadith” (Sunnitët), dhe

- Sistemi i dytë që pjesërisht, përkatësisht në mënyrë tendencioze mbështetet në Tekst dhe në vete përmban elemente ekstreme, shpesh politike, dhe quhet ekstrem dhe si i tillë ka numër të vogël ithtarësh, që dmth. se nga shumica muslimane janë refuzuar si të pabaza dhe joautentike. Ndër shkollat kryesore ekstreme janë: Shi’itët (esh-shi’atu) dhe Havarixhët ose Harixhitët (el-Hevarixhu), doktrina e të cilëve karakterizohet me elemente politike-fetare. Edhe njërën edhe tjetrën, ortodoksia islame (sunizmi) i ka hedhur si të pabaza, jokorrekte e jo të rregullta. [34]

www.zeriislam.com

[Dilaver]

SHTRIRJA E SHKOLLËS HANEFITE

Ky medhheb-shkollë juridike sot dominon në Irak e Siri, pastaj në Pakistan, Afganistan, Kinë, Indi, Kaukaz e Turkestanin Lindor, Çeçeni, Oseti, Kabardino-Ballkar, Ingushi; hanefitë janë shumica e kurdëve, karaçejët, uzbekët, kazasët, azarbajxhanasit, turkmenët, kirgizët etj. etj. [399]

Më pak janë të pranishëm në Iran. Në Egjipt gjithashtu janë më pak të pranishëm, edhe pse në kodin e tyre penal, disa segmente të të drejtës rregullohen sipas medhhebit hanefit, psh. e drejta martesore.

Në Libi, Tunizi, Maroko dhe në vendet tjera të Afrikës Qendrore ka hanefitë.

Sa i përket kontinentit të ri- Amerikës, nuk kemi të dhëna të sakta: një, pasi që askund në botë nuk mbahet një evidencë e tillë, dhe dy, lëvizjet e fundit në botën islame dhe në diasporë pamundësojnë një vlerësim më të saktë.

Popullata ballkanike e në të ajo e Rumanisë, Bullgarisë, Bosnjës, Kroacisë, Serbisë, Malit të Zi dhe Shqipërisë etnike janë 100 për qind hanefitë. Me këtë përqindje është edhe Turqia.

Muslimanët e Evropës Perëndimore që kapin numrin deri më 20 milionë banorë, më tepër janë hanefitë (punëtorë nga Turqia, Maqedonia, Kosova, Shqipëria e Bosnja). Ka edhe medhhebe të tjera (punëtorë nga shtetet e Magrebit etj). Por, duhet të kihet parasysh edhe numri gjithnjë e më i madh i muslimanëve autoktonë në këto vende.


www.zeriislam.com