Shfarosjet me te medha te specieve ne Toke

[~AnnA~]

Më shumë se 90 për qind e të gjithë organizmave që kanë jetuar ndonjëherë në Tokë* janë zhdukur.



Teksa specie të reja nisën të zhvillohen për t’iu përshtatur kushteve të reja ekologjike* speciet e vjetra u zhdukën. Por ritmi i zhdukjes nuk është aspak i vazhdueshëm. Të paktën disa herë gjatë 500 milionë viteve të fundit* 50 deri në 90 për qind e të gjitha specieve në Tokë u zhdukën në një hapje-mbyllje të syve* në kuptimin gjeologjik.

Ndonëse këto shfarosje në masë janë evente vdekjeje* ato hapin rrugën në planet që forma të tjera të jetës të zhvillohen. Dinozaurët u shfaqën pas një prej zhdukjeve masive më të mëdha në planetin tonë* pikërisht gjatë zhdukjes së quajtur Permian-Triasik* që ndodhi 250 milionë vjet më parë.

Zhdukja masive më e studiuar ndonjëherë* ndërmjet periudhave Kretakeus dhe Paleogjene përafërsisht 65 milionë vjet më parë* i vrau të gjithë dinozaurët dhe krijoi hapësirën e nevojshme për gjitarët që të diversifikohen dhe të evoluojnë në mënyrë të shpejtë.

[~AnnA~]

ARSYET

hkaqet e këtyre zhdukjeve masive përbëjnë në fakt mistere të pazgjidhura të historisë së planetit tonë* megjithëse shpërthimet vullkanike dhe ndikimi i asteroideve apo i kometave të mëdha janë të dyshuarit kryesorë në shumicën e rasteve të shfarosjeve masive të jetë në Tokë.

Të dyja këto evente natyrale mund të hedhin miliona e deri në miliarda tonelata hiri në atmosferën e planetit tonë* duke errësuar në masë të madhe qiejt për të paktën disa muaj e deri në vite të tëra në fund të procesit të tyre. Duke vuajtur për dritën e diellit* bimët dhe kafshët bimëngrënëse zhduken sa hap e mbyll sytë.

Gurët e mëdhenj që vijnë nga qielli dhe vullkanet mund gjithashtu të lëshojnë gazra toksike ose që nxehin atmosferën dhe me vendosjen e pluhurit në mbarë planetin mundësojnë një ngrohje globale shumë të shpejtë* e të papërballueshme për shumicën e kafshëve në një kohë të caktuar.

Një ndikim i tillë jashtëtokësorë është ai që mendohet të jetë shkaktari kryesorë i shkatërrimit dhe shfarosjes së periudhës së Kretakeusit. Një krater gjigand në afërsi të gadishullit Jukatan në Meksikën e sotshme daton përafërsisht 65 milionë vjet më pare* çka përkon me datën e shfarosjes masive.

Por edhe ngrohja globale e ndihmuar së tepërmi nga shpërthimet e njëpasnjëshme vullkanike të ndodhura në atë kohë në malet dhe rrafshnaltat e ndodhura në Indinë e sotme mendohet se e kanë përshpejtuar këtë shfarosje masive. Cilado qoftë arsyeja e saj* dinozaurët* sikurse edhe përafërsisht gjysma e të gjitha specieve që jetonin në planetin Tokë në atë kohë* u zhdukën.

Nga ana tjetër* sasi të paimagjinueshme masive të llavës që shpërthyen në zonën qendrore të Atlantikut* në atë që quhet pjesa magmatike përafërsisht 200 milionë vjet më parë mendohet nga shkencëtarët sot si një argument që mund të sqarojë një shfarosje tjetër masive* të quajturin shfarosja Triasik-Xhurasik.



Thuajse një në pesë ose njëzetë për qind e të gjitha familjeve të kafshëve u zhduk në mënyrë të menjëhershme* ndërkohë që edhe krijesa që i përngjanin një evoluimi të gjitarëve* si edhe shumë amfibë të mëdhenj* së bashku me arkosaurët* që nuk ishin dinozaur u zhdukën. Një ndikim nga një asteroid i përmasave vigane është një tjetër arsye e mundshme e zhdukjes* porse një krater që do e vërtetonte këtë nuk është zbuluar ende.

Vdekja më e madhe…

Zhdukja Permiane-Triastike që përmendëm më lartë dhe që ka ndodhur përafërsisht 250 milionë vite më parë* ishte më vdekjeprurësja nga të gjitha shfarosjet që ka kaluar planeti ynë. Sipas shkencëtarëve që kanë studiuar me detaje këtë shfarosje* thuajse 90 për qind* pra nëntë në dhjetë* specie që jetonin në atë kohë u zhdukën një herë e përgjithmonë nga Toka.

Shumë prej këtyre shkencëtarëve janë të mendimit se një asteroid vigan ose një kometë e madhe e shkaktoi këtë vdekje masive* por sërish ata nuk kanë arritur ende të gjejnë një krater që do ta vendoste hipotezën e tyre mbi baza realiste. Një tjetër arsye që ata vendosin dhe që kësaj here ka më shumë prova në favor të saj është një shpërthim i njëpasnjëshëm i vullkaneve në zonën e Siberisë* në Rusinë e sotme.

Duke nisur nga 360 milionë vjet më parë* një shkatërrim i dalëngadalshëm zhduku 70 për qind të të gjitha specieve në Tokë* në një periudhë prej përafërsisht 20 milionë vitesh. Ndonëse kjo ndodhi në periudha të ndryshme* që zgjasin përafërsisht 100 deri në 300 mijë vite* ato njihen të përbashkuara si një shfarosje masive* shfarosja Devoniane* duke marrë emrin e shkencëtarit që e propozoi për herë të parë këtë teori.

Insektet* bimët dhe protoamfibët e parë që nisën të dilnin në sipërfaqen e tokës për herë të parë gjatë periudhës në fjalë* pësuan zhdukje të rëndësishme* por jo të mjaftueshme për të ndaluar evoluimin e jetës në planetin tonë. Kështu* edhe pse popullsia e tyre u ul gramatikisht dhe shumëllojshmëria u ul në 30 për qind ato arritën të mbijetonin për të rinisur procesin e evoluimit.

Shfarosja tjetër e madhe që njihet nga shkencëtarët e ditëve të sotme* quhet shfarosja Ordoviciane-Siluriane dhe mendohet të ketë ndodhur përafërsisht 440 milionë vite më parë dhe që ishte krejt e kundërta nga arsyet e mëparshme të shfarosjeve. Në këtë periudhë ngrirja që ndodhi në planet dhe që ktheu pjesën më të madhe të ujit në Tokë në akull* shkaktoi ulje masive të nivelit të deteve në të gjitha pjesët e planetit tonë.

[~AnnA~]

Po ndodh sërish?

Sot* shumë shkencëtarë janë të mendimit se të gjitha faktet që kanë në duar po tregojnë se po jetojmë në periudhën e zhdukjes së gjashtë masive* që po ndodh teksa ne po jetojmë në përditshmërinë tonë.

Sipas tyre* faji për këtë shfarosje masive* që ata thonë se mund të jetë më i shpejti në historinë e të gjitha shfarosjeve të mëparshme që ka kaluar planeti i vetëm i gjallë i zbuluar deri më sot* mund të vendoset në masë të madhe mbi supet e njërës prej këtyre specieve dhe jo tek shkaqet natyrore* thjesht mund të jetë njeriu ai që po shkakton shfarosjen më të madhe.

Duke analizuar të dhënat* ata na bëjnë të ditur se deri në vitin 2010* aktivitetet e njeriut* siç janë ndotja e mjedisit* zhdukja e pemëve* pyjeve masive* e akoma edhe xhunglave* e si pasojë edhe e kafshëve që jetojnë në to* si edhe peshkimi pa kriter* mund të ketë bërë që më shumë se gjysma e jetës tokësore dhe detare të jetë zhdukur e parashikimet për të ardhmen janë edhe më të zymta.

[Gentiani]

~AnnA~*

është për ironinë më të madhe* që pikërisht këta shkaktuesit e kësaj shfarosjeje në fund e kuptojnë se çfarë kanë bëre e ndërkohë që janë duke e ditur!

Moti e kam thënë ka vite në një forum tjetër...yhyhyyyyyy sa e sa jane duke e konsumuar kotnasikoti energjinë me vehte prezencen e tyre unllajne duke shkaktuar katastrofen ekologjike ...

Kjo është për të shpallur alarm të përgjithshëm* rrezik per njeriun* mendimin* ambientin e gjithçka mbi toke