Kur flet Sabri Hamiti, të tjerët heshtin

[pirro]

Kur flet Sabri Hamiti, të tjerët heshtin
Në ditën e dytë të Seminarit Ndërkombëtar për Gjuhën, Letërsinë dhe Kulturën Shqiptare, me një ligjëratë për letërsinë e At Zef Pllumit, u paraqit Sabri Hamiti, profesor në Universitetin e Prishtinës si dhe deputet në Parlamentin e Kosovës.

Nga Alfred Beka më 19.08.2009 në ora 11:33

Edhe pse që shumë vite është i inkuadruar në politikë, Sabri Hamiti ende mbetet një prej autoriteteve më të mëdha në fushën e kritikës letrare. Në ditën e dytë të Seminarit Ndërkombëtar për Gjuhën, Letërsinë dhe Kulturën Shqiptare ai u paraqit me një ligjëratë mbi letërsinë e At Zef Pllumit, të titulluar ‘Shkrimtaria e Zef Pllumit’. Në këtë ligjëratë Hamiti u përqendrua në tri vepra të At Zef Pllumit ‘Rrno vetëm për me tregue’, ‘Françeskanët e mëdhaj’ dhe ‘Saga e fëmijnisë’, duke parë singularitetin dhe universalitetin e kësaj shkrimtarie.

“‘Rrno vetëm për me tregue’, titulli i veprës së At Zef Pllumit, është titull universal e tragjik njëherësh. Misionari duhet ta paguajë detyrën me jetë. Trajta e titullit është një frazë në mënyrën urdhërore, që nënkupton dy veta (Unë e Ti), të cilat e ndërrojnë pozicionin për të ndërtuar marrëveshjen, pajtimin. Mirëpo, fjala vetëm në këtë formulim e shpie kërkesën deri në skaj, duke e vënë jetën në zgripc dhe në provë të përhershme.

Pra, flijimi bëhet që në fillim kur jeta matet vetëm me misionin”, u shpreh në ligjëratën e tij Hamiti. Sipas tij, ky përkushtim e përbetim e ka përcaktuar përgjithmonë jetën e Zef Pllumit si dëshmitar, si misionar e si shkrimtar, kurse libri i tij përmban gjithë dramatiken e këtij përkushtimi. Ai shtoi se nuk ka përkushtim më të vështirë sesa shkrimi i detyrueshëm, sidomos për të dëshmuar tragjedinë njerëzore, ngase, sipas tij, vepra ‘Rrno vetëm për me tregue’ e ka në brendësi farën tragjike që nga nisja deri në fund, për aq sa është shkrim i jetës që duhet të bëhet i barabartë me jetën në ndeshje të përhershme me vdekjen.

“Vepra monumentale e At Zef Pllumit ka tre libra: ‘Libri i kujtimeve’ (1995), ‘Liria mes dy burgimeve’ (1997) dhe ‘Robnia e gjatë’ (2001). Nëse titulli i parë jep llojin e tekstit, dy titujt e tjerë japin situatat ekstreme jetësore, që zgjasin në kohë. Mirëpo, tri kryefjalët e tri vëllimeve: Libri, Liria e Robnia sugjerojnë e tregojnë që libri shkruhet për lirinë e robërinë, jo më si koncepte universale, por si shenja të jetës konkrete, madje personale”, tha Hamiti.

Duke folur rreth mënyrës se të shkruarit të françeskanit At Zef Pllumi, Hamiti theksoi se shkrimi i tij në sa kaptina merr trajtën e tregimit, për të ndodhurën në të shkuarën, që të arrijë shkallën e krijimit artistik, në mënyrë të veçantë në përshkrimet e njerëzve apo të ambienteve. Ai shtoi se tjetër herë shkrimi i tij bëhet dëftues e paraqitës duke ruajtur dramacitetin e të ndodhurës pa distancë, që merr trajtën e dialogut.

Në raste të tjera diskursi i tij bëhet personal (qoftë si gjykim apo përjetim) për të bërë portrete të njerëzve.

Ndërsa, duke folur për doktrinën e dashurisë, që ka qenë doktrinë e françeskanëve, Hamiti tha se At Zef Pllumi e shqipton qëndresën si doktrinë të flijimit françeskan për të tjerët, që do ta dëshmojë në çdo rast. “Po ashtu doktrina e krishterë si doktrinë e dashurisë provohet në çdo faqe të librit e shtjelluar apo e sinjifikuar, në situata ekstreme, apo në situata të rëndomta dhe kështu artikulohet misioni i tij doktrinar.

Sprovimi i doktrinës së tij, më i madhi, është në ndeshjen dramatike të dashurisë njerëzore me dhunën njerëzore, të para në rrethana konkrete e në ngjarje të përjetuara për ta përforcuar qëndrimin”, tha Hamiti.

Libër për burgun dhe llogorin

Sipas Hamitit, ‘Rrno vetëm për me tregue’ është libër për burgun e llogorin, që shpalon faqen e fshehur të diktaturës komuniste shqiptare. “E ushqyer nga disidenca doktrinare që ia kundërvë dashurinë dhunës, nga disidenca politike që ia kundërvë lirinë robërisë, vepra bëhet një libër i dëshmisë dhe i mësimit. Kjo është një kryevepër e llojit në letërsinë shqipe dhe një vepër me rëndësi të përbotshme në fushën e logorografisë”, tha Hamiti.

Ndërkaq, duke folur për veprën tjetër, Hamiti tha se titulli i veprës, ‘At Zef Pllumi: Françeskanët e mëdhaj’ nuk paraqet një autor e një vepër, por shpreh lidhjen e një emri e të një sintagme, lidhjen e dyanshme të Pllumit e të françeskanëve të mëdhenj, për të dëshmuar identitetin.

Ky kërkim, sipas Hamitit, na shpie te zbulimi i parë që Zef Pllumi me jetë e me vepër është një françeskan i madh. “Dikush tha i fundit, por kurrë nuk i dihet, se fundi mund të jetë fillimi”, tha ai.

At Zef Pllumi në ‘Françeskanët e mëdhaj’, sipas Hamitit, ka krijuar një vepër monument për monumentet e kulturës shqiptare. “Vepra e tij është një dëshmi (dokument) edhe vlerësim (monument), dhe, në fillim e në fund, një vepër autobiografike, si të gjitha veprat e tij, duke dëshmuar përfundimisht që nuk është vetëm një shkrues (skriptor), por edhe krijues (autor) i letërsisë shqipe”, shtoi ai.

Ndërkaq, sa i përket veprës tjetër, Hamiti tha se At Zef Pllumi, si shkrimtar autobiografik, në veprën e tij të fundit (të mbetur të pakryer e në dorëshkrim), ‘Saga e fëmijnisë’, i hyn aventurës, që duke u nisur nga fundi ta shkruajë fillimin e jetës së vet, madje edhe lindjen. Ai u shpreh se në vështrimin e modelit krijues Zef Pllumi është shkrimtar dokumentar, kurorëzues i prozës dokumentare në shqip.

“Në vështrimin e vlerës së veprës, sidomos me veprën e parë është themelues i letërsisë së burgut e të llogorit dhe dëshmitari e kundërshtari i dhunës komuniste gjysmëshekullore mbi jetën e mbi kulturën shqiptare”, përfundoi Hamiti. Pasi e përfundoi ligjëratën, megjithëse të pranishmit mund të bënin pyetje, në amfiteatrin e Fakultetit Filologjik për disa minuta mbretëroi një heshtje. Askush nuk pati guxim të bëjë ndonjë pyetje apo ndonjë koment rreth ligjëratës së Hamitit.

[>>{SpOnGeBoB}<<]

pirro masi jam qisajde deshta me kallzue se kur po folki qeky Sabri Hamiti po ja niske me ju dridhen buza tana trupi qishtu edhe kujton mara njeri qe ja kane vendosen fare shtikeri te rrymes qishtu. Hajde qitash thuni qita tjeret qe nuk osht qishtu.

[murrizi]

Postimi origjinal është bërë nga >>{SpOnGeBoB}<<

pirro masi jam qisajde deshta me kallzue se kur po folki qeky Sabri Hamiti po ja niske me ju dridhen buza tana trupi qishtu edhe kujton mara njeri qe ja kane vendosen fare shtikeri te rrymes qishtu. Hajde qitash thuni qita tjeret qe nuk osht qishtu.

A Shpuz po ta futi ni therr une ty qitash, pse ta ka qele njeri extra dhomen tya atje për shpuzëllëqe...

[>>{SpOnGeBoB}<<]

Postimi origjinal është bërë nga Murriz

A Shpuz po ta futi ni therr une ty qitash, pse ta ka qele njeri extra dhomen tya atje për shpuzëllëqe...

o ti une e shkruva per Sabri Hamitin nuk e shkrujta per Eqerem Schwarzkopfin edhe po me doket qe nuk pi ngjifshe sha zoten cilli osht cilli.

[Makresh]

Postimi origjinal është bërë nga >>{SpOnGeBoB}<<

pirro masi jam qisajde deshta me kallzue se kur po folki qeky Sabri Hamiti po ja niske me ju dridhen buza tana trupi qishtu edhe kujton mara njeri qe ja kane vendosen fare shtikeri te rrymes qishtu. Hajde qitash thuni qita tjeret qe nuk osht qishtu.

vallahi se ki keq, un pervete kisha dal prej salle tu bo men qe s'shkon gat e ja nis edhe barkin me dridhe pisi kaskeqe

[pirro]

Postimi origjinal është bërë nga >>{SpOnGeBoB}<<

pirro masi jam qisajde deshta me kallzue se kur po folki qeky Sabri Hamiti po ja niske me ju dridhen buza tana trupi qishtu edhe kujton mara njeri qe ja kane vendosen fare shtikeri te rrymes qishtu. Hajde qitash thuni qita tjeret qe nuk osht qishtu.

Shko flej bre shpuz se neser ki Ramazan e duhet me u qu heret, se ka mramja ka me tu dridh edhe ty mjekrra.