E drejta zakonore - sa e nevojshme per zbatimin e se drejtes

[Arm_end]

Cka mendoni sa ndikon modernizimi i tepert i legjislacionit krahas drejtes zakonore>
Ndikim pozitiv apo negativ>

[LABI]

Postimi origjinal është bërë nga Arm_end

Cka mendoni sa ndikon modernizimi i tepert i legjislacionit krahas drejtes zakonore>
Ndikim pozitiv apo negativ>

S'kam cka e komentoj kete aq shume ...!! E drejta zakonore i takon se kaluares ( nje relike, e amortizuar ne sirtaret e kultures dhe historise ) . Perndryshe per te drejten zakoni paraqet burime dytesore (ndihmes) ...

E drejta zakonore ka qene karakteristike per ata formacione shoqerore qe kane qene te organizuara ne rende skllavropronare dhe feudale .... Ligji, perdallim nga zakoni eshte produkt i shoqerive te organizuara ne SHTETE . Dhe prandaj D. Zakonore , me shume sherben si burime i se drejtes pozitive , ne ato raste kur nje gjendie/mardhenie shoqerore (kontekst) nuk eshte e rregulluar me ligje ( normal , norma zakonore sherben , mund t'perdoret si burim vete nese nuk bie ndesh me drejten pozitive/ te shtetit) ..

[arton bala]

Postimi origjinal është bërë nga Arm_end

Cka mendoni sa ndikon modernizimi i tepert i legjislacionit krahas drejtes zakonore>
Ndikim pozitiv apo negativ>

Nese po t´kuptoj drejte, ti kerkon te dijesh se si vepron modernizimi i jurisdiksionit ne te drejten zakonore. Pra a vepron pozitivisht apo negativisht modernizimi i sistemit juridik ne te drejten zakonore.

Per t´u pergjegjur ne kete pyetje, duhet te definojme se pari cka eshte "modernizimi i jurisdiksionit"? Kur mund te flitet per modernizim? Kjo pyetje dallon ne kohen ne te cilen shtrohet. Para 500 vitesh me modernizim do te kuptohej zevendesimi i jurisdiksionit aktual (atij shqiptar) me nje tjeter (ate turk apo islam). Por sot mendoj se per modernizim mund te flitet kur shuma e ligjeve te leshuara nga Kuvendi rritet. Pra sistemi juridik kosovar eshte i parapare te jete nje sistem i koduar. I koduar do te thote se ligjet ekzistojne te shkruara (e jo p.sh. si ne Angli apo USA qe ekzistojne ato kryesisht vetem si vendime gjyqesore). Dhe sa me teper ligje qe leshohen nga Kuvendi, aq me teper modernizohet apo persoset jurisdiksioni.

Nese e definon modernizimin si rritjen e ligjeve te shkruara, atehere ky modernizim ndikon ne te drejten zakonore ne ate menyre qe ajo (e drejta zakonore) debohet ne vazhdimesi. Pra nese je "simpatizer" i te drejtes zakonore, atehere mund te thuash se modernizimi ndikon "negativisht" ne te drejten zakonore.

PS:
E drejta zakonore ekziston edhe ne perendim si burim i se drejtes. Nuk eshte dicka e demoduar, por perkundazi sherben per te plotesuar "vrimat" e jurisdiksionit..

[LABI]

Postimi origjinal është bërë nga arton bala

Nese po t´kuptoj drejte, ti kerkon te dijesh se si vepron modernizimi i jurisdiksionit ne te drejten zakonore. Pra a vepron pozitivisht apo negativisht modernizimi i sistemit juridik ne te drejten zakonore.

Per t´u pergjegjur ne kete pyetje, duhet te definojme se pari cka eshte "modernizimi i jurisdiksionit"? Kur mund te flitet per modernizim? Kjo pyetje dallon ne kohen ne te cilen shtrohet. Para 500 vitesh me modernizim do te kuptohej zevendesimi i jurisdiksionit aktual (atij shqiptar) me nje tjeter (ate turk apo islam). Por sot mendoj se per modernizim mund te flitet kur shuma e ligjeve te leshuara nga Kuvendi rritet. Pra sistemi juridik kosovar eshte i parapare te jete nje sistem i koduar. I koduar do te thote se ligjet ekzistojne te shkruara (e jo p.sh. si ne Angli apo USA qe ekzistojne ato kryesisht vetem si vendime gjyqesore). Dhe sa me teper ligje qe leshohen nga Kuvendi, aq me teper modernizohet apo persoset jurisdiksioni.

Nese e definon modernizimin si rritjen e ligjeve te shkruara, atehere ky modernizim ndikon ne te drejten zakonore ne ate menyre qe ajo (e drejta zakonore) debohet ne vazhdimesi. Pra nese je "simpatizer" i te drejtes zakonore, atehere mund te thuash se modernizimi ndikon "negativisht" ne te drejten zakonore.

PS:
E drejta zakonore ekziston edhe ne perendim si burim i se drejtes. Nuk eshte dicka e demoduar, por perkundazi sherben per te plotesuar "vrimat" e jurisdiksionit..

Modernizmi ( periudha moderne) eshte nje koncept , nocion , qe fiton kuptim vetem pas perfundimit te mesjetes .Gjegjesisht ne fundin e shekullit XVII dhe fillimin e shekullite XVIII . Periudha keto ne te cilat u zhvilluane dy revolucione te medha te historise se civilizimit , ai Industrial (tekniko-teknologjike) dhe ai Franceze/ Politike.

Tani per tani ky koncept me s'di sa eshte relevante . Ka teoricient te ndryshem qe flasin per nocione qe karakterizojne nje gjendje te tanishme (te dale nga moderniteti )e qe kete gjendje e emertojne: POST-MODERNITETI ... Disa teoricient e quajne MODERNITETITN E LARTE , disa te tjere si MODERNITET I DYTE ... Mirepo , kryesisht zhvillimet dhe aktualitetet e kulturave dhe shoqerive te sotme identifikohen me nocionin e POST-MODERNES

[Arm_end]

Postimi origjinal është bërë nga arton bala

Nese po t´kuptoj drejte, ti kerkon te dijesh se si vepron modernizimi i jurisdiksionit ne te drejten zakonore. Pra a vepron pozitivisht apo negativisht modernizimi i sistemit juridik ne te drejten zakonore.

Per t´u pergjegjur ne kete pyetje, duhet te definojme se pari cka eshte "modernizimi i jurisdiksionit"? Kur mund te flitet per modernizim? Kjo pyetje dallon ne kohen ne te cilen shtrohet. Para 500 vitesh me modernizim do te kuptohej zevendesimi i jurisdiksionit aktual (atij shqiptar) me nje tjeter (ate turk apo islam). Por sot mendoj se per modernizim mund te flitet kur shuma e ligjeve te leshuara nga Kuvendi rritet. Pra sistemi juridik kosovar eshte i parapare te jete nje sistem i koduar. I koduar do te thote se ligjet ekzistojne te shkruara (e jo p.sh. si ne Angli apo USA qe ekzistojne ato kryesisht vetem si vendime gjyqesore). Dhe sa me teper ligje qe leshohen nga Kuvendi, aq me teper modernizohet apo persoset jurisdiksioni.

Nese e definon modernizimin si rritjen e ligjeve te shkruara, atehere ky modernizim ndikon ne te drejten zakonore ne ate menyre qe ajo (e drejta zakonore) debohet ne vazhdimesi. Pra nese je "simpatizer" i te drejtes zakonore, atehere mund te thuash se modernizimi ndikon "negativisht" ne te drejten zakonore.

PS:
E drejta zakonore ekziston edhe ne perendim si burim i se drejtes. Nuk eshte dicka e demoduar, por perkundazi sherben per te plotesuar "vrimat" e jurisdiksionit..

Jo arton, nuk dua te them sa ndikon modernizimi ne drejten zakonore por dua te marr mendime , se sa duhet te jete ekulibrues ligje me te drejten zakonore. Une do te kisha cituar Monteskijen i cili thote se okupimi nuk eshte i perjetshem nga se ne zbatim dhe krijimin e drejtes ndikon klima rrethi si dhe nje sere fakroesh tjere. keshtu qe a nuk mendoni se ne krijimin dhe zbatimin e se drejtes nuk ndikon e drejta zakonore edhe a nuk pajtoheni me Monteskien.

[arton bala]

Postimi origjinal është bërë nga Arm_end

Jo arton, nuk dua te them sa ndikon modernizimi ne drejten zakonore por dua te marr mendime , se sa duhet te jete ekulibrues ligje me te drejten zakonore.

Pyetja jote ishte shumekaheshe, per ate u sigurova me nje pyetje ndaj teje para pergjegjes time..

Ok, mendimi im:

E drejta zakonore si bartese e vlerave historike, tradicionale e kulturore eshte gjithmone influencuese e ligjit. Sepse sado i rendesishem qe eshte ligji (ai mund te pershkruhet shkurt si nje tentim aktual per te rregulluar ceshtje apo probleme shoqerore, pra te mos keqkuptohemi: ligji eshte shuma e normave rreth te cilave sillet e tere shoqeria, pra shume i rendesishem), mirepo ai (ligji) nuk e themelon shoqerine, nuk thirre ne jete ate. Shoqeria per me teper ekziston me heret se ligji dhe sjell me vete nje mori rregullash per ceshtje te caktuara, zgjedhjen e te cilave ka per synim ligji. Keshtu qe ligji bie ndesh me normativat tradicionale e kulturore te shoqerise. Ai vetem atehere nuk bie ndesh me to, kur rregullon nje ceshtje per te cilen thjeshte nuk ekzistojne rregulla tradicionale e kulturore.

P.sh. po e zeme se kemi vitin 1999 (nje kohe te ndryshimeve te medha ligjore) dhe Kosova kerkon kodifikimin e ligjit per ceshtje civile (Kodit Civil), dhe brenda tij kerkon te trajtoj ceshtjen e martesave. Ligjdhenesi kosovar ne kete rast qendron para nje mori pyetjeve. Ai duhet te rregulloj p.sh.: Kur duhet te flitet per nje martese? Cila eshte mosha kur ajo guxon te behet? Ndermjet cilave gjini guxon ajo te behet (p.sh. a guxojne te martohen dy femra me njera tjetren)? Cilat kriterie te perdoren per ndarjen? Cka behet me femijet eventuale pas ndarjes? Cili eshte roli i marteses ne trashegimi? Para ketyre pyetjeve e plot tjerave qendron ligjdhenesi kosovar.

Mirepo keto pyetje (apo se paku nje pjese te tyre) shoqeria kosovare vec i ka pergjegjur ne te kaluaren, ps.h. nepermjet te normave tradicionale (Kanuni), apo nepermjet te normave fetare (Bibla, Kurani). Keshtu qe pergjegjet e ligjdhenesit kosovar ne keto pyetje mund te kolidojne/bien ndesh me rregullimet ekzistente shoqerore. E cka te behet ne kete rast?

Keso kolizione normative nuk ndodhin vetem tek ne ne Kosove, por ne tere boten, dhe ekzistojne principe te ndryshme per te zgjedhur keto. P.sh. ne Perendim ekziston principi "lex superior derrogat lex inferior" (ligji me i larte debon ate me te ulet, p.sh. kushtetuta debon normat e thjeshta), pastaj "lex posterior derrogat lex prior" (ligji me i ri debon ate me te vjeter), "lex specialis derrogat legi generali" (ligji special debon ate gjeneral apo abstrakt). Ka edhe principe tjera qe rregullojne keso konflikte. Mirepo ligjdhenesi kosovar (po mendoj nese eshte suveren ne vendimet e tija), ai mundet edhe te zgjedhe perseritjen/kopjimin e ligjit te vjeter. Mund te thote p.sh. se tere ceshtja e marteses le te jete e rregulluar konform normave te Kanunit. E ne kete rast do te kemi nje influencim te madh te "ligjit modern kosovar" nga e drejta zakonore. Por ai mund edhe te bej nje reformim rrenjesor ndaj atyre rregullave qe parasheh Kanuni. Ne kete rast do te kemi nje debim te madh te drejtes zakonore. Keshtu qe eshte ligjdhenesi ai, i cili vendose. Pra kuvendoret tane, vlerat te cilat bartin ata njerez dhe te cilat ata i "qesin ne pah" per neve votuesit ne planprogramet e tyre politike..

Une do te kisha cituar Monteskijen i cili thote se okupimi nuk eshte i perjetshem nga se ne zbatim dhe krijimin e drejtes ndikon klima rrethi si dhe nje sere fakroesh tjere. keshtu qe a nuk mendoni se ne krijimin dhe zbatimin e se drejtes nuk ndikon e drejta zakonore edhe a nuk pajtoheni me Monteskien.

Nuk mund te jap nje vleresim permbledhes mbi Charles de Montesquieu. Ky sigurisht eshte nje figure e vlefshme per sistemet juridike te Epokes se Re (qe simbas kuptimit tim fillon me Thomas Hobbes, pra ne shek. 16), mirepo dyshoj se ky eshte i frytshem per problemet e sotme juridike, pran te cilave mund te gjindet Kosova.

Montesquieu (ne mbeshtetje pjesore te paramendimtarit te tij, John Locke) shquhet si iluministe (pastrues i religjionit), dhe ne lemine e filozofife shteterore per kerkesen e tij per pushtetndarje te rrepte ne mes te ekzekutivit, legjislativit dhe judikativit, si dhe per kontrol te ndersjellte ne mes te tri shtyllave te pushtetit. Por aq sa e njoh une, nuk eshte frytdhenes per ceshtjen e te drejtes zakonore. Eshte e vertete qe Montesquieu ne librin e tij "Mbi Shpirtin e Ligjit" flet per "shume faktore" qe jane relevant ne ligjdhenie, dhe ai permend ketu edhe religjionin si dhe te gjitha dukurite karakteristike te popullit perkates apo te vendjeteses se tij (pra edhe klimen, e tjera). Por nje pergjegje ne lidhje me "ekuilibrin ne mes te ligjit dhe te drejtes zakonore" ne ditet e sotit e kisha kerkuar ne vend tendin me para ne mendimtaret e atyre principeve qe i ceka ne latinisht.

PS:
Citimin e M. ne lidhje me pushtimin (qe nuk qenka i perjetshem) nuk e njoh, por e shoh si te sakte. S´do mend te dijesh se cdo pushtim e ka fillimin, gjyesmfunin, parafundin, fundin, rscyklimin e mbeturinave te tij e kedhtu me radhe. P.sh. ne lidhje me pushtimin e vendit tone nga osmanet, saktesisht kete mendim e kam. Keshtu qe nje "Po" te qarte ketij pohimt te Montesquieu nga une.

[drinibardhe]

Cfare eshte e drejta zakonore ne radhe te pare ?

Eshte nje sjellje konstante dhe uniforme e mbajtur nga njerzit me idene qe kjo sjellje eshte i detyrueshem..
E drejta zakonore (consuetudine) eshte ka qene dhe do jete gjithmone e rendesishme per shkencen juridike, dhe eshte pershtatur gjithmone si me evolocionin social po ashtu edhe me evolocionin doktrinal jurisprudencial, pa kete element pershtatje ne hapsire dhe ne kohe e drejta zakonore nuk do te vlente ose do te ishte e "pavlefshme " dhe nuk mund te kjonsiderohej si burim i se drejtes... popullorce nuk mund te merret nje norme pergjithesisht e pranuar si e detyrueshme nga njerzit ne shekullin 14 dhe ta klasifiojme ate vetem sepse kjo e drejte zakonore ka ekzistuar nje here e nje kohe.
- e drejta zakonore eshte burimi i se drejtes pra prodhon ligje
- e drejta zakonore sipas ligjit dmth i jep force nje norme imperative te se drejtes pozitive
- e drejta zakonore qe tejkalon pra eshte perpara ne kuptim kohe se sa norma e kodifikuar
- e drejta zakonore kunder ligjit eshte nje zakon qe ndiqet nga njerizit si i detyrushem por eshte kunder ligjit


si duhet te jete nje norme zakonore?

- ajo nuk duhet te jete kunder ligjit dhe normave imperative
- duhet te citohet ne ligje, rregullore, pra ne cdo rast ajo duhet te thirret si burim per interperetimin e nje rasti konkret kodi civil jep raste te tilla...p.sh rasti i kontratave.
- ne menyre qe te thirret e drejta zakonore rasti duhet te jete rilevant dhe duhet te jene esauruar elementet e tjrere juridik.

e drejta zakonore qe vepron me se shumti eshte ajo ne te drejten internazionale si ne akordet midis shteteve traktatet, kontratat, etj


pra ne lidhje me temen e hapur nga zoteria ne fjale e drejta zakonore vepron ne baze te evulocionit shoqerore dhe nuk mund te veproj as negativisht dhe as pozitivisht pasi kjo norme zakoni tregon nivelin dhe standartin e emancipimit apo te mentalitet te nje shoqeira dhe per rrjedhoje keto mentalitete prodhojne dhe te drejten zakonore.

Kodi i Lekes si prodhues e se drejtes zakonore
Ne radhe te pare nuk mund te merret per baze e drejta zakonore prodhuar si rrjedhoje e ekzitences se kodit te lek dukagjinit sepse mungon elementi i terriotrialitetit dhe si rrjedhoje nuk mund te perfaqesoje bashkesine e njerzeve dhe ne radhe te dyte ka humbur dimensionin juridik dhe efektin e saj ne kohe dhe ne hapsire...