Nga Kosova në Libi, debati vazhdon

Lapsi · 26-03-11, 15:41

Nga Kosova në Libi, debati vazhdon

Nga Charles Recknagel / " Free Europe"

Derisa bombat e NATO-s bien mbi Libi, për çdo ditë dalin zëra që dënojnë ndërhyrjen e realizuar pas miratimit të OKB-së. Në mesin e më të zëshmëve kundër ndërhyrjes është udhëheqësi suprem i Iranit, Ajatollah Ali Khamenei. "Kryengritësit po bombardohen. Ju duhet t'i kishit ndihmuar, t'u jepnit armë dhe armë kundërajrore. Në vend të kësaj pritët një muaj dhe vështronit vrasjen e një kombi. Tani doni të hyni. Ju nuk erdhët për të mbrojtur popullin. Jeni pas naftës së Libisë", tha Khamenei, duke iu drejtuar NATO-s. Kryeministri rus, Vladimir Putin, ka vënë në dyshim vendimet e OKB-së dhe të NATO-s, duke i krahasuar me "thirrjet mesjetare për kryqëzata".
Nuk ka mbetur pas as Kina, e cila ka kërkuar armëpushim. Në mesin e kundërshtarëve është dhe një vend anëtar i Aleancës, Turqia. Ankaraja zyrtare përsërit se Libia duhet t'i zgjidhë çështjet e brendshme pa ndërhyrje nga jashtë. Pavarësisht kritikave, mbrojtësit e ndërhyrjes ushtarake pohojnë se sulmet ishin nevojë urgjente humanitare. Në zemër të debatit rreth Libisë është një nga pyetjet më sfi duese të politikës së jashtme: Kur ka të drejtë një shtet të ndërhyjë në punët e tjetrit?
Mbështetësit e ndërhyrjes bazohen kryesisht në parimin "Përgjegjësi për të mbrojtur" civilët. Parimi i mbrojtjes së civilëve i ka rrënjët në kujtimet e Holokaustit dhe në gjenocidet e kohëve moderne në Bosnjë, Darfur dhe Ruanda. Partizanët e parimit "Përgjegjësi për të mbrojtur" e shohin përdorimin e forcës ushtarake si mundësinë e fundit. Ndonëse parimi në fjalë ka fituar mbështetje gjithmonë e më shumë gjatë dekadave të fundit, shtetet ende kanë mosmarrëveshje rreth kohës dhe rrugëve të ndërhyrjes ushtarake. Shahshank Joshi, ekspert pranë Royal United Services Institute në Londër, thotë se debati rreth Libisë është i ndezur për shkak të dy ndërhyrjeve të mëhershme në vendet myslimane, në Afganistan e në Irak. "Edhe pse shtetet e pranojnë sovranitetin, ky fakt nuk mund të përdoret si justifikim, pas të cilit mund të fshihen sulmet ndaj civilëve. Ky justifikim ka pësuar goditje në veçanti nga dy ndërhyrjet e 10 vjetëve të fundit, të cilat, së paku pjesërisht, kanë pasur dhe arsye humanitare", thotë Joshi. Edhe fakti se një e treta e vendeve anëtare të Këshillit të Sigurimit abstenuan për rezolutën që lejon ndërhyrjen ushtarake në Libi është dëshmi e shqetësimeve të shteteve për parimin "Përgjegjësi për të mbrojtur".
Rusia, Kina e India ishin në mesin e shteteve që abstenuan. Për Joshin, shqetësimet e këtyre vendeve e kanë një shpjegim. "Nëse përgjegjësia për të mbrojtur transformohet në një lloj licencë të perëndimit për të ndërhyrë për ato çështje që këto shtete i quajnë probleme të brendshme, apo i kufizon ato vende për të përdorur forcën kundër lëvizjeve të armatosura brenda territorit të tyre, ky do të ishte shqetësim shumë i madh për këtë grup shtetesh", sqaron Joshi. Rusia, Kina e India po ashtu kanë kundërshtuar ndërhyrjen e NATOs në Kosovë, që çoi së pari në protektorat e më pas në shkëputjen nga Serbia, apo në ndarjen e Serbisë, siç e interpretojnë këto shtete. Ky është një lloj fati që këto shtete duan të shmangin. Nëse ndërhyrjet ushtarake për të mbrojtur civilët i detyrojnë shtetet të marrin vendime të vështira, a nënkupton kjo se nuk duhet bërë asgjë për të ndaluar krimet? Shumë do të thoshin se kjo është zgjedhja më e keqe e mundshme.
"Vetëm pse nuk mund të ndërhyjmë kudo, nuk do të thotë se nuk duhet të ndërhyjmë askund. Vlerësimi bëhet për çdo rast, duke marrë parasysh arsyet humanitare dhe shqetësimet strategjike. Nuk ka arsye pse të mos gjejmë një baraspeshë të këtyre faktorëve kur artikulojmë politikën e jashtme", shprehet Joshi. Ata që e kanë ndjekur këtë debat e dinë që baraspesha është e vështirë të arrihet.

rastesishT · 26-03-11, 16:48

Jo po na kan ndihmu e na kan vy boll , ja kan kajt dertin experimente tu ba. Po prap mire se kan mund as ato experimente mos ti bejm e ne te na zgjatej lufta akoma. Qdo te 3-tin ne Kosove e veren duke u ankuar, pse para luftes u beshin te gjitha bereqetet tash pa sterpik nje plak as bagla se ka efektin e vet leje ma gjerat qe jan jetesore.

lirik · 30-03-11, 05:22

kurr ma aktive nuk kan qene serbia e rusia ne fushat e diplomacive e intrigave
dhe aksionet
e pergjithshme -sesa te rrezikshem jan sllavet e di un
se i njoh nga afer nga pervoja e jetes time ne padrejtesiste dhe kurthat
neper burgje qe mi benin dhe dyftyrsite e tyre dhelpnake te jashtzakonshme
qe per mua jan tmerri vet hata mbi dhe
dhe neper burgje q ejam perball me dhelprite e tyre ato dheplri jan te nje qenje te jashtzakonshme -shpifjet dhe skenarete tyre prapaskenat per qellimin e tyre jan format me te ndyra dhe te poshtra te paftyrsive te tyre q emund ti mbaj nje toke deri ne pelcitje
Fytyrat shpifjet dhe montimet e tyre i kam provuar ne kurriz dhe jan te tmershme se qka dijnn ata
të bejn skenare